Hartverscheurend. Een beeld, een boodschap, een ervaring. Getuige zijn van groot, bijna niet te bevatten leed met pijn aan je hart. Een hart dat letterlijk uit elkaar lijkt te worden getrokken. Ja, dat gaat gepaard met heftige emoties. Huilen. Wanhoop. Radeloos, redeloos, reddeloos; wat te doen om hier uit te komen, dit te veranderen, achter je te laten? Nou, de oplossing is simpel: schrijf een liedje.
Helaas wordt dat niet altijd even goed op prijs gesteld en dat vinden wij van Ondergewaardeerde Liedjes nou weer zonde. Daarom deze week vergeten of uit het oog verloren hartverscheuringen. Houd uw zakdoek bij de hand.
Keuze Marco Groen: Harry Chapin – Cat’s In The Cradle (1973)
Familiedrama
Als in de Verenigde Staten het woordje ‘smartlap’ een bestaand begrip zou zijn, dan zou Cat’s In The Cradle daar zeker onder vallen. Hoewel de ietwat badinerende lading die het – typische Nederlands begrip – wellicht oproept, niet van toepassing is op het meesterwerkje van Harry Chapin. Want daarvoor is het nummer te serieus en is de bijbehorende riff te gevoelig.
Persoonlijk ken ik niet veel mensen die het droog houden bij een kind dat zijn vader adoreert, maar tegelijkertijd volledig genegeerd en verwaarloosd wordt door diezelfde verwekker. Pappa heeft het veel te druk met andere dingen dan zijn gezin. Op een dag ontdekt pappa dat het zoontje blijkbaar zijn eerste stapjes heeft gemaakt, op een andere dag is het zoontje opeens tien geworden en wil hij buiten spelen met zijn vader (die daar uiteraard geen tijd voor heeft). ‘Ander keertje’. Een ‘ander keertje’ dat zoonlief zo ongeveer zijn jeugd krijgt als standaard-antwoord.
Kortom: een alledaags huiskamerdrama dat voor velen griezelig herkenbaar zal zijn. Zo ook voor de schrijver en uitvoerend artiest Harry Chapin: Frankly, this song scares me to death.
In het tweede deel van het nummer is de hele situatie omgedraaid; in plaats van een vader die zijn zoon veronachtzaamd is het nu de zoon die het prima vindt dat er zoiets als een vader bestaat, maar hij ziet geen mogelijkheid om enige tijd met hem door te brengen, wat vader de conclusie doet trekken dat zoonlief in de voetsporen van zijn ouweheer is getreden. ‘Mijn zoon is net zoals mij geworden’, concludeert paps met enige trots.
Het refrein is afkomstig van een gedicht dat de vrouw van Harry ooit geschreven heeft. Zij beschreef hierin de merkwaardige relatie van een voormalige vriend van haar met zijn vader. Naar verluidt zou het hier om John Cashmore gaan; de beste man zou door zijn politieke carrière vrijwel geen tijd voor zijn zoon James hebben gehad.
Chapin heeft zelf overigens niet de kans gekregen om zijn zoontje te zien opgroeien. In 1981, toen Chapin 37 jaar oud was, kwam hij om bij een auto-ongeluk. Cat’s In The Cradle werd in 1993 in lichtelijk gewijzigde vorm opnieuw uitgebracht door de rockband Ugly Kid Joe, die hier een redelijk succesje mee haalden.
Keuze Hans Dautzenberg: Big Star – Holocaust (1975)
Geraakt
Het schemert in mijn kaal ingerichte studentenkamer. Er ligt een elpee op de draaitafel. De hoes in mijn hand. Ik druk zachtjes tegen de schelpen van de hoofdtelefoon. De huil van de slide gitaar gaat subtiel over in het gehuil van kinderen. Je weet dat hun moeder bij hen wordt weggehaald. The Kids, heet het liedje. Zo gaat dat in de wereld van de zelfkant, van junkies en verdwaalden, de wereld van Lou Reed. Berlin moet wel de meest hartverscheurende plaat ooit zijn. Alleen draai ik hem. Met vrienden draai ik hem. Wezenloos staren we in de verte. Gedeelde smart. Ik zink zacht weg in zelf verkozen melancholie. Het is theater. Het is deprimerend, duister, gewelddadig en hartverscheurend. Maar wel gemáákt. Op effect geproduceerd dor Bob Ezrin (die ervan werd beschuldigd dat hij zijn eigen kinderen opzettelijk aan het huilen had gebracht voor de opname).
