Hiphop wordt deze maand 50 jaar en dat vieren we! Met blogs over de invloeden op en van hiphop, over samples en crossovers. Over relatieve nieuwkomers en de old skoolpioniers. Een hele maand vieren wij de inventiviteit en creativiteit van hiphop.
Kijk iets verder dan het perfect gladde hoofd van Isaac Hayes op de hoes van Hot Buttered Soul (1969) en je ziet onscherp maar duidelijk één van de belangrijkste regalia van de hiphop: de zware gouden schakelketting. Sinds hiphop stamvaders Run-D.M.C. de ketting begin jaren 1980 zijn sub zero coole status gaven, is hij vrijwel onafgebroken aanwezig in het genre. Isaac Hayes was zijn tijd ver vooruit.
De symboliek van de ketting voerde Hayes destijds nog veel verder door zich daadwerkelijk te kleden in vesten van gouden schakelkettingen. De associatie met de slavernij ligt voor de hand, maar volgens de drager gaat het om meer:
Chains that once represented bondage and slavery now can be a sign of power and strength and sexuality and virility
Kracht, seksualiteit en viriliteit: zijn dat niet exact de deugden van de hiphop?
Isaac Hayes is vanaf 1963 aan het label Stax verbonden als sessiemuzikant. Hij vervangt zelfs regelmatig pianist Booker T. Jones van de huisband Booker T. & The MG’s en samen met David Porter bouwt hij een aardige carrière op als liedjesschrijver bij het label. Onder meer het iconische hit Soul Man (1967) van Sam & Dave vloeit uit hun pen.
Stax is in die tijd een serieuze zuidelijke (Memphis) concurrent van Motown. Daar komt verandering in als eind 1967 de grootste ster van het label, Otis Redding, verongelukt. Als bovendien bij de overname van het label Atlantic door Warner Bros. blijkt dat de rechten voor alle tussen 1960 en 1967 door Stax via Atlantic gedistribueerde nummers, bij Atlantic liggen – en nu dus bij Warner – dreigt de ondergang. Stax wil vanwege deze nare verrassing en een ‘beledigend bod’ niet in zee met Warner en is dus anno 1968 in één keer beroofd van zijn topartiest en bijna de volledige back catalogue. Maar men laat het er niet bij zitten en gaat met de bestaande artiesten keihard aan het werk. Het resultaat? In 1969 brengt Stax maar liefst 27 nieuwe albums uit, waaronder dus Hot Buttered Soul.
Hayes krijgt voor dat album de vrije hand. Wat hij creëert is een nieuwe standaard. De outline voor de soul muziek voor de komende jaren 1970 en later serieuze inspiratie voor de hiphop. Slechts vier (!) uitgesponnen nummers strekken zich in de lp groeven in honingdruipend tempo uit tot een seksueel gespannen epos, gelardeerd met rap, crooning, orkest, toefjes psychedelica en jazz improvisatie.
Ho, stop, zei daar iemand rap? Maar dat is toch typisch voor hiphop! Jazeker, Hayes was óók in dat opzicht een – veel gesampled – voorbeeld. Hij zal zelfs op zijn volgende albums meerdere korte nummers uitbrengen onder de titel ‘Ike’s Rap #’, waarvan Ike’s Rap II furore heeft gemaakt als onderlegger voor Glory Box van Portishead.
Het meest funky en enige door Hayes zelf geschreven nummer op Hot Butterd Soul is
Hyperbolicsyllabicsesquedalymistic. Anders dan de andere nummers op het album, die orkestraler zijn en een lange spanningsopbouw kennen, klinkt dit losser, met een fraaie jazzy piano solo, waarvan ik ergens las dat je op een bepaald moment de gouden ketting kan horen rammelen. Het nummer bevestigt Hayes’ muzikale status als instrumentalist en songschrijver. Het wordt later volop gesampled. De website Whosampled vermeldt 75 nummers met samples van
Hyperbolicsyllabicsesquedalymistic, waaronder songs van Public Enemy, Ice Cube en N.W.A.
Met bestseller Hot Buttered Soul en het nog veel succesvollere Shaft, groeit Isaac Hayes uit tot de redder van Stax. Onderwijl weet hij het genre een vernieuwende impuls te geven en legt hij de basis voor én is van grote invloed op de hiphop.
