Dat wat zich buiten de grenzen van de aardse atmosfeer bevindt, heeft een bijzondere aantrekkingskracht op velen van ons. Het mooie aan zoiets groots en onbevattelijks, waar je eigenlijk geen donder van begrijpt, is dat je verbeelding er flink mee op de loop kan gaan. Een fijne bijkomstigheid daarvan is de enorme hoeveelheid goeie (en minder goeie) muziek over de ruimte. We hebben in 2019 al eens een reisje gewaagd, maar er is nog ruimte genoeg voor een tweede ronde!
10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, liftoff!
Keuze Marco Groen: Gustav Holst – Mars, The Bringer of War (1918)
Holst, bringer of metal
Een klassieke componist die uit volle overtuiging aan het headbangen is? Als die lui de kans hadden gekregen, dan was dat zeker het geval geweest. De nodige klassieke muziek komt erg dicht bij metal. Zo ook Gustav Holst. Zijn zevendelige orkestsuite The Planets, en dan met name Mars, The Bringer of War komt absoluut in aanmerking voor de titel ‘vroege metal’. Tony Iommi dacht er ook zo over en gebruikte een gedeelte van Mars in de allereerste track van het allereerste album van Black Sabbath. Nu zijn er mensen die Black Sabbath zien als de eerste metalband, zelf zien ze dat blijkbaar anders.
Mars, The Bringer of War is sowieso een dankbare bron voor metalbands. Iron Maiden gebruikt ‘m in Different Worlds (als live intro), King Crimson doet hetzelfde in The Devils Triangle en Deep Purple gebruikt hem als opkomstnummer bij concerten. Zoals ik al eerder in een blogje schreef: laatstgenoemde band mocht ik ooit aanschouwen in Fukuoka, Japan, waarmee ik dus een eigen versie van Deep Purple – Made in Japan tussen de filmpjes op mijn mobiele telefoon heb staan. Ook hier was Mars het openingsnummer. Nu hadden enige biertjes mij al in de juiste stemming gebracht. En Mars, The Bringer of War zorgde voor het nodige kippenvel. Dat werkje zou ik thuis wel eens even rustig gaan beluisteren en bestuderen.
Een onderzoekje van tien minuten leerde dat de invloed van Mars zich niet beperkt tot metal. Ook de betere filmmuziek is er schatplichtig aan. Zo was het John Williams die tot de Imperial March (Star Wars) kwam nadat hij goed naar Holst had geluisterd. Hans Zimmer, verantwoordelijk voor de muziek achter Gladiator, was minder subtiel. Hij monteerde doodleuk Mars, The Bringer of War in deze kaskraker, wat hem later een rechtszaak opleverde. Tussen al die beroemde personen moet ik trouwens ook ons eigen opperhoofd even vermelden, die eveneens bijzonder onder de indruk is van The Planets.
Overigens is er wel een moderne versie beschikbaar waarin elektrische gitaren worden gebruikt. Wellicht exact zoals Holst het bedoeld heeft.
Keuze Annemarie Broek: The Tornados – Telstar (1962)
Elektronische rock
In 1962 lanceerde Amerika de eerste communicatiesatelliet – het was de begintijd van de ruimtevaart. Voor het eerst was het mogelijk om rechtstreeks contact te leggen tussen de Verenigde Staten en andere delen van de wereld. Hoewel de eerste resultaten niet zo indrukwekkend waren, zou dit uiteindelijk leiden tot het internet zoals wij dat nu kennen. Het begin van een nieuw tijdperk.
Joe Meek was een Britse producer die al een fors aantal hits had gescoord. Hij experimenteerde met muzikale effecten zoals echo, reverb en het achterstevoren afspelen van geluidseffecten. Geen wonder dat juist hij, geïnspireerd door deze satelliet, het nummer Telstar componeerde.
In zijn ‘stal’, die vele artiesten omvatte, zat ook een band die alleen instrumentale nummers speelde: de Tornados. Met deze groep nam hij het nummer Telstar op. Het werd een grote hit, die zelfs in Amerika op nummer één terechtkwam. De Tornados namen overigens nog verschillende nummers op, maar het succes van hun eersteling werd nooit geëvenaard.
De inventieve piep- en knorgeluiden die Meek bedacht had om de lancering van de satelliet Telstar te imiteren zorgden voor het grote succes achter dit nummer, samen met het opdrijvende ritme van de gitaren en het gebruik van de zogenaamde clavioline, een analoge synthesizer uit 1947.
