Als je jong bent maak je (meestal) een paar muzikale sprongen door. Zo had ik al een aantal sprongen gemaakt en was erachter gekomen dat er naast metal muziek ook mooie pop-, prog- en Indie muziek wordt gemaakt. Als jonge twintiger wilde ik me daarna nog verder verdiepen in muziek en de stap naar jazz maken, daarom begon ik met een aantal compilaties van het jazzlabel Verve. Hoewel er niet heel veel jazz is bekleven, kan ik veel jazz nog steeds uitstekend waarderen als live muziek tijdens de vele stadsfestivals waar jazz gezelschappen op straat en in de cafés optreden. Op één van de Verve ceedee’s stond een merkwaardig nummer dat mijn aandacht trok: Gulan Du van Mari Boine. Het had niet zoveel met jazz te maken en ik ging te rade bij mijn lokale platenzaak die het album Leahkastin voor mij opspoorde en uiteraard aan mij verkocht. Ik kon de muziek aanvankelijk niet thuis brengen, maar de ceedee leerde mij dat ik met Sami muziek van doen had.
Sami muziek is uiteraard afkomstig van de Sami bevolking aan de Noordelijke kant van Scandinavië en Rusland. Zoals in vele landen met oorspronkelijke bewoners is ook de Sami bevolking, die het Noord-Europese Lapland bewoont ernstig achtergesteld en tekort gedaan in het verleden en zij ervaren daar nog steeds de gevolgen van. Mari Boine wordt geframed als zijnde een vertolker van Sami muziek. Op zichzelf is dat niet ten onrechte en wordt zij ook door een groot deel van de Sami bevolking (met name in Noorwegen) omarmd, maar er zit veel meer in haar muziek. Traditioneel gezien wordt Sami muzikaal vertolkt in het Joiken. In de YT film legt Fred Buljo uit wat Joik is.
Wanneer je de muziek van Mari Boine gaat luisteren verval je niet in een aaneenschakeling van Joik muziek. Zeker niet, ik zou het omschrijven als Noors-Samische muziek met Joik elementen. Daarnaast is de muzikale ondersteuning een mooie mengelmoes van Zuid-Amerikaanse gitaar, Afrikaanse percussie en Arabische viool aangevuld met jazz-, rock- en folkinvloeden. Ook wordt er een brug gemaakt naar de ritmes en muziek van de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika, de Indianen.
Naast haar geweldige stem en muziek is Mari Boine ook een bijzondere persoonlijkheid. In eerste instantie schaamt de jonge Mari Boine zich voor haar afkomst die ook behoorlijk wordt overruled door de radicale en fundamentalistische Laestadiaanse beweging. Van haar strenggelovige vader was dansen en zingen uit den boze, laat staan in de ‘heidense’ traditie van de Sami. Mari Boine heeft zich vrijgevochten en dat kon in het begin zeker niet de waardering van alle Sami krijgen, daar is echter wel een kentering in gekomen en ook dat heeft veel te maken met de sterke persoonlijkheid van Boine. Zij laat zich ook niet zomaar strikken voor een evenement als de olympische spelen in Lillehammer, omdat zij niet bereid is om als ‘excuus-Sami’ te dienen.
De reden dat Gulan Du mij zo trof is niet alleen de indringende stem van Mari Boine. De zware basondersteuning in combinatie met de exotische ritmes en oosterse viool maken de muziek een totaalbeleving. Gulan Du heeft elementen van één van Boines eerdere nummers Gula Gula. Dit lied wordt echt beschouwd als traditioneel Sami met daarin dus de Joik elementen. Ik kan het hele album Leahkastin inmiddels dromen en ik daag je uit om deze wereldmuziek een luisterbeurt te geven. Leahkastin vind ik persoonlijk het mooiste album, maar dat kan zeker komen doordat dit mijn eerste kennismaking was met Mari Boine.
