We behandelen de aarde alsof we er eentje in reserve hebben. In de basis willen we allemaal wel ons steentje bijdragen, maar het moet niet te veel moeite kosten. Of zoals Koot & Bie het zeiden: de gemiddelde Nederlander maakt zich pas druk over de milieuverontreiniging wanneer de kwaliteit van zijn televisiebeeld er onder te lijden krijgt.
Maar alle gekheid op een stokje: het is twee voor twaalf, en de tijd raast voort. Veel musici delen deze mening. Hun stem heeft een groter bereik dan de onze, maar het is triest dat de liedjes hieronder al meer dan 25 jaar oud zijn. Er is dus nog niet veel veranderd.
Keuze Tricky Dicky: Peter Gabriel – Here Comes The Flood (1977)
Ingetogen
Waar begin je voor een beter milieu? Want er zijn nogal wat probleempjes: broeikaseffect, grond- en drinkwaterverontreiniging, fijnstof en luchtverontreiniging, bodemverontreiniging, effecten van oorlogsvoering en overbevolking.
Natuurlijk, ik sorteer mijn huishoudelijk afval, maar ik zie nog te vaak dat bij de vuilstort alles op de grote hoop gaat. Ik probeer verstandig met de auto om te gaan, maar sta regelmatig in de file omdat men vergeten is het rode kruis boven een rijbaan uit te zetten of domweg weigert de extra baan te laten gebruiken. Maar dit zijn druppels in een oceaan vergeleken met de grove milieudelicten, zoals illegale lozingen ter winstvermeerdering. Zo lang deze misdaden feitelijk niet serieus genomen worden en de veroorzakers er met een tikje op de hand er van afkomen, zal het bedrijfsresultaat vrijwel altijd belangrijker zijn dan de gezondheid van de planeet en haar bewoners.
Van alle artiesten is Peter Gabriel wellicht degene die het meest politiek en sociaal betrokken is bij het wel en wee van de mens op Aarde. Hij mocht reeds diverse onderscheidingen ontvangen voor zijn inspanningen. Op zijn eerste soloalbum stond het epische Here Comes The Flood, en hoewel de originele gedachte achter het lied het lezen van andermans gedachten was, opgedaan toen hij met zijn ogen dicht langs een heuvel bij zijn huis rende, kan het gemakkelijk voor andere doeleinden uitgelegd worden. Over het einde van de wereld, zoals wij het kennen, als gevolg van een milieuramp of over opwarming met als gevolg het stijgen van de zeespiegel.
Lord, here comes the flood
We’ll say goodbye to flesh and blood
If again the seas are silent
In any still alive
It’ll be those who gave their island to survive
Drink up, dreamers, you’re running dry.
Gabriel wilde het als een rustig stuk op de piano op het album hebben, maar producer Bob Ezrin – verantwoordelijk voor de productie van Pink Floyds The Wall – voegde instrumenten toe en maakte het een bombastisch geheel. In de live-uitvoering zingt Gabriel het uitsluitend met begeleiding van een piano of synthesizer. Persoonlijk vind ik beiden mooi, maar in het licht van het milieuproblemen is minder elektronisch geweld wellicht beter op zijn plek.
Keuze Martijn Janssen: Lou Reed – Last Great American Whale (1989)
Profetisch
Om te zeggen dat de afgelopen week zeer bewogen was, is wellicht nog steeds een understatement. Een onverwachte winnaar in de Amerikaanse presidentsverkiezingen, een muzikale/literaire legende die ons is ontvallen, met vandaag nog een tweede legendarische songwriter en dan heb ik het nog niet over de natuurrampen die zich aandienden. De aarde is van slag.
Het nummer Last Great American Whale van Lou Reed beschrijft een aantal gebeurtenissen, die hier goed op aansluiten. Nee, het is zeker geen letterlijke voorspelling van de afgelopen week. Maar het blijft opvallend te merken hoe passend het is voor de huidige tijd. Wat misschien net zoveel zegt over hoe weinig de mensheid heeft geleerd de afgelopen decennia als over Lou Reeds voorspellende gaven.
Zoals de meeste nummers van zijn album New York ligt de nadruk bij Last Great American Whale voornamelijk op de tekst. De muziek is bewust simpel gehouden en meer op de achtergrond. Het beschrijft de laatste grote Amerikaanse walvis, hoe die een goede daad verricht maar hierdoor ook wordt afgeslacht (door ‘some local yokel member of the NRA’). Weer een diersoort uitgestorven.
Mocht de betekenis van het parabel er nog niet dik genoeg op liggen, dan legt Lou het nog even uit in het laatste couplet:
Well Americans don’t care much or anything
Land and water the least
And animal life is low on the totem pole
With human life not worth more than infected yeast
Americans don’t care too much for beauty
They’ll shit in a river, dump battery acid in a stream
They’ll watch dead rats wash up on the beach
And complain if they can’t swim
We hebben nog een lange weg te gaan…
Keuze Ronald Eikelenboom: Testament – Greenhouse Effect (1989)
Hard zingen helpt niet
Hoe hard je ook zingt dat het slecht gaat met het milieu, en in het geval van Testament is het ook letterlijk hard, het maakt allemaal geen ene moer uit.
Fools the ones who stray, the rain forest burns away
Know what to believe, this is the air we breathe
So the world we know is dying slow in South America
Flames are burning down, all the trees to the ground
Dat was in 1987, bijna dertig jaar geleden. Ondertussen staan de regenwouden er slechter voor dan ooit. Eigenlijk kun je maar een conclusie trekken: het thema milieu is al net zo dood als het regenwoud zelf.
