Februari is National Black History Month en de allereerste verjaardag was in 1970. Zes jaar later werd deze dag officieel omarmd door president Gerald Ford. Engeland volgde in 1987, Canada in 1995 en Ierland in 2010.
De bedoeling van deze viering is de prestaties van de zwarte medemens te benadrukken. In Nederland (er)kennen we dit niet en dus schenken wij bij Ondergewaardeerde Liedjes er in deze battle wel aandacht aan.
Keuze Lenny Vullings: Lead Belly – The Bourgeois Blues (1938)
Een éénmans-rock-’n-rollband, die doet wat hij kan
Eén bezoek aan Washington bleek genoeg om een tekst te schrijven die klassen- en rassenverdeeldheid tot op de kern blootgeeft. Huddie William Ledbetter, beter bekend als Lead Belly, maakte de segregatie van het Jim Crow-tijdperk van dichtbij mee, toen hij met zijn vrouw Martha de witte etnomusicoloog Alan Lomax bezocht in de hoofdstad. De zwarte Huddie en Martha konden nergens een hotelkamer krijgen, en nadat ze uiteindelijk maar bij Lomax bleven slapen kreeg Lomax het aan de stok met zijn huurbaas omwille van de aanwezigheid van twee zwarte mensen in het appartement. Aan de hand van dit en enkele andere voorvallen van die dag schreef Lead Belly The Bourgeois Blues:
Me and Martha, we were standing upstairs
I heard a white man sayin’ ‘I don’t want no negroes up there’
He was a bourgeois man
Livin’ in a bourgeois town
Lead Belly was op z’n zachtst gezegd een interessante mens. Zo ontsnapte hij uit een Texaanse gevangenis toen hij 28 was, en werd twee jaar later voor 30 jaar veroordeeld wegens moord. Hij kwam echter eerder vrij door op muzikale wijze zijn gratieverzoek bij de gouverneur in te dienen. Nadat hij – schokkend genoeg – weer in de gevangenis belandde werd hij opgezocht door de gebroeders Lomax, wie als halfbakken sprookjesfiguren klinken, maar twee echte mensen waren. De gebroeders Lomax waren op zoek naar oude werklieden uit de Afro-Amerikaanse traditie: nummers die op bijvoorbeeld een plantage werden gezongen, en wellicht verloren konden gaan. Samen met Alan Lomax nam Lead Belly honderden van zulke en overige nummers op. Bekend zijn onder anderen The Midnight Special, Cotton Fields, Black Betty, en Where Did You Sleep Last Night.
Bij een bezoek aan deze Lomax werd Lead Belly dus weer hard geconfronteerd met de staat van de wereld, en dat het racisme waar hij zoveel over zong en mee was opgegroeid in Louisiana nog alomtegenwoordig was, zelfs aan de andere kant van het land in Washington. Het was een bourgeois stad, met bourgeois mensen. Het nummer wat Lead Belly hierover schreef ademt frustratie, en de adem ruikt naar de blues. De (harmonische) structuur volgt een bekend Bluespatroon, maar wat opvalt is de bijna rock-’n-roll basbeweging en versnelling, wat de tijd ver vooruit was. Mick Jagger zong bijna 30 jaar later de legendarische zin What can a poor boy do, except to sing for a rock ‘n roll band?, iets wat Lead Belly al lang had begrepen. Alleen had hij geen band nodig: hij kon het allemaal zelf, in de puurste kracht van de Blues.
Keuze Willem Kamps: Big Bill Broonzy – Swing Low, Sweet Chariot (1956)
Ontspoord
Een overbekende melodie, meermaals gecoverd, nagezongen of hoe je het ook wilt noemen, maar van wie is nou eigenlijk Swing Low, Sweet Chariot? Joan Baez zong het in ’69 gloedvol op Woodstock, Eric Clapton had er in ’75 een flets reggaehitje mee en in 2003 werd de versie van UB40 gebruikt voor de WK rugby, nadat het al decennia in stadions en bij aanvang van Britse rugbywedstrijden werd gezongen. Nee, met de sport als zodanig heeft het lied niets te maken. Voor de Britten werd het een drinklied, terwijl het oorspronkelijk een geheel andere bedoeling had, toen Wallis Willis, een vrijgemaakte slaaf, het schreef.
