Het zal u niet ontgaan zijn dat onlangs de Amerikaanse filmmaker David Lynch is overleden. De meeste mensen kennen hem van de serie Twin Peaks, of films als Mulholland Drive, Blue Velvet of Wild At Heart. Hij produceerde echter niet alleen films, maar bijvoorbeeld ook videoclips van bekende artiesten. En hij was zelf ook gewoon een muzikant. Dat is misschien ook de reden dat muziek in al zijn werk een prominente rol speelt. Blogger Leendert schreef al een mooie In Memoriam over David Lynch, die u zeker moet lezen. Maar omdat er nog zoveel te zeggen valt over zijn werk, vonden onze bloggers dat een Tribute aan David Lynch wel op zijn plaats zou zijn.

Keuze van Hans Dautzenberg: Bobby Vinton – Blue Velvet (1963)

Van zoete nostalgie naar duister drama

Dankzij een paar vrienden die een carrière nastreefden in de filmwereld (en daarin ook zijn geslaagd), bezocht ik midden jaren 1980 meermaals per week het lokale filmhuis Cinecitta. In een relatief korte tijd heb ik daar een geweldig shot cultuur gehad, dankzij de programmering van niet alleen actuele arthouse films, maar ook de nodige klassiekers van de jaren 1960 en 1970. De fine fleur van de Franse, Italiaanse en zelfs Russische (Tarkovski!) cinema heb ik voorbij zien komen. En uiteraard ook Amerikaanse. David Lynch had in 1977 met vervreemdende Eraserhead zijn visitekaartje afgegeven, maakte in 1980 indruk met The Elephant Man en mocht daarna aan de slag met het ‘onverfilmbare’ boek Dune, wat prompt mislukte. De revanche kwam in 1986 met Blue Velvet, een moderne film noir vol stijlkenmerken die ook voor de kijkers die pas vanaf Twin Peaks aanhaken bij Lynch’s werk, volop herkenbaar zijn.

Voor fashion/make up model Isabella Rossellini is de film de opstap naar een serieuze loopbaan als actrice. Ronduit betoverend is de scene met haar sensuele en onheilspellende vertolking, als nachtclub zangeres, van de Bobby Vinton hit Blue Velvet. Ze transformeert het liedje van een zoete liefdessong in een duister Lynchiaans kippenvelmoment. Memorabel. Wellicht heeft het feit dat ze in deze tijd een relatie aanknoopt met Lynch er ook iets mee te maken. En wil je Rossellini eens heel anders zien – dit geheel terzijde – kijk dan eens naar de Green Porno serie filmpjes.

De romantische ballade Blue Velvet (1950) is in 1951 al een hit voor Tony Bennett, maar wordt in 1963 een nog grotere hit in de versie van Bobby Vinton. Met zijn zachte, dromerige melodie en onschuldige romantiek legt het nummer de (vermeende) brave sfeer van de vroege jaren ’60 perfect vast. Perfect ook voor de openingsscene van de film, die ons een wereld toont waarin alles klopt. Hoewel…

Keuze Leendert Douma: Roy Orbison – In Dreams (1963)

Gebouwd in dromen

A candy-colored clown they call the sandman
Tiptoes to my room every night
Just to sprinkle stardust and to whisper
Go to sleep, everything is alright

Als je de eerste regels van In Dreams hoort – zoetgevooisd gezongen door Roy Orbison – hou je dan maar vast. Dan weet je dat het fout gaat! In de film Blue Velvet (1986) speelt acteur Dennis Hopper op magistrale wijze de psychopaat Frank Booth. Frank wordt emotioneel getriggerd door dit soort kitscherige jaren zestig liedjes. Dan zet hij zijn zuurstofmasker op en wordt hij extreem gewelddadig of seksueel. Er hoeft dus maar een verre hint te zijn naar blauw fluweel of een zuurstokkleurige Klaas Vaak en er is meteen de dreiging van iets heel ergs. Eigenlijk was dat vooral waar David Lynch – master of suspense in de beste traditie van Alfred Hitchcock – de hele film op bouwde.

