Een aantal maanden nadat ik bij team planning van Ondergewaardeerde Liedjes een genre-battle in het thema ‘Shoegaze’ suggereerde, kwam ik er pas achter waar die naam haar oorsprong vindt. Bij een concert van slowdive in de Effenaar viel het me op dat zowel het publiek als de artiesten toch met name naar hun schoenen stonden te staren. Het publiek in een soort trance-achtige staat, zachtjes op en neer schuifelend, en de artiesten naar hun vele effectenpedalen. Naar die laatste observatie is het genre ook daadwerkelijk vernoemd. Shoegaze is dromerig en etherisch, het voelt zo nu en dan aan als een soort buitenaardse muur van geluid die op je af wordt geslingerd. De gitaren zijn ruimschoots aanwezig en worden flink vervormd met effecten-pedalen. Het genre was groot in de jaren 80 en 90 en lijkt sinds een aantal jaar opnieuw aan populariteit te winnen. Dus trek je mooiste schoenen aan en staar mee naar deze dromerige battle.
Keuze Quint Kik: The House Of Love – Christine (1988)
Gemiste kans
Te vroeg voor britpop, te laat voor postpunk: je zou The House Of Love een klassiek gevalletje tussen-de-wal-en-het-schip kunnen noemen. Ze werden opgericht in de hoogtijdagen van C86: een subgenre, afgeleid van de gelijknamige cassette die lezers van het Britse muziekweekblad NME bij wijze van sampler cadeau kregen. Grootste gemende deler waren de rinkelende gitaartjes à la de Smiths. De schaduw van Johnny Marr viel echter nergens te bekennen binnen het oeuvre van Guy Chadwick en kompanen.
Het geheime wapen van The House Of Love heette Terry Bickers, de gitarist die een een vloedgolf van geluid uitstortte over de luisteraar. Eind jaren 80 belandde een remake van vroege single Shine On in hoge rotatie op MTV: spoel voor een indruk even door naar de brug op 2m9s. Machtig, niet?
Rond die tijd had de gitarist de band overigens verlaten, hij kon zich niet verenigen met de torenhoge ambitie van zanger/ tekstschrijver Chadwick. Een gemiste kans: met het vertrek van Bickers ging aan de The House Of Love een potentiële, vroege shoegaze-kandidaat verloren. Zet voor de aardigheid opener Christine van het naar hen zelf vernoemde debuutalbum eens op, met de volumeknop op 11.
Alsof je in plaats van een gitaar een stofzuiger aansluit op een versterker, zo omschreef OOR’s popencyclopedie uit 1990 het geluid van een andere early adopter: The House Of Love’s Creation-collega’s van de Jesus & Mary Chain. De broertjes Reid missen wat mij betreft de melodieuze finesse van The House Of Love-opstelling met Bickers. Alsof de Nilfisk per ongeluk een nachtegaal opzoog.
Keuze Joop Broekman: Ride – Seagull (1990)
Voor altijd bij de grote 3
In shoegaze staan 3 bands op eenzame hoogte, wat mij betreft. My Bloody Valentine (zouden ze ooit weer eens live gaan spelen?), Slowdive (ik was te laat met kaarten en miste een fenomenale show in Utrecht) en Ride. Alle 3 hebben ze een eigen, kenmerkende stijl. Ride heb ik helaas niet gezien in hun gloriedagen, begin jaren ’90. Na een paar meer dan veelbelovende ep’s kwamen de albums Nowhere en Leave Them All Behind uit. Onovertroffen standards in het genre. En daar droeg de harmonieuze samenzang van Mark Gardener en Andy Bell heel erg aan bij.
Ondertussen kreeg shoegaze een flinke beuk van vooral grunge. Die laatste werd al snel terug westwaarts de Atlantische oceaan op gemept door Oasis en andere Britpopbands. Ride koos ook voor een andere stijl en het begon steeds meer te schuren tussen Gardener en Bell. De albums Carnival Of Light en vooral Tarantula kregen (terecht!) geen fijn onthaal. En de split in 1996 was dan ook een logisch gevolg.