In retrospectief wordt dit nummer beschouwd als één van de vroege nummers uit de elektronische rock, een genre waar destijds niemand nog van gehoord had.
Over duivelskunstenaar Jo Meek moet ik hier helaas kort zijn. Hij verdient meer aandacht dan ik hem hier kan geven.
Keuze Willem Kamps: Chris de Burgh – A Spaceman Came Traveling (1975)
Dubbel gevoel
Het is met een dubbel gevoel dat ik dit lied onder de aandacht breng. De eerste keer dat ik A Spaceman Came Traveling hoorde was toen ik de LP Hats of Glass van Eela Craig op m’n draaitafel legde, ergens eind jaren zeventig. Ik was toen helemaal in de krautrock en symfo, en schafte vooral muziek van Duitse en Italiaanse bands aan. Maar ook muziek uit andere, minder voor de hand liggende landen. Eela Craig bijvoorbeeld, uit Oostenrijk. De opener van de LP vond ik meteen geweldig: wat een schitterende melodie en dat lalala-koortje. Man. De tekst drong niet meteen tot me door, en daarom nu dat dubbele gevoel.
Vooropgesteld: de melodie blijft mooi en als je er voor openstaat de tekst ook. Die gaat namelijk over de here Jezus, al wordt zijn naam niet genoemd, maar: tweeduizend jaar geleden, een vrouw en een kind in een schuur, met ook nog eens An Angel en The Sweetest Music die de Air Filled – vertel mij wat. Hier wordt zending bedreven en dan ben je bij mij aan het verkeerde adres. Geloven? Prima, maar hou het voor jezelf en val anderen er niet mee lastig. De ellende die dat oplevert zie we sinds ruim tweeduizend jaar elke dag overal om ons heen.
Die reizende Spaceman was overigens niet van Eela Craig. Zij coverden het lied van Chris de Burgh. Chris had Chariots of the Gods van Erich Von Dänichen gelezen, uitgaand van de hypothese dat de goden kosmonauten waren. Afkomstig uit andere sterrenstelsels. Een bijzondere gedachte: het volk hier nog rondlopend in konijnenvellen en de eerste geweven gewaden, dat oog in oog staat met een alien naast een vliegende schotel. Totaal onverklaarbaar, dus weet je wat, dat moet een god zijn! Aanbidden, allemaal! Dan denk ik: lulkoek, la lalala lalala lalala. Komt die prachtige melodie wel van pas.
Keuze Quint Kik: War – Galaxy (1977)
Potje basketbal met een meteoriet
Vorig jaar bombardeerden we augustus tot hiphop-themamaand. Vast gebruik gedurende de zomermaanden: even geen battles, playlists of vrije oefeningen, maar een maand lang bloggen over een en hetzelfde onderwerp. Een soort van extended battle, maar dan zonder stemoptie. Wie vreesde daarbij te worden weggeblazen door een spervuur aan militante raps, kwam bedrogen uit.
Afgezien van aandacht voor relatieve nieuwkomers en old skool-pioniers, gingen er ook blogs over de invloeden op hiphop, waaronder de samples. De allereerste waren langgerekte drumbreaks, ontstaan uit de gangbare praktijk van dj’s op block parties om twee exemplaren van dezelfde plaat in elkaar te mixen. Plaatjes draaien voor gevorderden: Chuck D kon er zijn oren niet van af houden.
De Public Enemy-voorman is een van de belangrijkste vertellers in de documentairereeks Fight The Power: How Hip Hop Changed The World. Uitgezonden door de NPO, enkele maanden voor onze themamaand. In de eerste aflevering verhaalt een glunderende Chuck over die keer dat hij voor een potje basketbal het nummer Galaxy als één langgerekte drumbreak hoorde. Waar bleef de zang?
De oldskool funk met Latijnsamerikaanse accenten van War had in de tweede helft van jaren 70 een subtiele metamorfose ondergaan. Onder invloed van disco ging er een versnellinkje bij. Op Galaxy spelen Superman en Bat Man potje basketbal met een meteoriet, maar de dj uit Chucks jonge jaren had enkel oren voor die gouden break. De rapper in spe snapte niets van turntablism, maar hij zag in de sterren waar het toe leidde: een culturele beweging waar hij absoluut deel van wilde uitmaken!