In dromen: eigenlijk was dat waar de regisseur zijn hele oeuvre op bouwde. Niets is wat het lijkt bij Lynch. Het meest essentiële vindt plaats in het onderbewuste. Daarom staat dit nummer symbool voor alles wat hij maakte. Zo is In Dreams ook zelf ontstaan: tekst en melodie kwamen tot Roy Orbison terwijl hij sliep. Het resultaat is hemeltergend mooi. Vraag maar aan Frank Booth.

Keuze Remco Smith: Chris Isaak – In the Heat of the Jungle (1989)

This here jacket

Als Sailor (Nicolas Cage) aan het begin van Wild at Heart eindelijk de bajes uitkomt, komt Lula (Laura Dern) net met haar cabrio aanrijden. Na de eerste intense begroeting zegt Lula dat ze een verrassing heeft en ze geeft Sailor een slangenleren jas. “Did I ever tell you that this here jacket represents a symbol of my individuality and my belief in personal freedom.” Het werd een running gag tussen mij en een studievriend, die ik sinds de Covidperiode helaas uit het oog heb verloren. Mijn afgeragde spijkerjack als My Symbol of My Identity. And my belief in personal freedom.

Bij het overlijden van David Lynch stond ik toch even stil. Al die uren Twin Peaks, einde jaren ’80.  Ik heb bij lange na niet alles van Lynch gezien maar hij was zeker een grote cinematografische held. Wild at Heart is weergaloos, met een fijn schmierende Willem Dafoe. En Sailor en Lula als onweerstaanbaar liefdesduo. En passent trok Lynch ook nog eens Chris Isaak de beroemdheid in. Zijn eerste platen waren voer voor liefhebbers, met Wild at Heart werd opeens Wicked Game een grote hit. Van dezelfde plaat Heart Shaped World haalde Lynch ook nog In the Heat of the Jungle. De broeierige sfeer paste perfect in Wild at Heart.

Keuze Quint Kik: Powermad – Slaughterhouse (1989)

Uit je comfort zone

In 1997 volgde ik als student geschiedenis een doctoraal werkcollege bij Maarten van Rossem, over de culturele invloed van televisie op de 20ste eeuw. Uitmondend in een scriptie over Twin Peaks, waarvoor ik me moest inkijken in het werk van regisseur David Lynch. Behalve die box met 10 videobanden van Free Record Shop, ontkwam ik ook niet aan het voorland van de baanbrekende televisieserie.

Wat Lynch’ werk in cinematografisch opzicht zo geslaagd maakte, was zijn vermogen om je uit je comfort zone te halen: bij het kijken naar films als Eraserhead, Blue Velvet en later The Lost Highway bekruipt mij nog altijd dat onbestemde gevoel als de camera weer eens door een vertrek glijdt en net iets te lang blijft hangen op een groezelige plek in het tapijt of donkere uithoek van het appartement!

Ook de muziek die Lynch uitkoos voor zijn films, heeft een hoog uit je comfortzone-gehalte. Of het nou gaat om dat mismaakte elfje tussen de verwarmingsbuizen (Peter Ivers’ In Heaven), Little Jimmy Scott’s Sycamore Trees (agent Cooper raakt permanent verstrikt in de Black Lodge) of het enige echt verontrustende nummer van Rammstein in The Lost Highway; je komt er van je leven niet meer van los.

Op een volstrekt andere manier geldt dat voor mij en Powermad. Vriendin en studiegenoot Catherine bezwoer mij die film te gaan zien en dan vooral de scene met de ritmisch trippelende voeten van de wederhelft van Lynch: Laura Dern. Op de vlucht voor de toorn van haar moeder belanden zij en tegenspeler Nicolag Cage op een concert van hun lievelingsband. Nou is trashmetal behoorlijk uit mijn comfortzone, maar de extase van Dern en Cage (House! Slaughterhouse!) is onweerstaanbaar!

Keuze Jeroen Mirck: Danger Mouse, Sparklehorse & David Lynch – Dark Night of the Soul (2010)

Vervreemdende vocalen als handelsmerk

De duisternis van David Lynch obsedeerde me vanaf mijn studententijd. Gelukkig zonder dat ik kopje onder ging en niet meer boven kwam. Ik analyseerde alle symboliek in Twin Peaks, was verliefd op Laura Palmer en dronk mijn damn good coffee net zo zwart als Dale Cooper. Blue Velvet zag ik op een bioscoopdoek in mijn lokale arthouse-theater. En ik was natuurlijk dol op de muziek van Angelo Badalamenti.

