Hij is inmiddels 73 jaar, al luistert hij nog naar de naam Stevie. Alsof er niets is veranderd sinds Stevie Wonder als 12-jarige jongen debuteerde. Toch, in die ruim 60 jaar heeft hij een imposant oeuvre opgebouwd waarvan meer dan honderd miljoen platen zijn verkocht en waarmee hij 25 Grammies heeft verdiend. Ook is hij in 1989 opgenomen in de Rock and Roll Hall of Fame. Allesbehalve een kleine jongen, maar nog steeds Stevie.
Zo maakt hij ook muziek, als een kind zo blij. Blij dat hij dit ondanks zijn blindheid kan doen en daarmee weer miljoenen mensen blij maakt. Ook wij zijn helemaal blij met hem en vinden het hoog tijd om de hooggewaardeerde Stevie ook eens voor het Ondergewaardeerde voetlicht te brengen.
Keuze Annemarie Broek: Fingertips pt. 1 & 2 (1963)
13-jarige Stevie swingend door de transistorradio
Ik zit op mijn tienerkamer en probeer me te concentreren op mijn huiswerk. Het is een woelige tijd, de beatmuziek is in opkomst en dat geeft in vele huishoudens reden tot conflicten. Onze ouders willen luisteren naar dansorkesten en Frank Sinatra. Beschaafde muziek zoals van Gert Timmerman, Anneke Grönloh en Imca Marina wordt wel gedraaid, maar dat is niet wat de Nederlandse jeugd wil horen …En er zijn nog geen tienerprogramma’s op de Nederlandse radio.
Al snel kreeg ik van mijn vader een transistorradiootje, inclusief ‘scheerapparaatdoos’ van 16 x 10 cm. Het geluid was niet denderend, maar ik was er superblij mee. In de avonduren hoorde je op Radio Luxemburg programma’s met de nieuwste Amerikaanse hits, bestemd voor de in Duitsland gelegerde Amerikaanse militairen. Het geluid was vrij slecht, maar je wist in die tijd niet beter.
Vanaf juni 1963 was er regelmatig een plaatje te horen, dat swingde als een trein, waar ik kop noch staart noch tekst aan kon ontdekken. Maar het klonk lekker opwindend, niet zoals de beatmuziek, maar met een onbekend ritme. Met mijn oor helemaal platgedrukt op het radiootje kon ik na verloop van tijd de maker van deze nieuwe muziek ontcijferen. Het ging over ene Little Stevie Wonder en het nummer heette Fingertips part 1 & 2. Het was mijn kennismaking met de R&B in zijn vroegste gedaante.
Stevie Wonder was pas 13 jaar en had al een lp opgenomen met instrumentale jazz. Daarop het nummer Fingertips, een compositie van zijn Motown mentors Clarence Paul en Henry Cosby.
In 1963 werd dit nummer live opgenomen in een theater te Chicago met begeleiding van de Motown Revue en sessiemuzikant Marvin Gaye achter de drums.
Op YouTube is te zien hoe Stevie voorzichtig het podium op wordt geholpen. Hij mag eerst even op de bongo’s spelen maar daarna gaat het los op de chromatische mondharmonica. Binnen de kortste keren staat de hele zaal op zijn kop. Tussendoor improviseert hij met flarden tekst waarin hij het publiek uitdaagt mee te roepen (Everybody Say Yeah), te klappen en te stampen.
Na een aantal minuten wordt Little Stevie met zachte hand van het podium af geleid, want Mary Wells wil ook nog wel wat zingen. Maar Stevie komt terug, zingt en speelt nog wat en wordt deze keer wat hardhandiger van het toneel verwijderd, het publiek door het dolle heen achterlatend.
Dit was het opwindende start van een muzikale carrière die inmiddels al zo’n zes decennia omspant en tot op heden nog voortduurt.
Keuze Quint Kik: I Don’t Know Why (1968)
Rommelend clavinet
Als kind van de jaren 80 verliep de kennismaking langs We Are The World en I Just Called To Say I Love You. We got off on the wrong foot, zullen we maar zeggen. Late career singles als Part Time Lover en Skeletons ontbraken niet op mijn zelfgeknutselde bandjes met top 40-muziek, maar toch…
…In de buurt van Talking Book, Innervisions en Songs In The Key Of Life kwamen die in de verste verte niet. Die laatste wordt terecht gezien als een meesterwerk, maar het waren Innervisions en het overrompelende Living For The City die me terug deden komen op mijn op de jaren 80 gebaseerde oordeel over Sjefke Mirakel (zoals ze hem volgens mijn vader in België plachten te noemen).