Keuze Henkjan Olthuis: ELO – Ticket to the Moon (1981)
Ruimte en tijd
Bij ‘ruimte’ en ‘ELO’ denken de meeste mensen aan het meesterwerk Out of the Blue: met het ruimteschip op de hoes en uiteraard de bouwplaat. Maar bij het 4 jaar later uitgebrachte Time is die band veel sterker: dit is een echt conceptalbum dat het verhaal vertelt van iemand die ineens in de toekomst is terechtgekomen en op reis is in de ruimte.
Time is een nogal ondergewaardeerd album, zelfs op deze site is er nog nooit over geblogd. Terwijl het in mijn oren hoort bij het sterkere werk van ELO, een verademing na Xanadu of Discovery. Voor de sound van dit album is een hoofdrol weggelegd voor toetsenist Richard Tandy, mede doordat de eerder karakteristieke cello’s en viool afwezig zijn.
Voor deze battle kies ik Ticket to the Moon, ook vanwege de prachtige openingszin 😉
Remember the good old 1980’s
When things were so uncomplicated
Keuze Hans Dautzenberg: The RAH Band – Clouds Across The Moon (1985)
Onweerstaanbaar
Richard Antony Hewson gaat als tiener aan de slag in de koopvaardij. In de aan hem toegewezen hut vindt hij een gitaar, achtergelaten door de vorige kadet. Hewson leert zichzelf gitaar spelen tijdens de eenzame uren aan boord, kijkend naar de weidse sterrenhemel. Muzikale inspiratie vindt hij daarbij in de jazz die tot hem komt via de kortegolfradio. Blijkbaar heeft hij talent, want eenmaal weer aan de wal gaat hij naar het conservatorium.
Via de zus van een vriend, Jane Asher, komt hij – net afgestudeerd – in contact met Paul McCartney die een arrangeur zoekt voor een liedje dat hij produceert voor een jonge Welshe folkzangeres. Those Were The Days (Mary Hopkin, 1968) wordt een grote hit en Richards carrière als arrangeur zit gebeiteld. Zo doet hij het orkestarrangement van The Long And Winding Road en werkt hij met onder anderen James Taylor, Diana Ross, Supertramp en Carly Simon (James Bond-powerballad Nobody Does It Better).
Ondanks al dat arrangeerwerk is Hewson in zijn hart vooral een jazzgitarist. En omdat arrangeren geen royalties oplevert, zoekt hij naar wegen om als artiest aan de bak te komen. Dat lukt in 1977 onder de naam The RAH Band met de clubhit The Crunch. Een grotere hit wordt het funky Message From The Stars (1983), dat in 2022 nog een keer helemaal viral gaat als TikTok hit.
In 1985 wordt het heerlijke Clouds Across The Moon een top 5-hit in Nederland. Opnieuw is de ruimte de inspiratie (vrouw belt met man die astronaut is op Mars) en horen we het vakmanschap van Hewson in zowel het mooie onderliggende strijkarrangement, als de lekker poppy spacedisco-productie. Het verhaaltje is simpel en herkenbaar, de melancholie-met-een-sprankje-hoop is voelbaar. Dit alles verpakt in een videoclip met veel zilverfolie: gewoonweg onweerstaanbaar.
Keuze Jeroen Mirck: Jamiroquai – Space Cowboy (1994)
Swingend tot in gewichtloosheid
We kunnen het hier natuurlijk over ruimteschepen, lichtjaren en maankraters gaan hebben, maar ruimte is toch vooral een transcendentaal begrip. Het heelal is zo groot dat het eigenlijk onbevattelijk is. Mysterieus, magisch en mindblowing tegelijk. Space is in alle opzichten een geestverruimende trip. Die zweverige sfeer van totale gewichtloosheid klinkt misschien wel het allerlekkerst door in Space Cowboy, de single waarmee funkband Jamiroquai haar altijd moeilijke tweede album aftrapte na de doorbraakplaat Emergency on Planet Earth.