Het lied dateert uit de tweede helft van de negentiende eeuw. Slavernij was nog gemeengoed in de zuidelijke staten van de V.S. Tot slaaf gemaakten die wilden ontsnappen naar de Noordelijke staten zongen verschillende gecodeerde liederen hintend over de richting, hoe te ontsnappen en waar te ontmoeten; de signal songs. Zong je het lied Steal Away dan liet je weten dat je wilde ontkomen. Bij Wade In The Water wist je dat je via het water moest vertrekken om ongezien te kunnen blijven. Hoorde je Swing Low Sweet Chariot dan vertrok je met de ondergrondse spoorweg (Sweet Chariot) die het Zuiden aandeed (Swing Low) om je naar het vrije Noorden te brengen (Carry Me Home).
Dankzij Colson Whitehead leerde ik de ondergrondse spoorweg kennen. In zijn gelijknamige boek beschrijft hij de helletocht van de jonge ontsnapte Cora. Werd zij gepakt, dan wachtte na beestachtige marteling de dood. Whitehead laat haar letterlijk over een ondergronds spoor razen. In werkelijkheid was het een netwerk van helpers dat je naar de vrijheid loodste, geholpen door nu nog gezongen liedjes. Zo zijn er ruim 340 versies bekend van Swing Low: Antonin Dvorak verwerkte het in zijn symfonie Uit de Nieuwe Wereld, Merle Haggard zong het en ook The Kelly Family bezondigde zich eraan, veelal letterlijk zoet en wiegend. Daarom de onopgesmukte uitvoering van Big Bill Broonzy, want dít zingen zonder de juiste roots voelt, zacht gezegd, toch wat misplaatst aan. Of zal ik zeggen: ontspoord?
Keuze Jasmijn Godding: Nina Simone – Strange Fruit (1965)
A picture paints a thousand words, maar als dat het geval is schildert muziek minstens 1000 beelden
In 1937 zag onderwijzer Abel Meeropol een foto van twee Afro-Ameriaanse mannen genaamd Thomas Shipp en Abram Smith die in 1930 op afschuwelijke wijze werden gelynched (lees: mishandeld en opgehangen vanwege hun huidskleur) in Marion, Indiana. Dit beeld inspireerde hem om een gedicht genaamd Bitter Fruit te publiceren, als protest tegen de lynchings die destijds wel vaker plaatsvonden in het Zuiden van de V.S. Het gedicht beschrijft op hartverscheurende wijze hoe de zwarte lichamen als vreemde, bittere vruchten aan een populier hangen, en hoe ze zachtjes op en neer worden gewiegd door een Zuiders briesje terwijl hun bloed de boomwortels rood kleurt.
In 1939 pikte Billie Holiday het gedicht op, maakte er een jazznummer van en veranderde de naam in Strange Fruit. Columbia Records weigerde de plaat met haar op te nemen, maar dankzij Commodore Records is dit prachtige, invloedrijke nummer alsnog de wereld ingebracht. De versie van Holiday moet je absoluut een keer beluisterd hebben, maar is met de beste wil van de wereld niet ondergewaardeerd te noemen; het nummer is onder andere opgenomen in de Grammy Hall of Fame, in de lijst van Songs of the Century, en is in maar liefst zestien edities van de Top 2000 te vinden. Daarom wend ik me in deze blog tot de vertolking van een andere artieste: Nina Simone.