Rob Stenders is er voor verantwoordelijk dat ik uiteindelijk ook Stevie’s creatieve voorland – tot Music Of My Mind (1972) liep hij strak in het gelid van Motown-baas Berry Gordy – ging verkennen. Dat er meer verbluffends te vinden was buiten de greatest hits-potpourri Stars On Stevie (van Jaap Eggermont’s hitformule Stars On ’45) ontdekte ik dankzij een uitzending van Freakolympics.
Daarin draaide Stenders een Rolling Stones-cover van een Stevie Wonder’s I Don’t Know Why. Het origineel trof ik op de driedubbelaar Anthology (1977), waarvan de beluistering me van de ene in de andere verbazing deed rollen. Het clavinet dat je in het smartelijke origineel hoort rommelen op de achtergrond bleek nog maar het topje van de ijsberg van ‘s mans vroege carrière!
Keuze Erwin Tijms: Se Tu Ragazzo Mia (1969)
Stevie parlava davvero italiano?
Stevie Wonder is een artiest die we bij Ondergewaardeerde Liedjes zeer waarderen. Zelf schreef ik ook al meermaals over hem. De laatste keer was drie weken geleden bij de Witte Stokken Battle, omdat hij daar nu eenmaal niet mag ontbreken. Toen besprak ik al een nummer uit mijn favoriete werk van Stevie, uit de jaren ’70. Daarom vandaag een opmerkelijk en grappig muzikaal intermezzo in zijn carrière en deze battle: Stevie Wonder op het Italiaanse festival van San Remo. Stomtoevallig stuitte ik drie weken terug al op opnames van zijn Italiaanse liedjes en kwamen die een paar dagen later langs als vraag bij een popquiz. Deze bijdrage hing kennelijk al in de lucht.
In de jaren ’60 probeerden platenlabels meer platen in niet-Engelstalige markten te verkopen door de nummers te hertalen. Je vindt op YouTube allerlei Spaanse, Italiaanse en Duitse versies van liedjes, gezongen door de artiest zelf. Ongetwijfeld spreekt Stevie eigenlijk geen woord Italiaans, maar hij heeft wel meerdere eigen nummers in die taal opgenomen. Neem nou Yester-Me,Yester-You,Yesterday. Of My Cherie Amor.
Tegelijkertijd zocht het festival van San Remo actief naar artiesten met internationale allure voor een optreden. Het idee bij San Remo was dat het meer om het liedje dan om de artiest gaat en ieder nummer door twee artiesten gezongen wordt. Dan kan eentje best een internationale topper zijn en stuur je uiteindelijk de Italiaan(se) naar het Eurovisie Songfestival. In 1967 had San Remo al onder andere Sonny & Cher op bezoek, wiens Italiaans niet zo denderend was. Een jaar later kwam ook Louis Armstrong langs met een prachtig optreden. En in 1969 was het de beurt aan Stevie Wonder. Hij zong het nummer Se Tu Ragazzo Mia, net als Gabriella Ferri. Andere internationale artiesten dat jaar waren Mary Hopkin, Wilson Pickett en France Gall. Pittige competitie dus. Ondanks Stevies inzet behaalde het nummer niet de finale.
Keuze Remco Smith: We Can Work It Out (1970)
Met de billen op natte stoelen
Afgelopen herfstvakantie waren we in New York met het gezin. New York is hectisch, druk, sirenes, mensen, lichten, veel indrukken. Metro in, metro uit. We hadden ‘maar’ zes dagen dus wilden die tijd optimaal benutten. Vroeg op, laat weer terug in het huisje. Nog last van jetlag dus de nachten waren onrustig. Op de laatste dag zaten we, tussen twee buien door, met onze billen op natte stoelen op een terras in Brooklyn. Even rust. Bij de beste lunchroom die je in Brooklyn zult vinden. De beste glutenvrije broodjes die we in tijden hebben gehad. Stevie Wonder knalde uit de speakers met zijn respectvolle Beatles-cover en dat was voor dat moment heel erg goed.
Keuze Freek Janssen: Don’t You Worry ‘Bout a Thing (1974)
Beter dan de swingende cover
Eigenlijk kan ik heel kort zijn in mijn argumentatie: Don’t You Worry ‘Bout a Thing is niet alleen een van de beste liedjes van Stevie Wonder, het is eeuwig zonde dat dit bij het grote publiek vooral bekend is vanwege de cover van Incognito uit 1992. Die band haalde de zesde plek in de top 40 met hun uitvoering, Stevie Wonder kwam achttien jaar eerder niet verder dan plek achttien.
Waarom is deze beter? Dat begint al met de speelse intro, waarin Stevie wat in het Spaans brabbelt (I speak very, very fluent Spanish). Geen idee wat hij ermee wil zeggen, maar de vrolijke toon is gezet. De versie van Incognito is wat swingender, strakker.