Het klopt allemaal: een hoes met een maanlandschap, de ritmisch gezongen woorden space en interplanetary, begeleid door een videoclip waarin zanger Jay Kay zo swingend door het beeld danst dat hij zijn grip op de zwaartekracht dreigt te verliezen. Maar wie goed naar de tekst luistert, weet direct dat deze dansvloerkiller niet over ruimtevaart gaat, maar over marihuana. Kay gaat niet zweven in een ruimteschip, maar in een weed-trip. Lekker spacen binnen de dampkring. Toch is het een ruimte-klassieker, want in discotheken tilt Space Cowboy ons naar verre zonnestelsels. In alle opzichten een geestverruimende ervaring.
Keuze Remco Smith: Man Or Astro-Man – Rocketship XL3 (1994)
Surf in Space!
In mijn zoektocht naar het ideale liedje over de ruimte stuitte ik op Man or Astroman. Een bandje dat mij eigenlijk alleen vanwege de bandnaam was opgevallen. De bandnaam met daaraan gekoppeld songtitel Rocketship XL3 maakte deze track ideaal voor battle over de ruimte.
Ik verwachtte eigenlijk hele spacy muziek, wat dat ook mag zijn. Het blijkt onversneden surf te zijn. Zoals Dick Dale, Ceclia Ann van Pixies, Treble Spankers (waar ik al eerder over heb geschreven), maar dan on speed. Heerlijk. Kende het nauwelijks maar dankzij deze battle staat nu al tijden niets anders op dan Your Weight on the Moon uit 1994. Wat een feest. Surf in Space!
Keuze Joris van der Aart: Babylon Zoo – Spaceman (1996)
Wie de jeans past…
Bij het thema ruimte had ik meteen een paar associaties. Een ervan is Spaceman van Babylon Zoo. En ik vroeg me af waarom dit nummer zo op mijn netvlies staat gebrand.
Babylon Zoo is niet meer dan een oneday-fly. Buiten deze hit kent niemand ze, en het was nog wel hun debuutsingle. Waarom was dit zo’n succes? Is het door die versnelde intro, die het een lekkere vibe geeft?
Een beetje. Maar het eerlijke antwoord is: reclame! En wel van spijkerbroekenfabrikant Levi’s. Zij wisten in de jaren 90 een briljante campagne op te zetten waarin ze oude en nieuwe nummers gebruikten. En die werden stuk voor stuk een hit.
Zo ook dus Spaceman van Babylon Zoo. Dat was overigens nog voordat het als single uitkwam. Minpuntje was daarbij dat de reclame alleen dat uptempo deel bevatte – en dus niet de kern van het nummer, dat in een veel rustiger tempo gaat. Ik sluit niet uit dat dit veel luisteraars op het verkeerde been heeft gezet, en daarmee de carrière van Babylon Zoo uiteindelijk ook niet geholpen heeft.
Keuze van Vincent van der Vlies: Crowbar – Planets Collide (1998)
Moddervette sludge
Louisiana en New Orleans zijn bekend als een bakermat voor muziek. Natuurlijk komt de jazz ervandaan, maar daarnaast is het ook de bakermat van een trage, zware, doom-achtige metalvariant: de sludgemetal. Exponent vanaf het eerste uur is de band Crowbar onder leiding van de enige constante factor Kirk Windstein.
Komend uit suburbaan New Orleans hebben Kirk en consorten niet te maken met grootstedelijke ghettoproblemen. Maar maken ze daarmee vrolijke muziek? Niet echt. Met titels als Repulsive In Its Splendid Beauty, High Rate Extinction, Time Heals Nothing en Existence Is Punishment, hoef je tekstueel niet direct veel vrolijkheid te verwachten. Desondanks heb ik de band jaren geleden een keer zien optreden in Rotterdam en waren het zeker grappige lui die met een glimlach op het gezicht speelden.
Maar goed. Wat nu als je de doorgaans trage zware metalriffs gebruikt en die wat meer combineert met trage stonerrock, 70s invloeden en wat meer melodie? En wat als je de messcherpe grunt van Windstein (die maar nooit bot lijkt te worden) combineert met teksten over de verslavingen van zijn zus? Want ook in suburbaan Amerika is niet altijd alles goud wat er blinkt. De emoties in het nummer en het leven van zijn zus hebben een energie vergelijkbaar met die vrijkomt wanneer twee planeten botsen in het heelal. Kortom, dan krijg je een moddervette ondergewaardeerde metalklassieker.