Maar in 2014 vinden alle bandleden elkaar weer voor een serie optredens. Dat bevalt zo goed dat er 3 jaar later weer eens een nieuwe schijf uitgebracht wordt. Weather Diaries is een behoorlijke comebackplaat, een mix van Britpop en wat shoegaze. Bij vlagen ga je weer ruim 25 jaar terug in de tijd. Op opvolger This Is Not A Safe Place (2019) gebeurt niet zo gek veel spannends. Het vorig jaar verschenen Interplay houdt wat meer de aandacht vast. Omdat Bell weer op tijd klaar moest zijn voor de komende reunietour van Oasis, jaste Ride dit voorjaar er nog een korte Europese tour doorheen. Ze deden ook de Ronda in Utrecht aan. Natuurlijk zaten de recentere songs meer aan het begin van de set. En de spanning werd goed opgebouwd door het lekkers voor het laatst te bewaren. De zaal, een verrassend goede mix van jong en oud, waardeerde dat. Moet ik nog zeggen dat het een verschrikkelijk goed concert was?
Keuze Willem Kamps: Mary My Hope – Monster Is Bigger Than The Man (1990)
Behoorlijk shoegazerig
Ik was niet van de verzamelplaten. Ik heb er zelf ooit twee gekocht. De beroemde Ein Abend In Wien en eentje van Silvertone Records. Andere verzamelaars waren promotieplaatjes van platenzaak Plato en OOR. Op die van Silvertone stond een mij onbekende band: Mary My Hope, en ik vond dat wel lekker klinken. Zo lekker dat ik later, al was het in de ramsj, het volledige album meenam.
De track op de verzamelaar was de titletrack van hun enige album: Monster Is Bigger Than The Man. Veel succes leverde de plaat niet op. Volgens All Music waren ze net te vroeg met hun gelaagde muziek met sporen van Goth-rock, folky klanken, psychedelische metal en een flard Beatles. De plaat terugluisterend zal het ook hebben gelegen aan het ontbreken van echt goede songs: het klinkt leuk, maar beklijven is er niet bij.
Wat doet die band dan hier, bij de Shoegazebattle, zult u zeggen. Nou, die titletrack vind ik behoorlijk shoegazerig – van getinkel tot geraas – en wijkt behalve het volume ook echt af van de andere nummers op de plaat (waaronder een Brian Eno-cover, Needle In A Camel’s Eye). Die liedjes rocken meer alsook ontbreekt de omfloerste zang. Wellicht was dat het probleem van Mary, in welk vakje moest je die mix van hun nou stoppen? Zij hadden hun eigen monster gecreëerd. Hopen tegen beter weten in. Exit Mary.
Keuze Luistertips: Slowdive – Golden Hair (1991)
Lean out your window, golden hair
De EP Holding Our Breath uit 1991 van Slowdive bevat een cover van Syd Barrett’s Golden Hair. Oorspronkelijk afkomstig van The Madcap Laughs uit 1970. Kenmerkend voor het genre is uiteraard dat de zang verzandt in overdadige galm, waardoor ik deze uitvoering op dat moment bijna een belediging van het origineel vond. Pluspunt is wel dat Slowdive er een eigen instrumentaal stuk aan toevoegt. Door het ontbreken van enige dynamiek, helaas nog steeds niet opzienbarend. Tegenvallende waardering voor de band, in de hoogtijdagen van de Brit Pop en Grunge, leidt uiteindelijk tot het einde van Slowdive.
In 2014 komen ze weer bij elkaar. Nieuwe generaties herwaarderen hun vroegere werk. Het leidt zelfs tot een nieuwe plaat. De band wordt een graag geziene gast op de festivals, waarbij ze steevast Golden Hair als afsluiter spelen. In de loop der jaren is die cover duidelijk volwassen geworden. Live ontbreekt de overdadige galm. En eindelijk; dynamiek in een gitaarmuur. In 2018 zie ik de band op Best Kept Secret, waarbij de nadruk ligt op hun titelloze album uit 2017. Het concert wordt afgesloten met Golden Hair. Shoegaze in optima forma. Duellerende gitaren die op een basis van een pulserende bas toewerken naar een indrukwekkend hoogtepunt. Mij, met kippenvel, vastgenageld aan de grond achterlatend. In een tent die even lijkt op een parallel universum.
Keuze Jasmijn Godding: My Bloody Valentine – Only Shallow (1991)
Een nieuwe definitie van “noise”
In een battle over shoegaze mag het Ierse My Bloody Valentine niet ontbreken. Over de ‘ondergewaardeerde status’ van de band kun je discussiëren, zeker binnen het genre shoegaze. Toch is er op ons platform – voor zover ik kan vinden – nog nooit over geschreven. Dus, bij deze! My Bloody Valentine werd opgericht in de jaren 80 en bracht in 1991 de band haar magnum opus, ‘loveless’ uit. Het produceren had nogal wat voeten in de aarde en het album heeft het in de pop-lijsten nooit heel ver geschopt, maar wordt in alternatieve kringen als bijzonder invloedrijk gezien.
