Alleen haar naam is al prachtig door de dramatiek die erin doorklinkt. En het is niet eens een pseudoniem. Marianne Evelyn Gabriel Faithfull (1946-2025) werd geboren in de Londense wijk Hampstead en timmerde als tiener aan de weg als zangeres in folkbars. Begin 1964 bezocht ze een launchparty van The Rolling Stones, een avond die haar leven in alle opzichten zou veranderen.
Stones-manager Andrew Loog Oldham zag in haar een talent en bood haar een nummer aan van zijn band. As Tears Go By was volgens hem te vrouwelijk voor The Stones, maar wel een potentiële hit. Datzelfde jaar nog scoorde Faithfull er een toptienhit mee en maakte haar carrière een bliksemstart. Niet veel later viel ze voor de charmes van Mick Jagger en werden ze een veelbesproken society-koppel. Tot de breuk in 1970, die haar in een depressie deed belanden, inclusief verslaving, anorexia, voogdijverlies en dakloosheid.
Ondanks al dat leed krabbelde ze op en werd alsnog een wereldster. Op Ondergewaardeerde Liedjes hebben we te weinig over haar geschreven, dus grijpen we haar overlijden op 30 januari 2025 aan om haar de waardering te geven die ze verdient.
Keuze Annemarie Broek: Blowin’ In The Wind/House Of The Rising Sun (1964)
Nog jong en fris
Marianne Faithfull was in 1964 op een muzikantenfeestje Rolling Stones manager Andrew Loog Oldham tegengekomen. Die zag meteen wel wat in haar zangtalent en lijfde haar in bij zijn Immediate Records label (1965 – 1970). Haar eerste plaatopname was het door Mick Jagger en Keith Richards geschreven nummer As Tears Go By. Op dat moment had ze nog niet zoveel met de Rolling Stones. “Actually I’m a Beatles fan” verklaarde ze tot mijn grote verontwaardiging in een Brits muziekblad.
Toch kocht ik haar tweede plaatje Blowing In The Wind omdat ik ook fan van Bob Dylan was. Op de achterkant stond The House Of The Rising Sun in een heel aparte versie, die de vrouwelijke kant van het verhaal weergeeft. De begeleiding was in handen van het houtje-touwtje Andrew Oldham Orchestra waarin waarschijnlijk Ian Stewart, John Paul Jones en Jimmy Page meespeelden.
Achteraf gezien was dit één van de eerste Jagger-Richards composities, die het afscheid inluidde van hun R&B covers en de basis legde van een nog steeds niet opgedroogde bron van eigen composities van de twee ouwe rockers.
Keuze Quint Kik: Hier Ou Demain (1967)
Potentie als chanteuse
Laten we niet te lang stil staan bij dat beruchte incident midden jaren 60: die drugsinval in het landhuis van Keith Richards, waar ze door agenten in half ontklede staat werd aangetroffen. Mannelijke collega’s kwamen gemakkelijk weg met hun bravoure, als vrouw werd ik door de pers weggezet als losbandig en een slechte moeder. Het incident overschaduwde haar vroege carrière.
De voetafdruk van de vorige week overleden Marianne Faithfull doet haar met gemak doet uitstijgen boven de latent aanwezige hypocrisie. Dankzij As Tears Go By – dat ze opnam vóór de Stones er zelf een hit mee hadden – werd ze in 1964 in de rockwereld gekatapulteerd. Aan het einde van dat decennium schreef ze mee aan de meest ontredderde drugsballade ooit: de Stones’ Sister Morphine.
Ook in latere jaren maakte ze indrukwekkende platen. Afgezien van haar comeback Broken English uit ’79, waarop ze definitief haar stemgeluid leek te hebben gevonden, verschenen er in deze eeuw albums met afwisselend covers en origineel werk. Daarvoor werkte ze samen met onder meer Damon Albarn, Nick Cave en PJ Harvey; aan de stoet bewonderaars leek geen einde te komen.
