Ondergewaardeerde Liedjes gaat deze zomer op wereldreis. 31 dagen, 31 verschillende landen, 31 geweldige liedjes. Dompel je de hele maand juli onder in prachtmuziek uit de hele wereld.
In een bijdrage voor de battle over intens verdrietige muziek maakte ik al eens melding van mijn lidmaatschap van een bijzondere orde: de compileerclub. Tussen 2002 en 2008 vochten we iedere drie maanden onze eigen battle uit, rond een kratje bier en een Chinese afhaalmaaltijd. Iedereen bracht een door haar- of hemzelf gecompileerde cd mee naar de tafel, opgehangen aan een vooraf bepaald thema. Soms had iemand geen tijd of was domweg te laat begonnen met compileren. Bij de eerstvolgende bijeenkomst kwam je dat op een extra crime & punishment-cd te staan. Een van vriend en compileerbroeder Eric staat me nog helder voor de geest: die opende met een instrumentaal nummer, dat het midden hield tussen R&B, jazz en iets exotisch dat ik niet gelijk kon plaatsen.
Het bleek te gaan om Yègelé Tezeta (My Own Memory) van Ethio-jazzlegende Mulatu Astatke en het swingde de pan uit. Een bredere kennismaking verliep via de film Broken Flowers (2006) van Jim Jarmusch. Een geniale film over een eeuwige vrijgezel Don Johnston (geen grap) en zijn zoektocht naar een oude vlam, van wie hij op een ochtend een roze envelop op zijn deurmat vindt met de mededeling dat hij een zoon zou hebben. Aangezien er geen afzender op staat, overtuigt zijn Ethiopische buurman hem ervan één voor één zijn exen af te gaan. Voor onderweg krijgt hij een compilatie mee met nummers van Astatke. Naast het al genoemde Yègelé Tezeta wist vooral het melancholieke Yèkèrmo Sèw (A Man of Experience and Wisdom) me vol in het hart te raken.
Achter Astatke steekt een bijzonder verhaal over bijzonder tijdsgewricht in Ethiopië. Waar ik het land vooral kende van de beelden over de droogte en hongersnood tijdens de concertregistratie van het evenement Live Aid (1985), leek het twee decennia eerder nog een voorspoedige toekomst tegemoet te gaan. Keizer Haile Selassie zwaaide er eind jaren 60 nog de scepter en hoewel je niet kon spreken van democratie, werd ondernemer Ahma Eshete in de praktijk geen strobreed in de weg gelegd toen hij de eerste onafhankelijke platenmaatschappij van de grond probeerde te tillen. Astatke, die muziek had gestudeerd in Londen, fuseerde intussen Westerse invloeden met Latijns-Amerikaanse ritmes en traditionele muziek uit Ethiopie en stond als bandleider en arrangeur aan de basis van Ethio-jazz.
Samen met zijn grote held Duke Ellington had Astatke in 1973 nog opgetreden voor Selassie. Een jaar later werd de keizer na een regeerperiode van 44 jaar – met een kleine onderbreking gedurende de Italiaanse bezetting van Ethiopië (1936-1941) – afgezet door de Derg. Deze militaire junta kreeg steun van de Russen en draaide alle verworven vrijheden uit Selassie’s nadagen terug. Waar veel muzikanten het land uit vluchten, bleef Astatke en vervaardigde het eerste Ethiopische album dat niet louter uit een verzameling singles bestond: Yekatit – Ethio Jazz. Vrij vertaald februari, (on)bedoeld verwijzend naar de maand waarin de staatsgreep plaatsvond. Die plaat vormde eind jaren 90 het startschot voor de succesvolle Éthiopiques-verzamelreeks, waarmee we in Europa kennis maakten met Ethiopië en de muziek van Mulatu Astatke. Het nummer Yèkèrmo Sèw is een perfect startpunt om je op een warme zomeravond, schommelend op je tuinbank, in vervoering te laten brengen.