Strange Fruit past perfect in het oeuvre van Simone, die al vanaf jonge leeftijd door middel van muziek diepe maatschappelijke problemen aankaart. Een ontroerend voorbeeld hiervan is toen ze op 12-jarige leeftijd (in 1933) haar allereerste piano concert in een lokale kerk gaf. Vanwege hun huidskleur moesten haar ouders achter alle blanke kerkgangers plaatsnemen. Simone weigerde vervolgens op te treden tot haar ouders voorin de kerk tussen de blanke bezoekers mochten zitten om hun dochter te zien spelen. Dit activisme en gevoel van onrecht komt ook heel sterk naar voren in Simone’s versie van Strange Fruit. Slechts bijgestaan door een piano klinkt haar prachtig oprechte stem, elk woord doordrongen van emotie. Het resultaat: een bloedstollend gevoel van walging, boosheid en verdriet. Zelf zei Simone ooit over het nummer: Strange Fruit is about the ugliest song I have ever heard. Ugly in the sense that it is violent and tears at the guts of what white people have done to my people in this country. Dat gevoel is ook precies wat ze overdraagt in haar vertolking.
Welke versie van Strange Fruit je uiteindelijk ook luistert, het is onmiskenbaar een ongelooflijk belangrijk voorbeeld van de kracht van muziek als activisme. Mensen zeggen soms a picture paints a thousand words, maar als dat het geval is schildert muziek minstens 1000 beelden. Strange Fruit laat dat op hartverscheurende wijze horen.
Keuze Mersad Rebronja: Staple Singers – Freedom Highway (1965)
Cruciaal
Als het over de Black History Month gaat ben ik eigenlijk wel verplicht om mee te doen gelet op mijn veelvuldige blogjes waarin muziek van donkere artiesten centraal staat. Staple Singers zijn geweldig en in Nederland natuurlijk een ondergewaardeerde groep.
Freedom Highway, uitgebracht in 1965, is geschreven in het teken van de protestmarsen van Selma (Alabama) naar Montgomery, de hoofdstad van de staat, in 1965. Er werden drie protestmarsen gehouden voor de stemrechten van Afro-Amerikaanse burgers. De marsen waren onderdeel van een grote beweging tegen rassendiscriminatie bij het stemmen. Mede vanwege deze protesten werd in 1965 de Voting Rights Act aangenomen, die rassendiscriminatie bij het stemmen verbiedt. Roebuck ‘Pops’ Staples, geïnspireerd door een ontmoeting met Martin Luther King Jr., schreef het nummer. Freedom Highway is opgenomen tijdens een livesessie in de kerk. Het is een prachtig blues-soulnummer gedreven door het prominente blues-gitaarspel en handgeklap. De zang, onder leiding van de briljante Mavis Staples, en harmonieën zijn verbluffend mooi, zoals we gewend zijn van Staple Singers. Dit is schitterende muziek en een cruciaal nummer voor de Afro-Amerikaanse burgerrechtenbeweging.
In 2008 bracht Mavis een nieuwe liveversie van het nummer uit, onderdeel van het album Live: Hope At The Hideout. Het album werd uitgebracht op 4 november 2008, de dag dat Barack Obama de Amerikaanse presidentsverkiezingen won.
Keuze Remco Smith: Nina Simone – Turning Point (1967)
Het ontstaan van vooroordelen
Vooroordelen, racisme, discriminatie, uitsluiting. Angst voor de ander. Een gif die de samenleving zoveel schade toebrengt. En dat alleen maar because of the colour of the skin.
Actie leidt tot reactie. In de jaren ’60 was slavenhandel in de Verenigde Staten weliswaar afgeschaft, maar dat betekent niet dat er een egalitaire samenleving was ontstaan. Nog steeds niet trouwens, de stelling dat er ook nu mensen zijn die het in de samenleving nog steeds makkelijker hebben dankzij hun geslacht of dankzij hun huidskleur, is een open deur. Ongelijke kansen leidde in de jaren ’60 toch Black Awareness, aangewakkerd door mensen als Malcolm X en Martin Luther King. Muziek werd vanaf toen tot nu steeds militanter. Bij Otis Redding was het nog All I need is a little respect, just a littlebit; in 1989 sprak Public Enemy onverbloemd over Fight The Power. Nog steeds is er een lange weg te gaan naar een samenleving zonder vooroordelen en uitsluiting. Waar komen vooroordelen vandaag? In deze edelkitch van Tom Clay worden kinderen opgevoerd die murmelen dat zij niet weten wat segregatie en vooroordelen zijn. Kinderen kijken of iemand goed kan voetballen of mooi kan tekenen. Dat andere kinderen een andere huidskleur hebben, lijkt een peuter niet op te vallen.