Tot Faithfull’s vroege bewonderaars behoorde Serge Gainsbourg. Speciaal voor haar schreef hij het nummer Hier Ou Demain, in 1967 gebruikt voor de musicalfilm Anna. Een onderkoeld georkestreerde ballade, die achteraf perfect paste bij haar latere image. He had a wonderful aura of quiet confidence around him, an odd mixture of shyness and arrogance, schijnt Faithfull zich over Serge te hebben laten ontvallen; Gainsbourg herkende al vroeg Faithfull’s onmiskenbare potentie als melancholieke chanteuse.
Keuze Jeroen Mirck: Why D’Ya Do It (1979)
Faith, Sex, Drugs and Rock ‘n’ Roll
Marianne Faithfull wordt geroemd om haar stem, maar het meest bijzondere aan die stem is toch wel dat hij tijdens haar loopbaan radicaal is veranderd. Tijdens haar doorbraak en de stormachtige romance met Mick Jagger viel ze naar eigen zeggen voor alles wat het artiestenbestaan te bieden had: free love, psychedelic drugs, fashion, Zen, Nietzsche, tribal trinkets, customised existentialism, hedonism and rock-and-roll. Het werd bijna haar ondergang. Ook haar stem ging er bijkans aan onderdoor.
Haar comeback in 1979 met het succesvolle album Broken English was in veel opzichten een breuk met het verleden. Rock, punk en new wave hadden de plek ingenomen van haar vertrouwde folkrepertoire, maar de grootste verandering was toch wel echt haar stem. Door totaal doorgesnoven drugsgebruik was die stem lager, rauwer en doorleefder. Je hoorde er al het leed in terug dat haar was overkomen. Tegelijk had datzelfde leed haar zeggingskracht als zangeres een nieuwe impuls gegeven. Cynisch maar waar.
Die rauwe zeggingskracht komt misschien wel het best tot uiting in het slotnummer Why D’Ya Do It. Volgens Faithfull zelf is het een lied over seksuele jaloezie. De tekst is onverbloemd en ongefilterd, terwijl ook in de muziek alle registers open gaan. Wow!
Keuze Leendert Douma: Broken English (1979)
Soundtrack van verloren idealen
In 1979 maakt Marianne Faithfull het even doorleefd gezongen als synth-georiënteerde postpunk-album Broken English. Daar staan prachtige dingen op als het breekbare The Ballad Of Lucy Jordan, maar het titelnummer verovert je hart pas echt. Het kan qua vibe het tweelingbroertje of tweelingzusje zijn van de Leonard Cohen-cover First We Take Manhattan (Then We Take Berlin) door Jennifer Warnes een paar jaar later.
Met het nummer Broken English richt Marianne Faithfull haar blik niet op Berlijn, maar op Stuttgart. Op de Stammheim-gevangenis om precies te zijn. Daar vond journaliste en terroriste Ulrike Meinhof haar zelfgekozen dood. Denken we. Ze werd op 9 mei 1976 levenloos aangetroffen in haar cel – onder mysterieuze omstandigheden. Heeft ze zich verhangen of niet?
Ulrike was een van de meest prominente leden van de links-terroristische Rote Armee Fraktion (RAF) oftewel de Baader-Meinhof Gruppe (vernoemd naar haar en Andreas Baader). In het kader van wat zij noemden de ‘Stadtguerilla’ pleegden ze bankovervallen, bomaanslagen en gijzelingen. Na de dood van Meinhof werd de RAF alleen maar extremer en sadistischer. In 1977 vond de gewelddadige Duitse Herfst plaats, inclusief de ontvoering en moord op grootindustrieel Hanns-Martin Schleyer. Maar de Duitse jongeren blijven iets romantisch zien in de Bonny & Clyde-achtige terreurbeweging.
