David Bowie – Cygnet Committee

Hé David,

Ik begin wat vrijelijk, want dat kun je vast wel waarderen. Eigenwijs, net even wat anders. Je hele leven in een notendop. Dit hele schrijfsel is uiteraard de grootste kul, maar ik rammel het er voor de gelegenheid toch gewoon even helemaal uit.

Je bent dood. Het klinkt hard, keihard zelfs en nog steeds een beetje vreemd. Toch nu, zo’n 3½ jaar later, is het inmiddels wat ingesleten. Net zo ineens als dat je er ineens op je 66^ste verjaardag in 2013 weer was na vele jaren afwezigheid met het prachtige Where Are We Now?, was je op je 69^ste weer weg begin 2016. Voorgoed dit keer. Je album Blackstar werd ineens een surrealistische zwanenzang. Man, als ik nu naar de beelden kijk van bijvoorbeeld de clip van Lazarus, grijpt het me nog steeds naar de strot. Wat was je ziek Dave, hoe vreselijk moet het geweest zijn? Toch ging je door tot het einde. Kon dat ooit anders? Kon je ooit volledig teruggetrokken in anonimiteit leven zoals je al vele jaren gedaan had? Ik denk eerlijk gezegd van niet. Een ster in het heelal dooft vanzelf, die kun je onmogelijk dwingen. Gelukkig blijft een gedoofde ster nog vele honderden jaren zichtbaar vanaf aarde.

Ik luister nog regelmatig naar je muziek. Soms weken niet, en dan ineens weer dagen achtereen. Geen idee wat dat is. Ook de periode verschilt dan behoorlijk. De ene keer komt de hele Berlin-Trilogy voorbij, dan komt Ziggy om de hoek kijken en vervolgens zit ik weer in de 80’s met Scary Monsters, Let’s Dance en Tonight. Die laatste is overigens best een onderschatte plaat, maar dat terzijde. Pas nadat ik er eens goed voor ben gaan zitten, zie ik hoe vreselijk divers je oeuvre is. Keer op keer veranderde niet alleen je gehele persoonlijke stijl en uiterlijk, maar ook je muziek. Het laat zich met terugwerkende kracht het beste omschrijven als een aparte stroming in de kunst. Je eigen impressionisme, je eigen Cobra-beweging. De ‘Stroming Bowie’, van 1967 tot en met 2016.

Vorige week luisterde ik opnieuw naar het album David Bowie uit 1969, later in de heruitgave vaak Space Oddity genoemd. Het was pas je 2^de plaat, je zou het haast onbevangen kunnen noemen. Dat is het niet. Het is een complexe plaat met verschillende stijlen waarin ook de hand van genie Tony Visconti al goed terug te horen is. Het is een plaat waarin folk hand in hand gaat met stevige rock en relatief kleine nummers. De bekendste is uiteraard Space Oddity, een nummer dat naar het schijnt over je heroïne verslaving ging. Hoe dan ook, drugs of geen drugs, een dijk van een nummer. Daar zullen we het over eens zijn.

Zelf heb ik de meeste vragen over mijn favoriete nummer op het album, Cygnet Committee. Het heeft me altijd geïntrigeerd Dave, dat nummer. Waar gaat het in godsnaam over? Gaat het over een soort van wederopstanding van Jezus? Over een sekte? Over revolutie? Over een post-apocalyptische wereld? Hippies? Of gewoon weer over drugs? Het is een masterpiece. En je was een jaar of 20 toen je het schreef. Bizar.

Who praised their efforts
To be free?
Words of strength and care
And sympathy
I opened doors
That would have blocked their way
I braved their cause to guide,
For little pay

Die onheilspellende muziek, die constant dreigend voor de teksten uit danst en steeds iets verder aanzwelt. Kippenvel, vrijwel keer op keer als ik het nummer luister. En dan de teksten. Als je er naar luistert en het een beetje kunt volgen zou ik zeggen dat het gaat over een sekte-achtige leider, een persoon achter wie de mensen zich blind scharen omdat hij een goed verhaal heeft. Een persoon die niet eens de waarheid hoeft te vertellen om toch mensen met zich mee te krijgen. En dat lukt, het gaat haast vanzelf. Mensen dringen zich aan hem op en zijn bereid veel te doen en laten voor deze nieuwe leider.