De openingstrack, only shallow, zet het album fantastisch neer. Bombastisch en met een heel andere definitie van ‘noise’ dan muziek tot dan toe bekend was. Hier en daar zijn wel wat melodieën te herleiden, maar het geheel voelt toch vooral aan als een overdonderende muur van geluid. De vocalen van Bilinda Butcher klinken dromerig, ongrijpbaar en onbegrijpelijk door het gitaar-geweld heen. Het nummer drukt het gevoel van ‘hook-up seks’ uit, genot dat puur en alleen voorstemt uit lust zonder enige vorm van emotie of liefde. Ook de rest van het album vertelt over de liefdeloze zaken van het leven. Maar wat is het een bloody genot!
Keuze Jeroen Mirck: Broadcast – I Found the F (2005)
Zingen met een kartonnen doos op je hoofd
Alleen al vanwege het woord is shoegaze een prachtig muziekgenre. En net als veel andere genres grijpt het terug naar eerdere stromingen en beleeft het altijd wel weer een revival. Wat mij betreft mag je zelfs The Cure al shoegaze noemen. Definities zijn sowieso een bitch.
Om toch netjes binnen het genre te blijven, kies ik voor een band die rond de eeuwwisseling kortstondig enige furore maakte in de introverte en door effectpedalen gedomineerde indie-scene: Broadcast. Oorspronkelijk maakte de band vooral een soort dream pop, maar op het derde album Tender Buttons verschoof het geluid stevig richting shoegaze. Dat de mysterieuze zangeres Trish Keenan (1968-2011) al op voorganger Haha Sound (2003) haar zangpartijen ging vertolken met een kartonnen doos op haar hoofd droeg zeker bij aan de vervreemdende Broadcast-sound.
Op Tender Buttons gingen echt alle registers open. Helaas zou er nadien niet heel veel werk meer van de band verschijnen, uitgezonderd een samenwerking met The Focus Group.
Keuze Der Webmeister: The Pains of Being Pure At Heart – Higher Than The Stars (2009)
Kosmische dualiteit
Shoegaze is een muziekstijl waar uitersten bij elkaar komen. Op het eerste gehoor klinkt het uplifting en blijmoedig, maar het heeft ook elementen van introspectie, tegen het depressieve aan. Het is dromerig en emotioneel. Het is enerzijds melodieus, maar wel tegen een enorm vervormde muur van distortion. Maar daar waar uitersten elkaar tegenkomen gebeuren natuurlijk vaak de mooiste dingen. De kosmische dualiteit van Yin en Yang leert ons zelfs dat uitersten elkaar aanvullen, het een kan niet zonder het ander.
The Pains of Being Pure At Heart heeft in hun naam ook al zo’n fraaie tegenstelling verweven, en zijn volgens mij een lichtend voorbeeld van Shoegaze. De verwevenheid van tegenstellingen die het genre kenmerkt maakt dat de muziek een soort natuurlijke gelaagdheid heeft, waardoor je altijd wel wat anders hoort. Ze klinken in onderstaand nummer zelfverzekerd en toch ook kwetsbaar. En bovenal nostalgisch, als een Jaren ’80 band die in een ketel met New Order albums is gevallen. Vrijwel ongemerkt bouwt het nummer op naar een climax, met een waaier van gitaar en synthesizers, en de zang die alles keurig bij elkaar houdt.
Keuze Joop Broekman: Death By Audio – Catch Your Death Out Here (2017)
Lokaal lekkers
Ondertussen is shoegaze ook geëvolueerd en ging het genre aangename kruisbestuivingen aan met (alternative) rock. Check gerust eens acts zoals Dummy, chokecherry en (iets luchtiger) Wishy. Maar er zijn nóg betere combinaties.
Vessel 11 (ook wel V11) is een relaxte plek in de Rotterdamse Wijnhaven. Je kan er prima een hapje en/of een drankje doen. En er spelen bands zien die (nog) niet al te bekend zijn.
Zo ook op vrijdagavond 7 maart van dit jaar. Uit Den Haag komt Laura Palmer hun moderne shoegaze met new wave en noise-invloeden laten zien en horen. Met het vorig jaar verschenen debuut Exploding Head Syndrome in de kontzak wordt een vol V11 ingepakt.