Om echt duidelijk te maken hoe vooroordelen ontstaan, moeten we natuurlijk bij Nina Simone zijn. Simone schreeuwde met regelmaat haar pijn en woede over discriminatie uit, zoals in Mississippi Goddamn. Het belang van Simone kan nauwelijks worden overschat, het bewustzijn dat zij met haar muziek heeft aangewakkerd. In 1967 bracht zij Silk & Soul uit. Peter van Cappelle heeft al eens geblogd over het prachtige I Wish I Knew How It Would Feel To Be Free van deze plaat. Op Silk & Soul staat het intens treurige Turning Point: een heel klein en ingetogen liedje waarin Simone zich verplaatst in het zesjarige meisje dat trots tegen haar moeder vertelt over haar vriendinnetje in de klas. Het vriendinnetje dat zo mooi kan zingen, het meisje waar zij voor heeft gezorgd toen die haar knie had geschaafd, waarmee ze zo fijn met poppen kan spelen en die zo’n mooie huid heeft, als chocola. Mag zij bij mij komen spelen mama? De laatste zin voelt als een kaakslag. Zo ontstaan vooroordelen dus.
Why noy oh why not
Oh I see
Keuze Hans Dautzenberg: Curtis Mayfield – We The People Who Are Darker Than Blue (1970)
Wij mensen
We people who are darker than blue
Are we gonna stand around this town
And let what others say come true?
We’re just good for nothing they all figure
In de onvoorstelbaar korte tijdsspanne in de geschiedenis van het universum dat mijn leven beslaat zit ik toevallig op een plek en een moment waarin de culturele invloed van de Verenigde Staten heel groot is. Muziek die aspecten van de Amerikaanse maatschappij weerspiegelt, becommentarieert en verguist vind je dan ook volop terug in mijn platenkast. En hoever de situaties waaruit de muziek voortkomt in tijd en plaats ook van mij af staan, ik kan ze wel plaatsen en waarderen.
Het is niet vanzelfsprekend dat de aandacht voor de ‘zwarte’ geschiedenis van de Verenigde Staten ook van ons aandacht krijgt. Tegelijk heeft die geschiedenis iets universeels, iets wat we overal en altijd zullen herkennen. Iets wat altijd actueel is. Zoeken we naar muziek bij Black History en dan vooral uit de tijd van de burgerrechtenbeweging, dan is het niet zo moeilijk om bij Curtis Mayfield uit te komen. Weinig soul artiesten hebben zo consequent een boodschap van emancipatie, hoop en vooruitgang uitgedragen in hun werk. Zeker nadat hij The Impressions had verlaten en een solocarrière was begonnen werd Mayfield nog uitgesprokener in zijn liedjes. Die liedjes waren trouwens altijd heel goed verzorgd. Ze klinken bedrieglijk eenvoudig, maar kennen een prachtige verfijnde gelaagdheid en orkestratie.
Mayfield is soms ook niet te beroerd om zijn ‘eigen’ bevolkingsgroep aan te spreken. In We The People Who Are Darker Than Blue neemt hij de black community de maat en stelt zich kritisch op tegenover uitgesproken (zwart) separatisme. Een universele boodschap, zou ik zeggen.
Keuze Quint Kik: Swamp Dogg – Remember I Said Tomorrow (1971)
I just gotta get a message to you
Als alles meezit, bereikt hij komende zomer de respectabele leeftijd van 80: Jerry Williams a.k.a. Swamp Dogg. In de eerste plaats een geniaal producer en in die hoedanigheid verantwoordelijk voor misschien wel de mooiste Southern soulplaat uit mijn collectie: I’m a Loser van Doris Duke. Voorgeschoten uit eigen zak; na zijn vertrek bij Atlantic had hij een paar maandsalarissen meegekregen. Aanvankelijk onder de indruk van William’s geslaagde poging om crooner Gene Pitney heruit te vinden als Northern Soulbelter (check de video op YouTube van She’s A Heartbreaker, een wervelwind van een nummer), kon het label zich toch niet vinden in de excentrieke producer.