Keuze Walter van Pijkeren: Bush – The Chemicals Between Us (1999)
‘Ruimte’ als de plaats van zijn en handelen. Je kunt samenzijn in een ruimte. En ‘ruimte’ als afstand tussen personen. En die afstand is groter dan ooit. Je ligt samen in hetzelfde bed, maar praat niet meer met elkaar. Dat moet wel de meest eenzame plek op aarde zijn. De plek die symbool staat voor warmte is nu het ijzige middelpunt van een kille ruimte én relatie. De chemie die tussen twee personen heeft bestaan, is gesmolten tot een vormeloze hoop oud en koud kaarsvet. De herinnering aan de chemische affaire leeft alleen nog voort in cynische gedachten.
Gavin Rossdale, zanger en gitarist van Bush, zingt erover in The Chemicals Between Us. Een buitenbeentje in het songmateriaal van de band. De muziek is afstandelijk: waar de band normaal warme en alternatieve gitaarsongs maakt, klinken de gitaren nu haast industrieel. De verwijdering tussen de personen wordt bijna voelbaar in de koude tonen. Het is heel mooi gedaan en het is een bijzonder mooi nummer van Bush, dat voor mij een mooie tweeledige omschrijving geeft van het begrip ‘ruimte’. Hoewel niet die van de kosmische onmeetbare afstand, maar de onmeetbare afstand die bestaat tussen twee personen.
Keuze Jasmijn Godding: Nicolás Jaar – Space Is Only Noise If You Can See (2001)
Space Is Only Noise If You Can See is de titeltrack van het album Space Is Only Noise, geproduceerd door elektronica mastermind Nicolás Jaar. Dit album was voor mij persoonlijk een doorbraak in wat elektronische muziek kan betekenen. Ik ken geen enkele plaat die in de buurt van Space Is Only Noise komt wat betreft textuur van de melodiën. Dikke, donkere synthesizers, downtempo beats, soundscape-achtige ambiance en de echoënde stem van Nico wervelen om je heen. Duister en dystopisch. Met het ritme en de herhaling van een technoplaat, waarin bijzondere geluidseffecten de plaats van de dansbaarheid hebben ingenomen. Wellicht denk je nu: oké Jasmijn, hartstikke leuk, maar klinkt mij te raar en experimenteel. Toegegeven, als je het album op shuffle zou zetten is dat wel een beetje het geval, ik adviseer je dan ook om dat (sowieso) niet te doen. Als je Space Is Only Noise echter op de bedoelde volgorde luistert vloeit het gemakkelijk doorluisterbaar, maar tegelijkertijd ongelooflijk intrigerend voort.
Het overkoepelende concept dat Jaar in gedachte had is een reis van de ruimte naar de aarde en weer terug de ruimte in. Het nummer Space Is Only Noise If You Can See is letterlijk en figuurlijk het middelpunt van deze reis, waar je voeten de aarde heel eventjes aanraken, om daarna weer verder te gaan. Als nummer an sich, maar ook zeker als onderdeel van het album is het een buitenaards liedje, om met gespitste oren naar te luisteren en tegelijk bij weg te dromen.
Keuze Alex van der Heiden: Kommil Foo – Ruimtevaarder (2002)
Oog voor de ruimtevaarder
Daar zit hij, de kleine Alex van der Heiden in klas 6 (tegenwoordig groep 8). Hij staart uit het raam naar de eeuwige vlam van een raffinaderij in de Botlek. Alle informatie van de meester gaat langs hem heen. Alleen het strikt noodzakelijke dringt tot hem door om een voldoende te kunnen halen bij de toets. De kleine Alex is er niet bij. En als de meester of juf geen orde kan houden, zit hij te klieren. In de leerjaren waar de meester of juf wel orde kan houden, staart hij uit het raam en fladdert in gedachten de ruimte in. Het gaat zelfs zo ver dat het hem in klas 6 helemaal geen ene reet meer kan schelen. Stomme kutschool. Weg, weg van hier, de ruimte in. Want je bent immers niet geïnteresseerd, dus eigenlijk ben jij, domkop, het probleem.
Zo ging het zes jaar lang en ik herken hetzelfde patroon in het huidige onderwijs. Tot het moment dat er een juf of meester is die wel ieder kind als uniek individu benadert. Die oog heeft voor humor en een echte connectie maakt met kinderen. Gelukkig bestaan zulke leerkrachten. Sterker nog, mijn zoon heeft momenteel zo’n meester die wél oog heeft voor de ruimtevaarder in de klas. Ik gun alle kinderen leerkrachten die ruimte geven aan de ruimtevaarder die weg kan zweven met Linda van Slagerij van Gool. Luister dit lied en laat net als ik je tranen de vrije loop. Zo aangrijpend is dit lied.