Maar voor mij was de winnaar het voorprogramma Death By Audio. En niet omdat het Rotterdammers zijn. Van tevoren (op Spotify, duh) bekroop me het gevoel dat ik bijzonders aan het beluisteren was. Post-rock en post-punk, verbonden door shoegaze. Live komt het nog net wat lekkerder binnen. Op een paar weken van de lente waande ik me al weer in de herfst. Op een fijne manier.
Keuze Freek Janssen: DIIV – Blankenship (2019)
Naar je schoenen staren terwijl het paradijs in de fik staat
DIIV (spreek uit: Dive, misschien een verwijzing naar Slowdive?) is een band uit New York die we al jaren tegenkomen in de Snob 2000, met het liedje Doused. Als je het mij persoonlijk had gevraagd, dan had ik de band onder de postpunk-traditie geschaard, maar volgens Wikipedia is het ook shoegaze. Prima! Daarom mag ik hier mijn favoriete nummer van de band naar voren dragen. Blankenship is onheilspellend, zit intelligent in elkaar, lijkt regelmatig te ontsporen met wrange riffjes. Waarschijnlijk verwijst de titel van het liedje naar klimaatveranderingsontkenner Don Blankenship, voormalig CEO van Massey Energy Company, een reus in de fossiele energiesector. Het lied opent dan ook met: Armageddon is a product, and one we choose to buy. Dwell on that for a moment, with paradise on fire, Veel plezier met het staren naar je schoenen.
Keuze Remco Smith: They Are Gutting a Body Of Water – kmart amen break (2022)
FOMO
Je zou kunnen zeggen dat Shoegaze weer aan een opleving bezig is. Deels door namen van vroeger: Slowdive en Ride blijken nog steeds relevant. Maar ook nieuwe jonge bands zetten hun gitaarpedalen weer op standje stofzuiger. Ik heb al eens geschreven over bdrmm. De Amerikaanse band They Are Gutting A Body Of Water uit Philadelphia duwt ook zeer nadrukkelijk de neus tegen het venster. Voordat ik verder ga: hoezo heeft die nieuwe lichting shoegazebands van die idiote namen? Is dat nou nodig? Hoe wil je een beetje fanbase opbouwen met zo’n naam? Tot zo ver de man van middelbare leeftijd met gemopper, de eenmans Waldorf & Stadler.
They Are Gutting A Body Of Water (TAGABOW) bestaat sinds 2017 en is bij mij pas door het tijdschema van de zondag van Best Kept Secret 2025 (BKS) bekend geworden. De plaat S komt uit 2022 en blijkt exact die dromerige shoegaze / noisepop te bevatten die hoort bij een band als deze. Heldere popliedjes met een dikke laag pedalen eroverheen. Popliedjes om bij weg te dromen, om in onder te dompelen. Of ik TAGABOW ga zien deze editie BKS is de vraag. Het leuke aan het festival is het aantal podia en de verschillende artiesten die je kunt ontdekken. Het vervelende van het festival is de verschillende podia en het aantal artiesten dat je daardoor niet kunt ontdekken. Het zou zomaar kunnen dat ik bij een ander podium sta om daar heel veel last van FOMO te hebben. Het is niet anders.
Keuze Johan Hol: The Dandy Warhols – Alcohol And Cocainemarijuananicotine (2024)
Perfecte cocktail
Persoonlijk ben ik niet zo van hokjesdenken. Daarnaast moet ik eerlijk bekennen dat ik bij Shoegaze niet meteen een idee had welke artiesten daar nu wel en welke er niet onder vallen. En een zoektocht op internet maakt het er ook niet meteen duidelijker op. Op een van de vele lijstjes met voorbeelden van Shoegaze-artiesten kwam ik The Dandy Warhols tegen.
Waar ik ergens in 2020 al verrast was dat ze nieuwe muziek hadden uitgebracht, was ik dat nu weer. In 2024 hebben ze een nieuw album uitgebracht; vaag herinner ik me dat ik daar iets over voorbij had zien komen, maar deze battle is een mooie wakeup call om de tijd te nemen en het album te beluisteren. Het nummer Alcohol And Cocainemarijuananicotine bevat de perfecte cocktail om een shoegaze nummer te schrijven en ik moet eerlijk bekennen dat het eerste ingrediënt het luisteren zelf ook een stuk aangenamer maakt.