Dat Lynch zelf ook muziek maakte, was me niet meteen duidelijk. Totdat ik zijn knijpende stemgeluid ineens uit duizenden herkende op een conceptalbum van Danger Mouse en Sparklehorse uit 2010: daar zong Lynch met zijn beperkte bereik het sombere titelnummer Dark Night of the Soul.

Lynch’ vervreemdende vocalen vormen een rode draad door zijn muzikale oeuvre, met BlueBob uit 2001 als toepasselijke aftrap – de titel verwijst naar Blue Velvet en de bad guy uit Twin Peaks. Ik had vast indruk gemaakt als ik die industrial blues had uitgekozen, maar ik blijf toch liever dicht bij mezelf: de melodie van Dark Night of the Soul zit al jaren vastgekoekt in mijn brein. De perfecte soundtrack voor het ongrijpbare icoon dat Lynch was.

Keuze Joris van der Aart: Interpol – Lights (2010)

I touch a red button man

Het was in 2008 dat de bandleden van Interpol bedachten dat ze samen wilden werken met iemand uit de filmwereld en David Lynch stond bovenaan hun lijst. Ze hadden een ontmoeting met hem, maar daar zat nog geen concreet plan aan vast. Een paar jaar later hadden ze wel een concreet idee en gingen terug naar Lynch.

Het festival Coachella 2011 stond namelijk voor de deur en ze wilden dat David Lynch de visuele effecten van de show zou verzorgen. Hij was meteen enthousiast en toonde hen een schets van een figuurtje dat hij I Touch A Red Button Man noemde. Dat was genoeg voor de band en ze stuurden hem het nummer Lights en gaven hem carte blanche om er beelden bij te maken.

Het leverde een geanimeerde film op waarin een wat angstaanjagend figuur op een rode knop blijft slaan. Het matcht perfect met het nummer waarbij het ritme steeds meer opgevoerd wordt en intenser wordt. De bandleden van Interpol waren verbluft door het resultaat.

De film, die volledig op het nummer is afgestemd, is overigens niet de officiële videoclip van het nummer Lights. Verwarrend misschien, maar dat doet er niet toe. Voor deze battle gaat het immers over het werk van David Lynch. En daarom staat hieronder uiteraard wel de korte film die David Lynch bij het nummer maakte.

Keuze Peter van Cappelle: Chromatics – Shadow (2017)

Mysterieuze synthpop vloeide perfect samen met de mystiek van Twin Peaks

Eigenlijk kan ik mij geen enkele regisseur bedenken die zo goed beeld en muziek vloeiend samen wist te brengen als David Lynch. Zoals de scene in Lost Highway waarin hij de Tim Buckley cover Song To The Siren van This Mortal Coil gebruikt, In Dreams van Roy Orbison in Blue Velvet, en natuurlijk de mysterieuze klanken van componist Angelo Badalamenti in de serie Twin Peaks, soms bijgestaan door de zachte stem van Julee Cruise. Het vloeide altijd perfect samen met de beelden van zijn films of series. Muziek speelde altijd een belangrijke rol in zijn werk. Naast het feit dat hij zelf ook nog muzikaal actief was.

Reikhalzend keek ik uit naar de comeback van Twin Peaks in 2017. Misschien waren de verwachtingen hooggespannen. Zo ook bij mij. De serie moest in eerste instantie bij mij landen, maar achteraf viel er juist veel aan te prijzen. Hij viel niet in herhaling, en het werd niet zo saai als toen Lynch er bij het tweede seizoen van de oorspronkelijke serie halverwege uitstapte en het verzandde in een soapserie die uit de bocht vloog. Twin Peaks: The Return werd een kunstwerk op zich met alle elementen van Lynch.

Ook bijzonder was dat bijna iedere aflevering in The Roadhouse werd afgesloten met een band of artiest die er optrad. Zo kwamen o.a. Eddie Vedder en Lissie voorbij, maar in de eerste twee uur durende pilotaflevering sloot de synthpopband Chromatics af. Zij hadden al eerder hun stempel gedrukt op de soundtrack van de film Drive uit 2011. Het nummer Shadow had iets mysterieus dat perfect aansloot bij de mystieke wereld van Twin Peaks.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.