Keuze Leendert Douma: David Bowie – I Took A Trip On A Gemini Spaceship (2002)
Cadeautje van Bowie
Een battle over ruimteliedjes kan natuurlijk niet zonder David Bowie! Alleen kun je zijn songs over dit thema moeilijk ondergewaardeerd noemen. Space Oddity, Life On Mars? en Starman staan al jaren hoog in de Top 2000. En nummers als Moonage Daydream en Hello Spaceboy groeiden live meteen uit tot publieksfavorieten. Toch heb ik er eentje gevonden die lang over het hoofd werd gezien: I Took A Trip On A Gemini Spaceship van het album Heathen uit 2002.
Het is een cover van de obscure weirdo Norman Carl Odam alias The Legendary Stardust Cowboy. Die maakte outsidermusic à la Daniel Johnston. Odam klaagde ooit dat Bowie hem een vergoeding schuldig was, omdat die de naam stal voor het karakter Ziggy Stardust. Jaren later besloot David Bowie hem terug te betalen via een cover. Van de maffe ballad maakte hij een drum ’n bass-achtig werkje waarover hij melancholisch croonde. Dat past wel bij de tekst over twee eenzame astronauten, elk in hun Gemini: zwevend in de ruimte en onbereikbaar voor elkaar. Boy, I really felt blue.
Voor zover ik weet hebben Bowie en band het nummer twee of drie keer live gespeeld, onder andere in Top Of The Pops – als aankondiging van het album Heathen – en tijdens het Meltdown-festival in Londen waarvan hij curator was. Daar mocht ook The Legendary Cowboy optreden. Nog een cadeautje van Bowie.
Keuze Erwin Tijms: Caribou – Sun (2010)
Een warme ode aan onze enige echte ster
Wat voor muziek zou een gepromoveerd wiskundige maken? Mathrock, hoor ik u denken, als het om rock gaat. En als het om elektronica gaat, dan vast iets heel abstracts, meerlaags en complex. Maar bij Dan Snaith, gepromoveerd wiskundige en maker van elektronische muziek, draait het daar nou juist niet om.
Nadat hij eerst wat meer psychedelische elektronica had gecomponeerd, bracht hij als Caribou in 2010 het album Swim uit. Een album met warme, organische elektronische muziek. Niets complex, maar juist heerlijk dansbaar. Menselijk ook, door het gebruik van stemmen. Het werd zijn grootste succes.
Zo rond deze tijd van het jaar, al de zon weer doorbreekt na zeven maanden regen en grijze luchten, zet ik dit album op. En dan luister ik met extra aandacht naar het nummer over het stralend middelpunt van ons zonnestelsel, de zon.
Keuze Der Webmeister: Public Service Broadcasting – Valentina (2015)
De Vooruitgang!
De heren Willgoose en Wrigglesworth vormen samen het duo Public Service Broadcasting (PSB), en werken volgens een min of meer vaste formule: Polygoonjournaalstemmen (en voor het clipje ook de bijbehorende beelden), voorzien van een opzwepend ruig gitaarrifje waarbij het lastig stilzitten is. Een ingenieus samenraapsel van elektronische instrumenten, samples en gesproken woord, een soort van moderne swingende versie van Kraftwerk. Een muzikaal rockende spin-off van Andere Tijden.
In 2015 maakte PSB het fantastische concept album The Race For Space, geheel in het teken van de space race tussen Amerikanen en de Russen in de jaren 1957-1972. Ik heb er niet voor betaald gekregen door Moskou, maar toch is mijn keuze voor deze battle gevallen op een van de Russische mijlpalen in deze wedloop: Valentina Tereshkova, de eerste vrouw in de ruimte, in juni 1963. Er gingen nogal wat dingetjes mis tijdens deze driedaagse missie, dus veel ruchtbaarheid heeft de Sovjetunie er niet aan gegeven, waardoor Valentina ook lang niet zo wereldberoemd geworden is als bijvoorbeeld haar landgenoot Joeri Gagarin.
