Hoe schrijf je het perfecte rockliedje? Door er eentje eerst eens helemaal te ontleden. En dan niet de ultieme rockklassiekers die iedereen al kent, maar een parel die veel te weinig ruimte krijgt om te schitteren. Daarom kies ik voor Girlfriend, een single uit 1991 van Matthew Sweet. Het prijsnummer van zijn gelijknamige derde album, waarover Guitar.com claimt dat het equal guitar thrills’ bevat als Nevermind, het één maand eerder uitgebrachte grunge-catechismus van Nirvana.
Album en single Girlfriend worden door de fijnproevers alom bejubeld als het beste werk van de in Athens, Georgia (bakermat van R.E.M.) tot wasdom gekomen singer-songwriter, maar daar is in Nederland weinig meer van te merken: Sweet is nadrukkelijk afwezig in zowel de Top 2000 als de Snob 2000. Terwijl zijn aanstekelijk powerpop in geen van beide lijsten zou misstaan. Zijn we hem massaal vergeten?
Overrompelende riff
Hoog tijd dus om de genialiteit van het nummer Girlfriend eens te ontrafelen. Een track die drie minuten en veertig seconden duurt, maar waar ongehoord veel in gebeurt. De basis van elke goede rocksong is een overrompelende riff. Welnu, die had Sweet direct te pakken. Al schijnt het dat hij indertijd twijfelde over de kwaliteit van zijn compositie – iets wat bijna niet is voor te stellen.
Hoe dan ook: deze smakelijke song schiet direct uit de startblokken. De riff is snel en aanstekelijk. Op YouTube legt de meester zelve hier uit hoe hij het nummer speelt. De leadgitaar smeert daar direct een gierende solo overheen, alsof de muzikanten geen zin hadden om tijd te verspillen. Op 18 seconden schiet de gitaarsolo al direct in de overdrive, waarna er na 32 seconden even een stilte valt. Wow, een betere binnenkomer is niet denkbaar.
Invloed van Beatles en Crazy Horse
Direct na die korte stilte begint Sweet te zingen: I wanna love somebody, I hear you need somebody to love. Inderdaad, direct een tekstuele verwijzing naar het nummer Somebody To Love van Jefferson Airplane, een band waaraan Sweet evident schatplichtig is geweest. Zoals er nog veel meer muzikale verwijzingen en invloeden in dit nummer verstopt zitten. Onmiskenbaar het melodische van The Beatles, maar ook de rauwheid van Neil Young & Crazy Horse. Sterker nog: die laatste invloed hoorde manager Russell Carter in de drum-demo’s die Sweet hoogstpersoonlijk had ingespeeld. Het was de multi-instrumentalist zelf toen nog niet eens opgevallen.
Ondertussen liet de Amerikaan zich ook inspireren door Tom Petty, The Byrds, Big Star en Fleetwood Mac. Goede inspiratiebronnen zijn altijd een sterke basis voor uitgebalanceerde muziek. Sweet weet uit deze potpourri van stijlen een geweldige eigen sound te distilleren, die tegelijk tijdloos en actueel is. Actueel genoeg om overeind te blijven in het begin jaren ’90 zojuist aangebroken grunge-tijdperk.
Gierende gitaarsolo van Robert Quine
Terug naar de opbouw van Girlfriend. Na een kort eerste couplet zijn we al binnen vijftig seconden aanbeland bij het refrein. Wederom een korte stop van alle instrumenten, waarna Sweet wordt bijgevallen door een melodieus koortje. Daarna opnieuw een kort couplet en het compacte refrein. Na 1:44 minuten valt de band weer even stil en is het tijd voor een extatische gitaarsolo. Behoorlijk vroeg, want het nummer is nog niet eens halverwege. De band heeft overduidelijk geen tijd te verliezen.
Sweet, zelf een begenadigd gitarist, had drie gitaargiganten aan boord tijdens de opnames van het album: Lloyd Cole (bekend van de eighties-hit Rattlesnakes), Richard Lloyd (uit de band Television) en Robert Quine (1942-2004), die indruk maakte met zijn studiowerk voor grote namen als Lou Reed, Brian Eno en Tom Waits. Quine verdient de credits voor de fenomenale soli waarmee het nummer Girlfriend naar grote hoogten wordt gestuwd. Een belangrijke les die hieruit valt te leren: zelfs een alleskunner als Sweet kan niet zonder uitmuntende bandleden. Het team maakt het succes.
Organische en authentieke sound
Na die solo komt de gitaar van Quine nooit meer echt tot rust. Hij galmt door tijdens het refrein dat volgt na 2:20 minuten en ook gedurende het aansluitende couplet. De rauwheid van de opname is een deel van het succes: Sweet besloot samen met co-producer Fred Maher en engineer Jim Rondinelli om het hele album op te nemen alsof het een live-performance was. Natuurlijk werd er geknipt, geplakt en gemonteerd, maar het organische live-gevoel klinkt goed door en geeft de opnames een heerlijk authentiek gevoel.
Ondertussen gaat het nummer Girlfriend gewoon door met verrassen. Na drie minuten verwacht je dat de band zo langzaamaan wil afronden, maar komt er ineens weer zo’n heerlijke stop, waarna drummer Maher (inderdaad, de producer) nog even helemaal los kan gaan met een drum-bridge, die overloopt in drie ontsporende gitaren (van Sweet, Quine en Greg Leisz).
Het is een explosief afsluiting, met tien seconden voor het einde toch nog een verrassende toegift als Sweet er nog even tweemaal een hartenkreet uitgooit: No, I’m never gonna set you free! De toef op de taart van dit sleutelnummer op de ‘break-up record’ die Girlfriend vooral ook is. Want het liefdesverdriet waarmee Sweet worstelde tijdens de opnames heeft zijn muziek naar een hoger plan getild. Met als resultaat: het perfecte rockliedje.
In augustus staan de vergeten hitjes centraal; liedjes die de absolute top niet wisten te halen of zelfs gewoon in de vergetelheid dreigen te komen. Liedjes ook die een vette herinnering oproepen bij de auteur van de blog.