Ook Marianne Faithfull raakt geïnspireerd. Ze ziet een documentaire over Baader-Meinhof met als subtitel Broken English… Spoken English. Maar Faithfull is niet mild over Meinhof. What are you fighting for? It’s not my security, zingt ze. En: What are you dying for? It’s not my reality. Als kind van de jaren zestig ziet ze niks in dat koude geweld. Jaren later betitelt Marianne Faithfull het album Broken English als de soundtrack van verloren idealen. Haar doorleefde stem onderstreept die cynische boodschap nog maar eens.
Keuze Hans Dautzenberg: Boulevard of Broken Dreams (1987)
Wedergeboorte
Marianne Faithfull bracht in 1987 een album uit dat haar transformeerde van een wat rauwe popzangeres in een gelouterde chanteuse. Ze begeeft zich ermee in de nachtclubsferen die ook Tom Waits zo fraai weet te op te tekenen in zijn werk. Het album is dan ook genoemd naar een nummer van Waits, dat ook op de plaat te vinden is: Strange Weather.
Het is een stap die goed past bij haar carrière, waarin ze stevig flirt met de duistere kanten van het leven. Met haar gegroefde stem en persoonlijke intonatie weet ze op het album met haar interpretaties van diverse (jazz-)standards, maar ook van haar eigen klassieker As Tears Go By, echt iets toe te voegen.
Ook Boulevard of Broken Dreams is zo’n standard. Het nummer werd oorspronkelijk geschreven door Al Dubin (tekst) en Harry Warren (muziek) voor de film Moulin Rouge uit 1934. In die film werd het gezongen door Constance Bennett. Faithfull geeft het nummer een extra laag authenticiteit. De productie van Hal Willner plaatst het in een cabareteske Brecht/Weill-context die perfect past bij het thema en de sfeer van het origineel.
Keuze Naomi Mertens: Crane Wife 3 (2008)
Een kraanvogel te zijn
Marianne Faithfull is de vrouw die driemaal in één leven in coma lag. Dat is drie keer meer dan een gemiddeld mens in één leven meemaakt. In 2006 belandde zij in een coma van drie dagen tijdens het Filmfestival van Cannes in als gevolg van een nierinfectie. Naar welke muziek ze luisterde toen ze revalideerde, is niet bekend. Maar dat deze plaat van The Decemberists net uit was, weten we wel.
Het verhaal van de Crane Wife is ontleend aan een Japans volkssprookje. Hierin wordt gewezen op de deugden dankbaarheid en tevredenheid tegenover de gevaren van hebzucht. De jonge vrouw die de hoofdpersoon is in het verhaal, wordt uitgebuit door haar schoonfamilie. Ze blijkt een kraanvogel te zijn, die haar eigen veren uitpikt en deze verwerkt in een kostbare geweven doek. Dat moet ze uiteindelijk met de dood bekopen. Haar man beweent haar in dit vers:
Each feather it fell from skin
‘Til thread bare while she grew thin
How were my eyes so blinded?
Each feather it fell from skin
Het is niet moeilijk om de parallel te trekken met Marianne Faithfull zelf, de vrouw die zichzelf volledig uitgeput heeft voor de kunst en aan dit leven uiteindelijk toch ten ondergegaan is.
Op het album Easy Come, Easy Go uit 2008, waarvan dit het vierde nummer is, zingt Faithfull samen met een heel aantal oude (en nieuwe) vrienden covers van relatief ondergewaardeerde liedjes. Voor Crane Wife 3, dat dus oorspronkelijk door The Decemberists op plaat werd uitgebracht in 2006, werkt ze samen met Nick Cave. Van hem horen we alleen een subtiele achtergrondzang. Cave blijkt ook jaren later nog een goede vriend. We schreven al eens over deze samenwerking in het nummer Gypsy Faerie Queen.
Faithfull voerde het nummer Crane Wife 3 tweemaal live uit: bij Juuls Holland en bij Letterman in The Late Show. Van die laatste show zijn de volgende beelden.