Met vaste regelmaat nam hij ook nog zelf een plaatje op, merkwaardige brouwsels met telkens dezelfde ingrediënten: eersteklas studiomusici rechtstreeks van de Southern soulschool, enkele goed gekozen maatschappijkritische covers (Sam Stone van John Prine, These Are Not My People van Joe South en The World Beyond van Bobby Goldsboro – knappe jongen die het droog houdt bij die laatste) en eigen werk met subversieve teksten over vreemdgaan en burgerrechten die met voeten getreden werden: God Bless America (For What) en I’ve Never Been To Africa (And It’s Your Fault). Zoveel zere schenen, dat hij alleen al voor zijn eerste zes platen even vaak van label moest wisselen.
Tussen 1970 en 2020 maakte hij er maar liefst twee dozijn. Zijn laatste twee behoren tot zijn avontuurlijkste; hiervoor riep hij de hulp in van Justin Vernon a.k.a. Bon Iver. Het accent verschoof iets meer van seks naar (het verlies van) liefde – Swamp worstelt nog behoorlijk met het onverwachte overlijden van zijn vrouw in 2003, getuige Sleeping without You Is A Drag en het huiveringwekkende I’ll Pretend. Totaal onverwacht maakt het gebruik van auto-tune het verdriet pijnlijk invoelbaar, maar dat is Swamp voor je in een notendop. Toch blijven het die tegendraadse en wrange message songs, die het hardst bij me binnen komen. Met stip bovenaan: Remember I Said Tomorrow van ‘Rat on!’
Te beginnen met dat lelijke photoshopongeluk van een hoes: Swamp in opperste staat van euforie, zittende op een grijnzende rat met rode ogen. Niet voor niets een witte rat, naar verluid wilde hij ermee uitdragen: Nigger on top, for the first time! Elektra was met de MC5 en The Stooges wel wat gewend zou je verwachten, maar de platenbonzen konden er niet om lachen. Dan de tekst van het opbeurend klinkende Remember I Said Tomorrow, dat je aanvankelijk op het verkeerde been zet. Wat Swamp Dogg zingt is: hoera, gelijke rechten en kansen voor iedereen, we beëindigen de oorlog en alle soldaten mogen naar huis, freedom of speech is aanstaande: morgen wordt alles beter!
Het venijn zit hem echter in de staart (en niet alleen van die rat): Remember I Said TOMORROW. Freedom of speech? Natuurlijk, alleen wel een beetje op je woorden passen. Swamp kennende prikte hij hier door alle loze beloftes (van Democraten?) heen, door het hele nummer klinkt een nauwelijks verholen Geloof je het zelf? Op de 2018-editie van Le Guess Who zag ik hem voor het laatst op een podium. Ik hield mijn hart vast, toen hij tijdens het toepasselijke toegift van een Bee Gees-cover, aan de hand van zijn bassist (nawankelend van een recente heupoperatie), zo veel mogelijk handen van fans probeerde te schudden. I just gotta get a message to you: volhardend tot het bittere eind!
Keuze Tricky Dicky: Gil Scott-Heron – Whitey On The Moon (1974)
Schoolvoorbeeld
In 1970 brengt Gil Scott-Heron zijn debuutplaat (Small Talk At 125th And Lenox) uit; een meesterwerk dat te weinig aandacht krijgt. De hokjesgeesten stellen dat dit een livealbum zou zijn. Scott-Heron stelde dat het niet in een nachtclub was opgenomen, maar dat er mensen op vouwstoeltjes in de studio zaten waardoor de impressie van een liveoptreden nagebootst werd. Geheel in stijl met de Amerikaanse samenleving stond op de albumhoes A New Black Poet. Waarom zwart? Lezen de gedichten anders wanneer het door een blanke geschreven zou zijn?
