Hiphop wordt deze maand 50 jaar en dat vieren we! Met blogs over de invloeden op en van hiphop, over samples en crossovers. Over relatieve nieuwkomers en de old skoolpioniers. Een hele maand vieren wij de inventiviteit en creativiteit van hiphop.
In aanloop naar deze zomer waarin hiphop zijn 50ste verjaardag viert, werd een seizoen van de televisiereeks Classic Albums herhaald. Een cruciale aflevering ging over het album Pieces Of A Man van Gill Scott-Heron. Volgens Public Enemy’s Chuck D kun je de dichter, musicus en stand-up comedian met gemak beschouwen als aartsvader van de rap. Scott-Heron’s The Revolution Will Not Be Televised (1971) vormde een inspiratiebron voor veel hiphoppers, die in de tweede helft van jaren 80 doorstaken van feestmuziek naar maatschappijkritiek. Over een muzikaal spervuur van de Bomb Squad trakteerde frontman Chuck D en zijn sidekick Flavor Flav je op rake one-liners. Nimmer gespeend van humor, iets waarvan Chuck toegaf het te hebben afgekeken van zijn grote voorbeeld.
Van meet af aan opereerde Scott-Heron op de grens van humor en ernst. Over Whitey On The Moon – hilarisch als het niet zo onthutsend was – werd al eens geblogd in het kader van de Black History Month-battle. Afkomstig van zijn debuut, de spoken word-plaat Small Talk At 125th And Lenox. Scott-Heron wist Bob Thiele – voormalig producer van jazzlabel ABC-Impulse en de kersverse eigenaar van het onafhankelijke Flying Dutchman – te overtuigen om de opvolger te maken met échte muzikanten in plaats van een paar verdwaalde trommelaars. Met hulp van vermaarde jazzmusici als bassist Ron Carter, drummer Bernard ‘Pretty’ Purdie en fluitist Hubert Laws wist Gill’s muzikale bloedbroeder Brian Jackson ter plekke pure magie te creëren, resulterend in een jazz rap-album avant-la-lettre.
Op Pieces Of A Man, dat in hetzelfde jaar verscheen als politiek geladen zielsverwanten als What’s Going On (Marvin Gaye) en There’s A Riot Going On (Sly And The Family Stone), klinkt Scott-Heron volstrekt anders dan zielsverwanten The Last Poets. Hun ietwat drammerige aanpak werd door Scott-Heron ingeruild voor de diepgravende soul van het titelnummer en het troostrijke Lady Day And John Coltrane. Daarbij huldigde hij het principe ‘credit where credit’s due’; bij de overstap van Flying Dutchman naar het Arista-label bedong Scott-Heron dat zijn creatieve wederhelft Jackson vanaf nu samen met hem op de albumhoezen zou worden vermeld. Na vijf jaar zouden hun wegen echter scheiden; als studenten hadden ze elkaar al creatief weten te vinden, maar nu was de rek eruit.
Het in zee gaan met Malcolm Cecil en Robert Margouleff van TONTO’s Expanding Head Band lag hier mede aan ten grondslag. Die twee pioniers hadden de carrière van Stevie Wonder naar ongekende hoogten getild, vandaar dat het Scott-Heron en Jackson een goed idee leek om van TONTO’s diensten gebruik te maken. Alleen dreef het ze creatief uit elkaar. Zonder Jackson, maar met Cecil maakte Scott-Heron het album Reflections (1981), met als afsluiter een track die The Revolution Will Not Be Televised als hiphop-voorland naar de kroon stak: “B” Movie. Een potje onvervalst Reagan-bashen – de acteur-president was amper aan de macht – waarin Scott-Heron lekker op dreef is en over funky basis van de Midnight Band gedurende twaalf minuten dogmatische en hilarische oneliners afwisselt.
Het was zo’n beetje zijn laatste teken van leven, voordat hij ten prooi viel aan een hardnekkige coke-verslaving die hij nooit echt te boven kwam. Een onverwachte comeback in 2010 ten spijt, verklaarde Chuck D een jaar later: Gill Scott-Heron, Rest in Beats.
