In het kielzog van economische achteruitgang en de daaruit ontstane sociale onrust komen we vaak interessante nieuwe muziekstromingen tegen. Neem nu bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk onder mevrouw Thatcher. De ellende van de jaren tachtig van de vorige eeuw was een grote stimulans voor de opkomst van ska, new wave en (vooral) punk. Enkele jaren eerder gebeurde er iets soortgelijks in het Amerika van respectievelijk Kennedy, Johnson en Nixon. Uit de puinhopen van de Vietnamoorlog, het verregaande racisme en de opkomst van radicale bewegingen ontstond de band MC5. Punk bestond toen nog niet, dus zijn we het maar met terugwerkende kracht protopunk gaan noemen.
Dat MC5 (deels) het gezicht was van een soort van revolutie is toeval. De frase Kick Out the Jams is oorspronkelijk gericht aan mede-artiesten en dan met name het type bands die in keurige kledij en gladgestreken kapseltjes braaf een liedje over Mary-Ann of zo speelden. Exact zoals de burgerij gewend was in de jaren zestig. Ga van het podium af, sukkels is een vrij aardige vertaling van kick out the jams, motherfucker, want Wayne Kramer en de andere leden van M50 waren die tamme houding meer dan zat. Kick Out the Jams werd de toepasselijke titel van het eerste album van MC5. Fans namen deze lekker klinkende zin over en gaven er -zoals dat hoort- een geheel eigen interpretatie aan. Binnen de kortste keren was het dé strijdleus om vooral zo hard mogelijk te schoppen tegen de gevestigde orde. Niet iedereen kon erom lachen. Distributeurs en warenhuizen noemden het album vulgair en obsceen, kwalificaties die populair zijn in het land der onbegrensde mogelijkheden. Zichzelf fatsoenlijk noemende bedrijven haalden het album uit de schappen, wat precies een tegengesteld effect had: Kick Out the Jams werd razend populair. Wayne Kramer en zijn muzikale maten stonden tegen wil en dank opeens in het centrum van een gewelddadige culturele omslag.
Als verwarde protopunkers wisten ze daar goed gebruik van te maken en namen ze diverse revolutionaire retoriek over. Of ze daarbij precies wisten waar ze mee bezig waren is maar zeer de vraag. Een voorbeeld hiervan is de oprichting van de White Panthers door John Sinclair, de manager van de band. White Panthers was een ‘witte’ variant van de militante marxistische beweging The Black Panthers. Dat het hier niet bepaald om een biljartclubje ging blijkt uit onder meer uit hun tien-punten-plan: Total assault on the culture by any means necessary, including rock and roll, dope, and fucking in the streets. De jongens uit Detroit (MC staat voor Motor City) deden hun best om zo radicaal als mogelijk te zijn. De White Panthers predikten een gewapende strijd en er werd doodleuk een tegenregering opgericht. Basist Tyner werd minister van cultuur, manager Sinclair noemde zichzelf Minister van Informatie en de overige bandleden waren allemaal Minister van Oorlog.
Het was een functie die op het lijf is geschreven van frontman Wayne Kramer. Wayne was al social justice worker voordat dit een modieuze term werd. Op onorthodoxe en niet-subtiele wijze pakte hij de onrechtvaardige wereld en het kapitalisme aan. Zijn eigenzinnigheid blijkt bijvoorbeeld uit het project om muziekinstrumenten te verstrekken aan gevangenen ten einde creativiteit en persoonlijke groei te stimuleren. Wayne begreep de kracht van muziek en zette die in waar het maar kon. Dat hij zichzelf identificeerde met gedetineerden is niet zo vreemd, want zelf heeft hij periodes in zijn leven gehad waarin hij dingen deed die hem uiteindelijk een gevangenisstraf opleverde. De hierboven beschreven veronderstelling dat Kick Out the Jams juist vanwege de controverse populair werd doet overigens geen recht aan de musicus die Wayne Kramer was. Volgens het toonaangevende muziekblad Rolling Stone behoort Wayne tot de top-250 gitaristen die de wereld ooit gekend heeft. In hun lijst is hij terug te vinden op plek 225, waarmee hij dus boven Duane Eddy en Paul Simon staat.
Gelukkig bleef Wayne tot het einde toe gitaarspelen. Een jaar of zes geleden toerde hij met MC50, een veredelde coverband van MC5, waarbij alleen Wayne een origineel lid was. De rest van de band was al overleden of had andere moeilijkheden. Gelukkig werden er vervangers gevonden in Kim Thayil (Soundgarden), Marcus Durant (Zen Guerilla), Brendan Canty (Fugazi) en Billy Gould van Faith no More. Ondanks de aanwezigheid van deze gerenommeerde muzikanten was MC50 een slap aftreksel van hoe het ooit was. Leuk om te zien, maar ook niet meer dan dat. Het meest bijzondere van MC50 was simpelweg de (enthousiaste) aanwezigheid van Wayne Kramer. Ondergetekende is dankbaar dat ook een podium hier in de buurt aangedaan werd door deze gelegenheidsband.
Wayne Kramer got kicked out of his jams on february 2, 2024. Oftewel: op 2 februari overleed deze zeer opmerkelijke man. De reizende roos is verwelkt.