In dit eerbetoon aan Valentina neemt PSB ons mee naar het postmoderne Sovjetunieverleden waarin De Vooruitgang nog gewoon een synoniem voor optimisme was, ons geschonken door goedwillende, slimme mensen in witte laboratoriumjassen. De Vooruitgang, dát zou de wereld beter maken voor iedereen! Niet alleen zou de technologisch-wetenschappelijke vooruitgang ons materiële welvaart brengen. Nee, sterker nog, Kameraden! De vooruitgang op het terrein van Kennis en Informatie zou zelfs tot transcendentie van geest over materie leiden, waarna de mens zich zou losmaken en waarlijk vrij zou zijn! De toekomst die voor ons lag was ronduit paradijselijk!
Maar ja, de toekomst, dat is toch steeds meer iets van vroeger.
En Valentina Tereshkova is ook niet meer wat ze ooit leek. Al vrij snel na haar ruimtereis ging ze de politiek in, waar ze nog steeds zit, als een van de vele marionetten van Poetin.
Keuze Erik Stam: Marteria – Scotty Beam Mich Hoch (2017)
Ultiem Escapisme
Volgens mij heeft iedereen het wel eens: het moment dat alles in het honderd lijkt te lopen en je het liefste de zaken van een grote afstand bekijkt. Even letterlijk afstand nemen. Dat is waar het nummer Scotty Beam Mich Hoch van Marteria over gaat. Het idee dat je uit een situatie kunt worden ‘gebeamd’ en vanuit de ruimte neerkijkt op de situatie. Het moet voelen als de ultieme ontsnapping.
Voor de niet sci-fivolgers: de titel verwijst naar een gevleugelde uitspraak uit Star Trek, Beam me up, Scotty. Een mooi voorbeeld van een uitspraak die elke sci-fivolger kent, maar niet meer is dan een nooit gebruikte quote. Nooit gebruikt, wellicht maar ondanks dat wel zo sterk dat het zelfs de Duitse nasynchronisatie overleeft.
Keuze Carlo Deuten: Jan Henk De Groot-Satelliet (2019)
Ruimte en rust
Er gaat niets boven Groningen. Een weids landschap. Een eindeloze horizon. Vruchtbare grond. Ruimte als inspiratiebron. Van de kunstenaars van De Ploeg tot de huidige generatie Grunneger muzikanten. Taal en geschiedenis. Cultuur en landschap. Rust en ruimte. Waar stilte ook echt stil is en donker ook echt donker is.
Ideale omstandigheden om de grootsheid van de sterrenhemel te ervaren. Overweldigend en indrukwekkend. Even de wereld om je heen vergeten. Ruimte vrijmaken om je gedachten te laten gaan. Je waant je in een andere wereld hier ver vandaan. Tussen de sterren en de maan. Even de verbinding met de dagelijkse realiteit verbreken.
“In n satelliet in n boan om n schiere planeet
In n satelliet en ik hoop dat ik alles vergeet
t Eerste da’k demonteer
Is t zenden hin en weer
Van golven
Dij verroaden doar ik bin”
Keuze Michiel Borst: Broken Bells – We’re not in orbit yet (2022)
Twee sterren samen
Een prachtige compositie is dit liedje van Broken Bells. Het nummer vloeit zachtjes voort als ware het een ruimtewandeling. Heerlijk zweven op de mooie teksten. Een liedje dat eindeloos kan duren, zoals een reis door de ruimte.
Broken Bells is James Mercer (zanger en gitarist van de Shins) en Brian Joseph Burton, beter bekend als Danger Mouse. Die laatste – voor zover introductie nog nodig is – is vooral bekend van Gnarls Barkley en talloze producties (onder meer Black Keys, Adele, U2). Een goed stel dus. Samen vormen ze sinds 2009 al Broken Bells.
Mercer vergelijkt het ontstaan van een nieuwe romance met een raketreis naar de ruimte. It’s the wrong time to decelerate, zingt hij. Ga niet langzamer, versnel! We zijn immers nog niet in een baan om de aarde. Op reis naar een plek ver weg, onbekend en mysterieus.
Dat mysterie is ook terug te vinden in de hoes van het album Into the Blue waar dit nummer op staat. De roze orb symboliseert spiritualiteit en onbekende waarneming. Kortom, de mannen hadden een trip in space toen ze aan dit album werkten. De combinatie met de clip maakt het helemaal af. Science fiction-beelden aangevuld met shots van deze twee sterren. Prachtige luistertrip!