De albumopener is het geweldige The Revolution Will Not Be Televised dat een knipperlichtrelatie met de Snob 2000 heeft. Vrijwel tegelijkertijd met het album bracht Scott-Heron een boek (The Vulture) uit. Het hele album is (bijna) een opeenvolging van sterke gedichten onder begeleiding van een trommel en een piano. De enige track waarop hij daadwerkelijk zingt is het ijzersterke The Vulture.
Een ander hoogtepunt en een schreeuw tegen de heersende armoede is Whitey On The Moon. Geen geld voor goed onderwijs en een beter leven voor de armen in de samenleving en de zwarte achterstandswijken, maar wel om een bemande raket met witte mensen naar de maan te sturen.
I can’t pay no doctor bill
(but Whitey’s on the moon)
Ten years from now I’ll be payin’ still
(while Whitey’s on the moon)The man jus’ upped my rent las’ night
(’cause Whitey’s on the moon)
No hot water, no toilets, no lights
(but Whitey’s on the moon)Taxes takin’ my whole damn check,
Junkies makin’ me a nervous wreck,
The price of food is goin’ up,
An’ as if all that shit wasn’t enoughWas all that money I made las’ year
(for Whitey on the moon?)
How come there ain’t no money here?
(Hm! Whitey’s on the moon)
Veel is er niet veranderd. Het militaire apparaat heeft een jaarlijks budget dat de hele wereld van voedsel kan voorzien en de kansen voor een beter leven worden met het jaar kleiner in plaats van groter. In de V.S. proberen de Republikeinen het stemrecht voor voornamelijk de gekleurde bevolking in te perken, zodat er nooit meer een Democraat aan de macht kan komen. En dan vragen de politici zich af waarom de bevolking steeds meer in opspraak en de tegenstellingen en dreigementen steeds groter worden. Wakker worden!
P.S. Luister ook eens naar de geweldige cover van Well Well!
Keuze Freek Janssen: Stevie Wonder – Black Man (1976)
Het belang van rolmodellen
De geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars. Mensen van kleur waren heel lang, en zijn nog steeds, ondervertegenwoordigd in onze geschiedenisboeken als rolmodellen.
Voor mijn werk heb ik onlangs een paar goede, maar pijnlijke gesprekken mogen voeren over ‘inclusie en diversiteit’. Hoe belangrijk het is om rolmodellen in de samenleving of het bedrijf waarin je werkt te hebben die lijken op jou. De geschiedenis heeft altijd veel meer witte helden naar voren geschoven, omdat de geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars. Of overheersers, if you will.
Black Man is een prachtig statement van Stevie Wonder om dat onrecht recht te trekken. In het liedje komen 29 historische figuren (check ze hier allemaal) langs die hun stempel hebben gedrukt op onze geschiedenis. Hij gebruikt hiervoor een kleurenpallet dat we in 2022 niet meer helemaal gepast vinden: black man, yellow man, red man, brown man.
Maar laten we dat voor lief nemen en het lied beoordelen op zijn intentie: laten zien in hoezeer mensen van kleur een plekje verdienen in onze geschiedenisboeken en als onze rolmodellen.
Keuze Alex van der Meer: Esperanza Spalding – Black Gold (2012)
Trots
Tien jaar geleden, op 1 februari 2012, verscheen aan het begin van Black History Month een nieuwe single van Esperanza Spalding. Uiteraard was dit geen toeval. De Amerikaanse jazz-bassist, singer-songwriter, zangeres, en componist schreef zelf in een verklaring over dit nummer: This song is singing to our African American heritage before slavery. Over the decades, so much of the strength in the African American community has seeded from resistance and endurance. I wanted to address the part of our heritage spanning back to pre-colonial Africa and the elements of Black pride that draw from our connection to our ancestors in their own land. I particularly wanted to create something that spoke to young boys.