Het allerleukste aan Don’t You Worry ‘Bout a Thing is natuurlijk dat refreintje met die melodie die steeds een toon zakt (en daarmee dus ook elke keer transponeert). En dan de verlossing: Don’t You Worry ‘Bout a Thing!
Keuze Hans Dautzenberg: As (1976)
Ode aan de gidsen
Eén van de leukste en voor mij persoonlijk richtinggevende literaire bundels met popkritiek verscheen in 1980: Songs In The Key Of Life – Popkritiek 1970-1980. In opdracht van samenstellers Boudewijn Büch en Constant Meijers waagt de fine fleur van het toenmalige Nederlandse popjournaille zich aan het opstellen van persoonlijke lijsten van de tien beste langspeelplaten van 1970 tot 1980 en beschrijven ze het “keuze- en afwegingsproces dat met de samenstelling gepaard gaat.” In Muziekkrant OOR nr. 25/26 1979 stond de top tien van albums, zoals die op basis van 23 individuele lijsten was samengesteld. Op nummer 1, u raadt het al, Songs In The Key Of Life van Stevie Wonder. Het beste album van de jaren 1970.
Zo meteen daarover meer, maar eerst nog iets over die popjournalisten. Hun namen op de cover van het boek lezen voor mij als een bloemlezing muzieksmaken. Bert van de Kamp, Bert Jansen, Elly de Waard, Rik Zaal, noem ze maar op en ik weet mijn voorkeuren. Immers, met hun kritieken bewaakten ze de poorten naar het muzikale walhalla – in casu de platenzaak, dat enkel te betreden was door een fors deel van mijn zakgeld te besteden. Gelukkig wist je hun teksten na verloop van tijd wel te duiden. Dus begreep ik dat ik wel kon varen op het oordeel van Van de Kamp, maar niet op Peter van Bruggen. En dat Elly de Waard altijd alles van Bowie goed vond. Ik ben ze allemaal dankbaar.
Die gidsende rol van de journalistiek lijkt verwaterd. We volgen nu met kunstmatige intelligentie gegenereerde adviezen over ‘persoonlijke’ voorkeuren (“Vicky Leandros leuk? Luister dan ook naar Slayer”). Of we laten ons beïnvloeden door de golvende diarree aan social media berichten met tips van ‘vrienden’. Enkel de oudere jongere muziekliefhebber vaart nog op recensies in kranten en bladen, geholpen door sterrenclassificaties en rapportcijfers. En dus stond er recent een groep kalende 60+ mannen op een doordeweekse dag om 00.00 uur in de platenzaak om de nieuwste ‘elpee’ te kopen van een groep harige (Hoe doen ze dat?) mannen van 80+.
Schrijven voor Ondergewaardeerde liedjes is leuk om te doen. Het is een hobby voor gelijkgestemden. En dat is goed. Maar stiekem probeer ik ook een beetje in de gidsende voetsporen te treden van die mannen en enkele vrouw die voor mij zo belangrijk waren in de jaren ik dat qua muzieksmaak het kaf van het koren scheidde. Zie het als een eerbetoon.
Hoe nu een ondergewaardeerd liedje kiezen van het beste album van de jaren 1970 van een artiest die ca. 20 miljoen albums heeft verkocht? Dat is niet moeilijk. As is van dit uitzonderlijke album vol diversiteit aan topnummers het hoogtepunt der hoogtepunten. Vandaag tenminste dan.
Keuze Willem Kamps: Happy Birthday (1981)
Blije boodschap
Ik weet het. Het is zeker niet z’n beste nummer. Eigenlijk is het een beetje te zoet, maar Stevie Wonder kan bij mij geen kwaad doen. Hiermee dus ook niet. Daarbij is de gedachte achter het lied lovenswaardig; niet bedoeld als zomaar een verjaardagsliedje. Het gaat hier om Martin Luther King. De dominee die met het propageren van geweldloze acties en demonstraties opkwam voor de American Civil Rights; gelijke rechten voor iedereen. Zijn droom. Hij gaf er een flinke draai aan, maar werd zelf met geweld om het leven gebracht. King was te bedreigend voor het white privilege.
Stevie hielp bij het organiseren van een bijeenkomst in Washington op 15 januari 1981 (King’s verjaardag). Onder het scanderen van Martin Luther King Day, we took a holiday verschenen zwarte leiders en beroemdheden. Ook Stevie, die vertelde dat het als kunstenaar zijn doel was om Martin Luther King’s boodschap over te brengen: we zijn allemaal gelijk. Twee jaar later tekende Ronald Reagan de King Holiday Bill en voor het eerst gevierd in ’86. Het duurde overigens tot 2000 eer alle staten ‘m hadden overgenomen.