We had a friend, a talking man
Who spoke of many powers that he had
Not of the best of men, but ours

We used him
We let him use his powers
We let him fill our needs
Now we are strong

Het is angstig te horen dat nu, 50 jaar later, de tekst op deze manier nog steeds eng relevant is. Misschien wel meer dan hij ooit geweest is. Ik hoef geen namen te noemen, maar we weten direct over wie we het hebben. Zet het nieuws maar aan zou ik willen zeggen. Het is doodeng. Soms hè Dave, soms denk ik dat het op dit vlak maar goed is dat je het allemaal niet meer mee hoeft te maken. De wereld is compleet gek geworden.

Grappig dingetje even tussendoor. Ik las in het jaar na je overlijden dat je na je dood misschien toch een soort van goddelijk wezen bleek te zijn, en toen je deze aarde verlaten had begin 2016 de wereld ineens in een soort crisis belande, een meltdown. Gekkigheid natuurlijk, maar opvallend is het zeker. Hoe dan ook, het nummer blijft beklijven.

And I open my eyes to look around
And I see a child laid slain
On the ground
As a love machine lumbers through desolation rows
Plowing down man, woman, listening to its command
But not hearing anymore
Not hearing anymore
Just the shrieks from the old rich

 Uiteindelijk kun je een hoop over het nummer zeggen, maar het inzicht komt gelukkig toch nog aan het einde. Dat als je maar blijft geloven in het goede, als je maar gelooft in een goede afloop, het uiteindelijk toch goed zal komen. Kill ‘em with kindness. En ik ben niet eens religieus, kun je nagaan.

And I want to believe
In the madness that calls ‘Now’
And I want to believe
That a light’s shining through
Somehow

 Het kan natuurlijk dat ik er qua interpretatie volledig naast zit, maar goed, dat is het mooie aan muziek toch? Zo moet je het ooit ook bedoeld hebben. Het past ook bij kunst. Je kijkt goed en ziet er elke keer iets in dat een ander wellicht niet zal zien. Eén nummer met misschien wel duizenden verschillende interpretaties. Prachtig. Ik gok dat het je goed zal doen dat men het er nog steeds over heeft, over een nummer dat je schreef in 1969. Man, ik was nog niet eens in de maak! Ik kom uit de ’80’s, dus het duurde nog even. Van de Let’s Dance generatie inderdaad. Vandaar denk ik ook de liefde voor diezelfde jaren ’80.

Anyway, ik dwaal weer af, maar ik ben toch aan m’n afronding bezig dus dat komt goed uit. Ik heb je dus altijd willen vragen waar het nummer precies over ging, maar die kans krijg ik niet meer. Niet dat ik, stel dat je nog had geleefd, die kans wél had gekregen, want laten we wel wezen…ik denk niet dat ik je ooit in de Albert Heijn hier om de hoek was tegenkomen. Hoe dan ook, je bent weg. Weg van deze aarde, maar absoluut nog niet vergeten. Niet door mij in ieder geval. Op mijn onderarm ben je in subtiel getatoeëerde vorm voor altijd vereeuwigd. En dat is vind ik na al die jaren nog steeds erg fijn. Het klinkt misschien wat gek, maar elke keer als je muziek op de radio komt, moet ik die tattoo even aanraken. Het is een soort good-luck-charm geworden. Idioot, ik weet het, maar ach. Zo heeft iedereen wat toch?

Ik ga afronden want ik heb mijn punt gemaakt denk ik. Cheers Dave. En bedankt nogmaals. Je snapt wel waarom.

I bless you madly,
Sadly as I tie my shoes