Black Gold is een prachtige en aanstekelijke track die niet alleen de jazzliefhebbers hoeft aan te spreken. Het is ook nog eens soulful, heerlijk funky, en op een goede manier toegankelijk. Spalding heeft het unieke talent dat elk nummer van haar persoonlijkheid heeft. En dit nummer is vooral trots en warm.
Dit nummer nodigt hopelijk uit nader kennis te maken met haar muziek. Ze is een uniek talent dat, ondanks dat ze al had opgetreden voor Obama en al samen had gespeeld met diverse jazzlegendes, in 2011 ineens behoorlijk in de spotlights stond vanwege het feit dat ze toen miljoenen Beliebers heeft doen laten huilen. Het was Spalding die in dat jaar de Emmy kreeg voor de beste nieuwkomer en niet de zwaar favoriete Justin Bieber. Bovendien was ze de eerste jazz-artiest die in deze categorie een Emmy won. Maar ondanks deze epische feiten is met name haar prachtige muziek nog het meest memorabel. Ze ontwikkelt zich nog immer en elk album van haar is een beleving en een prachtige ontdekkingsreis. Per saldo is ze persoonlijk voor mij wellicht de grootste en meest interessante artiest van de afgelopen jaren, een gouden muzikant.
Keuze Vincent van der Vlies: Body Count – Black Hoodie (2017)
Boos
Soms zou je het haast vergeten, maar Ice-T is inmiddels alweer bijna 64. En toen hij, Ernie C en consorten dit nummer opnamen was hij ook al bijna 60, maar nog steeds boos. Heel boos. Authentiek kwaad. Maar don’t take my word for it, wat zegt meneer T er zelf over:
All these people out here tripping off police brutality
Like this shit is something new
Give me a fucking breakI’ve been talking about this shit for over 20 years
And now you can kill a motherfucker just because of how he’s dressed
Are you fucking serious?
In die laatste drie regels zitten twee referenties: enerzijds naar het verhaal over Copkiller (waarschijnlijk bekend maar een losjes op psychokiller geïnspireerd nummer waarin iemand het heft in eigen hand neemt tegen police brutality) en naar het doodschieten in 2012 van de 17 jarige Trayvon Martin. Deze jongen droeg altijd een hoodie en liep in het donker over straat. Iemand van de buurtwacht (een burger) zag hem en meldde hem bij de politie vanwege verdacht gedrag. Vervolgens kreeg hij een woordenwisseling, ruzie en schoot hij de jongen neer. Hij beriep zich op zelfverdediging en vanwege de zogeheten stand your ground law (ik noem het maar even vrij vertaald de exces van noodweer exces) hoefde hij ook niet vervolgd te worden. Uiteindelijk is hij toch vervolgd maar ook vrijgesproken. Halverwege het nummer zit vervolgens nog een brug met een duidelijke kopie van Sound Of Da Police van KRS-One. Ook een nummer dat over police brutality en systemisch racisme gaat.
Het nummer is overigens wel ook echt een parel van metal en hiphop. Als je het mij vraagt zijn de stuwende riffs en het gitaarspel van Ernie C zeer ondergewaardeerd. Echt zo’n gitarist die in (vrijwel) niemands top 10 van beste metal gitaristen zal staan, maar echt genadeloos strak spelen kan.
Maar goed, waar in Copkiller nog wordt gerefereerd aan de mishandeling van Rodney King in 1991, blijkt in de jaren erna niet veel veranderd te zijn in de V.S. Na Martin zouden nog vele moorden, mishandelingen en pesterijen volgen. En ja daar wordt je terecht boos om. Heel, heel, boos.