Keuze Willem Kamps: Midnight Oil – River Runs Red (1990)
Catastrofale strofen
Zingen over het milieu doe je niet omdat het er zo goed mee gaat. Het zal heel uitzonderlijk zijn wanneer de tekst geen waarschuwende boodschap bevat. Voor zo’n boodschap kon je altijd terecht bij Midnight Oil.
Zo zijn de Aussies bekend geworden met Beds Are Burning – hun enige echte hit – waarin het draait om de slechte behandeling van de Aboriginals. Ook hun andere nummers zitten inhoudelijk in de politieke of maatschappijkritische hoek. Enkele titels: Harrisburg (over de kernramp in ‘79: The plant is melting down), Arctic World (I can’t take another industrial feast) en Earth, Sun and Moon (We will survive).
Met voorman Peter Gareth, die het later schopte tot minister van milieu, erfgoed en kunst, kon je ook niet verwachten dat de sky slechts blue was. Nee, er hing altijd wel een donkere wolk, een giftige of een nucleaire. Het eerste couplet van River Runs Red, van hun sterkste album Blue Sky Mining, laat ook weinig aan de verbeelding over:
So you cut all the tall trees down
You poisoned the sky and the sea
You’ve taken what’s good from the ground
But you left precious little for me
Na een mooi in intensiteit opgebouwd intro fluisterzingt Peter de eerste catastrofale strofen boven een meanderende piano en zuigt je vervolgens, ondanks de voorspelde rampspoed, in het meezingrefrein. Hoewel, ondanks? Dankzij. De grote kracht van Midnight Oil was het verpakken van een slechte tijding in catchy melodieën. Voor je het weet brul je mee en je beseft, weet, bent ervan overtuigd dat het anders moet. Waar zijn de barricaden!?
River runs red
Black rain falls
Dust in my hand
River runs red
Black rain falls
On my bleeding land
Keuze Harm Eurlings: World Party – Put the Message in the Box (1990)
Grote zorgen en veel liefde
World Party is het eenmansproject van Karl Wallinger, voorheen toetsenist bij The Waterboys. De nummers die hij schrijft zijn vrijwel allemaal in te delen in twee categorieën.
Ten eerste zijn er de nummers die gaan over hoe we met z’n allen de wereld naar z’n mallemoer aan het helpen zijn. En daarbij gaat het dan om zowel de manier waarop we respectloos en onachtzaam omgaan met de planeet waar we op leven als ook om de manier waarop we elkaar het leven zuur maken.
Cake and eat it, that’s what you want, and right now.
But that slice is going to kill you, and it’s time that you found out.
Ten tweede zijn er de nummers die gaan over de liefde. De ene keer is de liefde de redding:
I was walking with the lonely
Before you came into my heart
Showed me round your Love Street
Took me naked from the dark
De andere keer is de liefde hopeloos:
You’re a hurricane, I’m a caravan.
You’re a windy day, I’m a piece of sand.
You’re a lion’s tooth, I’m a piece of bread.
You are knowing it all, I’m nothing in my head.
You’re a skyscraper, I’m a roofing tile.
You’re a classic drama, I’m a mysterious smile.
En regelmatig maakt hij een combinatie van beide onderwerpen, en bezingt hij de liefde voor moeder aarde:
She is everything I need
She is living guarantee
She’s what I mean when I say
Everything’s alright
She got diamonds she got pearls
She got wisdom
And this girl is all you need
To know that everything’s alrightThank you world
Het is overduidelijke dat Karl grote zorgen heeft over het milieu en de desastreuze invloed van de mens daarop. En hoewel dat in heel veel van zijn nummers terug te vinden is, brengt hij het zelden heel direct. Het is nooit van dik hout zaagt men planken. Nou ja, een uitzondering daargelaten…
And God said, ‘Look after the planet
Look after the planet, look after the planet’
And God said, ‘Look after the planet’
But man said, ‘Fuck you’
Put The Message In The Box is een prachtig voorbeeld van hoe World Party doorgaans veel subtieler beschrijft dat we dringend iets moeten doen aan de manier waarop we de aarde behandelen. Bij dit nummer klinkt er zelfs de hoop door dat we er nog wat aan kunnen doen. Als we maar luisteren naar wat moeder aarde tegen ons probeert te zeggen, en bereid zijn om de positieve boodschap verder te verspreiden tot we gehoord worden.
Now is the moment
Please understand
The road is wide open
To the heart of every man
A few simple words
So a mule could understand
He don’t want tomorrow
If it’s just crumbling into sand
Won’t please hear the callShe says
Put the message in the box
Put the box into the car
Drive the car around the world
Until you get heard
Deze boodschap heeft Karl Wallinger weten te gieten in de vorm van een perfect popliedje met rijke harmonieën, een aanstekelijke gitaarriff, een heerlijk ontspannen sound en een onweerstaanbaar catchy refrein. Dat is blijkbaar wat er gebeurt als grote zorgen worden gecombineerd met veel liefde.
Wie gaat er mee? Met z’n allen de wereld rond. En we komen pas terug als iedereen de boodschap gehoord heeft. En onderweg draaien we de muziek van World Party. Thank you world! Thank you Karl!
[polldaddy poll=9579675]