Het lied heeft niet alleen een blije boodschap, het heeft ook een blije melodie – het gehappy is dus eigenlijk te zoet – maar waar het me echt raakt is bij het koor, dat naar het einde toe Happy Birthday als canon blijft herhalen. Daar toont de muziek van Stevie Wonder gelijkenis met die van Mike Oldfield, diens Ommadawn; het vlotte percussieve ritme onder de vrouwenzang, in een tragere frasering. Vurige vredelievende strijdliederen. Prachtig.
Stevies actie had succes. Zijn droom kwam uit: een nationale feestdag. Nu de droom van Martin Luther King nog, Dik vijftig jaar later zijn ze in de VS helaas weinig opgeschoten.
Keuze Jeroen Mirck: Elton John – I Guess That’s Why They Call It the Blues (1983)
Hoe Stevie liedjes van anderen boven zichzelf uittilt
Ik ben niet per se een groot liefhebber van Stevie Wonder, maar zijn invloed op de soul- en popmuziek is natuurlijk onmiskenbaar. Opgroeiend in de jaren tachtig viel me een kwaliteit van de man op die in een battle als deze wellicht wat onderbelicht zou kunnen blijven: Wonder was een fenomenale bespeler van de mondharmonica met een uniek eigen geluid. In mijn jaren des onderscheids wist hij zich te onderscheiden door dat talent actief in te zetten voor andere artiesten.
Misschien wel de mooiste harmonica-solo aller tijden zit in de hemelse hit There Must Be An Angel (Playing With My Heart) van Eurythmics uit 1985, maar dat is een dermate grote hitparade-kraker dat ik die niet heb uitgekozen voor vandaag. Toch maak ik van de gelegenheid gebruik voor een oproep aan Top 2000-stemmers: deze euforische popsong stond het afgelopen jaar slechts op plek 1936, dus stem hem massaal omhoog! Al was het maar vanwege Stevie’s opzwepende solo die je direct gospel-zingend doet opstijgen naar het hiernamaals.
In de twee jaar voor dit engelengeluid blies Wonder twee andere sterren de hitparade binnen. In 1984 Chaka Khan met haar aanstekelijke Prince-cover I Feel For You, een jaar eerder Elton John met het melancholieke I Guess That’s Why They Call It the Blues. Dit laatste nummer is altijd een persoonlijke favoriet van me geweest. Een ingetogen tranentrekker waarbij Elton John uitblinkt met zijn stem en pianospel, maar waar Stevie Wonder het nummer boven zichzelf uittilt dankzij een intieme, feilloos gedoseerde solo die doet denken aan Toots Thielemans. Het ultieme bewijs van zijn onbegrensde veelzijdigheid.
Keuze Tricky Dicky: So What The Fuss (2005)
Shame on you
Laat ik beginnen met een open deur intrappen: het hoogtepunt van Stevie Wonder was in de jaren ’70. Het overgrote merendeel van zijn elpees/CD’s in mijn platenkast komen dan ook uit die periode. Met Music Of My Mind werd de jongen volwassen en de daaropvolgende albums overtroffen elkaar steeds weer met Songs In The Key Of Life als magnum opus. Niet geheel verbazingwekkend staan van dat album drie tracks in de Top 2000, maar zoals met heel veel Soul op weg naar de uitgang. Niet dat de Snob 2000 het zoveel beter doet met maar drie noteringen.
Los van twee handen interessante liedjes vind ik dat Wonder sindsdien geen echt goede albums meer afgeleverd heeft. Zijn reis naar het geheime leven van de planten is een verzoeking, Hotter Than July te commercieel en The Woman In Red, In Square Circle, Characters, Jungle Fever en Conversation Peace….. ouch! In 1995 kwam Natural Wonder uit met live-registraties uit Osaka en Tel Aviv en het was dus niet verwonderlijk dat toen ik in die periode net in Israël was grote delen van het album op de radio gedraaid werden. Ik vond de man meesterlijk klinken en heb de dubbel CD onmiddellijk aangeschaft. Uitstekend album. Daarna volgde nog een stroom aan Best Of en Greatest Hits en eigenlijk dacht ik dat hij het voor gezien hield ondanks gastoptredens op liedjes van anderen. Tot in 2005 A Time 2 Love uitkwam. Stevie in de nieuwe eeuw bleek genoeg inspiratie te hebben en was funkier dan ik lange tijd van hem gehoord had.
Op So What The Fuss – een nette woordspeling – roept hij op zelfverantwoording te nemen en omdat het hele album een feestje is kwamen Prince (gitaar, maar helaas niet in de kortere YouTube-clip) en En Vogue ook voorbij. In Nederland was er nauwelijks aandacht voor A Time 2 Love. Shame on you!