Keuze Alex van der Heiden: Janis Ian – 1776 (2017)
Cynisme
Op 4 juli vieren de Amerikanen onafhankelijkheidsdag. Het echte ‘Amerikagevoel’ wat dat ook moge zijn, schijnt daarbij naar boven te komen. Klinkt allemaal prachtig en logisch in de geschiedenis. De Amerikanen, althans zo noemden de witte mensen over wie het hier gaat zich, wilden zich losmaken van de Engelse koning. Het ging om vrijheid, het nastreven van geluk en recht op leven. Althans…. wanneer je wit was en vooral als je daarbij ook nog wat geld had en man was. Bij de ondertekenaars was geen enkele vrouw. Aanvankelijk zou er nog een paragraaf inkomen die de slavernij veroordeelde, maar die heeft het nooit gehaald, want het merendeel van de ondertekenaars was zelf in het bezit van slaven. Prachtig event toch, die Onafhankelijkheidsdag? En tjonge…. Wat is er eigenlijk veranderd drieënhalve eeuw later? Een klein dapper protestliedje van Janis Ian geeft op vrolijke toon een korte geschiedenisles en eindigt met een prachtig statement vol cynisme:
I’m so glad it’s only ancient history
‘cause it could never happen here to me
Janis Ian heeft al vaker protestliedjes geschreven waarvan Society’s Child de bekendste was en zelfs in 1965 werd geweerd van de Amerikaanse radio. Mocht je het nummer niet kennen, dan raad ik je zeker aan om in het licht van het thema van vandaag te luisteren. Sowieso is Janis Ian met haar staat van dienst in de muziekgeschiedenis ietwat onderbelicht. Zij heeft onlangs haar laatste album uitgebracht en het klinkt nog steeds met overtuiging, helderheid en vooral ook ontroering. In dat kader is 1776 zeker geen muzikale hoogvlieger in haar genre. Muzikaal is expres gekozen voor een gemakkelijk melodietje dat klinkt als een patriottisch kinderliedje en juist daarom is het ook weer briljant dat ze daar mee op de proppen kwam vijf jaar terug. Niet geheel toevallig was dat net na de inauguratie van Trump destijds en dus die laatste twee zinnen….
Keuze Der Webmeister: Childish Gambino – This Is America (2018)
Wapenrechten boven mensenrechten
Een Black History-battle zonder deze moderne klassieker van Childish Gambino, de briljante arietstennaam van Donald Glover, is natuurlijk niet onbestaanbaar. Inmiddels is de evenzo briljante video niet ver meer verwijderd van de éém miljard streams, dus hoezo ondergewaardeerd? En toch kan dit nummer simpelweg niet genoeg waardering krijgen.
Lied en video puilen uit van de symboliek, veelal kritische verwijzingen naar wapenbezit en -gebruik in de VS, de zogenaamde maas shootings, politiegeweld tegen zwarten, en nog veel meer daaraan relateerde zaken. Het is ondoenlijk om alle symboliek, of zelfs maar een deel ervan, samen te vatten. Als er al één thema uit muziek en video te halen valt, dan is het wel de de bereidheid van Amerikanen om wapenrechten boven mensenrechten te plaatsen, en de gevolgen die deze keuze in de praktijk van alledag heeft, met name voor de zwarte bevolking. De video verwijst naar tal van hoogte- en dieptepunten uit de Zwarte Cultuurgeschiedenis, met name naar een aantal beruchte schietpartijen van de laatste decennia.
Wapengeweld wordt bijna als een vorm van vrolijk vermaak verbeeld, zeker in het begin van de video, terwijl de donkere, bijna surrealistische kant ervan steeds meer wordt belicht naarmate het lied vordert. Daarmee lijkt ook de rol van de media en consumentisme te worden bekritiseerd, die enorm afleiden van de werkelijk problemen. Het lied begint met het bijna lieflijk gezang van een gospelkoor, wat bij het eerste schot direct omslaat naar een grimmige klinkende rap. Wie zoekt op internet kan enorm veel aanvullende uitleg vinden, zoals bijvoorbeeld deze hidden meanings video. die al erg de diepte ingaat over de verborgen betekenis van de steeds wisselende dans, de gedragen kleding, de types auto etc.
Het lied bereikte in het voorjaar van 2018 in één klap de eerste plaats in de Billboard 100, en zowel lied als video zijn overladen met prijzen.
[crowdsignal poll=11039095]