Hoe anders voelt Holocaust, van Big Star. Dit voelt écht. De emotie golft uit de speakers. Het klinkt alsof je een holle, koude, lege ruimte in wordt gezogen, waar zanger-schrijver Alex Chilton een rillerige arm om je heen slaat en je confronteert met de Eenzaamheid. Verlaten ben je. En moe. Loom sleep je je voort, het lied torsend op je schouders. Tot je niet meer kunt en opgebrand in één akkoord instort. Bijna huiveringwekkend vond ik het, toen ik het voor het eerst hoorde.
Holocaust (het woord heeft oorspronkelijk de betekenis van ‘brandoffer’) is van een album dat eigenlijk niet van Big Star was en zelfs eigenlijk helemaal geen album was. De LP Third / Sister Lovers werd samengesteld uit sessies die in 1974 plaats vonden in de Ardent Studios in Memphis. In de studio: Big Star leden Alex Chilton en Jody Stephens met diverse anderen. De sessies verliepen moeizaam door de op dat moment emotioneel labiele Chilton, hetgeen duidelijk zijn weerslag vindt in de enorme directheid van de liedjes. Het album is dan ook eigenlijk een solo project. Producer Jim Dickinson zet samen met Chilton een stevig stempel op het vervreemdende geluid van de plaat. Lang is gedacht dat de liedjes demos waren, maar in de loop van de tijd is steeds meer het beeld ontstaan dat Chilton en Dickinson het zo bedoeld hebben. Luister hier naar een demo van Holocaust.
Van de opnames werd in 1975 een proef-elpee geperst, maar hij werd niet uitgebracht. Pas in 1978 verscheen de plaat voor het eerst. De de navolgende jaren werden tal van verschillende versies op diverse labels uitgebracht. Het album kreeg ondanks de obscure verkrijgbaarheid steeds meer de status van klassieker. Pas in 2016 werd aan die status definitief recht gedaan, met het verschijnen van de verzamelde sessie-opnames onder de titel Complete Third.
Pak die koptelefoon, maak je hoofd leeg en laat je meenemen.
Keuze Frans Kraaikamp: Tracy Chapman – Behind The Wall (1988)
Het hart kan op allerlei manieren verscheurd worden
Ik heb gekozen voor het liedje Behind The Wall van Tracy Chapman. A Capella verhaalt Tracy over huiselijk geweld dat ze bij haar buren hoort achter de muur. Als ik het liedje hoor word ik altijd heel stil. Het is de pijnlijke machteloosheid die je voelt als iemand onrecht aan gedaan wordt en je niets kan doen. Het is een aanklacht tegen het systeem dat ook machteloos toekijkt. Na 30 jaar nog steeds zo relevant als toen ze het voor het eerst uitbracht. Het fragment is een live versie die Tracy zong ter ere van de 70ste verjaardag van Nelson Mandela. In een stil stadion wel te verstaan. Hartverscheurend prachtig!
Last night I heard the screaming
Loud voices behind the wall
Another sleepless night for me
It won’t do no good to call
The police always come late
If they come at all
And when they arrive
They say they can’t interfere
With domestic affairs
Between a man and his wife
And as they walk out the door
The tears well up in her eyes
Last night I heard the screaming
Then a silence that chilled my soul
I prayed that I was dreaming
When I saw the ambulance in the road
And the policeman said
“I’m here to keep the peace
Will the crowd disperse
I think we all could use some sleep
Keuze Vincent van der Vlies: Turning Point – Behind This Wall (1991)
Denk je dat je ooit pijn gehad hebt? Think again.
Oke, bear with me. In dit stukje zitten meerdere termen waar de neutrale lezer bij kan afknappen. Straight edge, emo en over een hardcore band uit New Jersey die maar drie jaar bestaan heeft. Maar lees het even, omdat het om een liedje gaat dat bijna niemand kent en dat verzadigd is met verdriet en ellende en een tragische afloop jaren later..
Eerst even terug naar de hardcore- en punk-scene eind jaren tachtig. Na een aantal jaren met veel drank en drugs in de hardcore en punk scene was er een stroming in opkomst die een leefstijl zonder drank, drugs en tabak propageerde, genaamd Straight Edge. Onder aanvoering van zanger Ian McKaye van de legendarische band Minor Threat was Straight Edge al een aantal jaar voet aan de grond aan het krijgen in de scene. Deze stroming beïnvloedde ook een jonge band uit New Jersey, genaamd Turning Point met zanger Frank ‘Skip’ Candelori. Maar waar in eerste instantie de nummers klinken als vergelijkbare genre bands uit die tijd als Gorilla Biscuits en Youth Of Today, wordt het latere werk beïnvloed door de opkomende emocore van eind jaren tachtig (NB: niet zoals emo zoals we het vaak zien met veel doom en zwart, maar in dit geval meer melodieuze hardcore). Met als hoogtepunt het nummer waar het hier om gaat: Behind This Wall uit 1991.
Behind This Wall kenmerkt zich door een (binnen de hardcore- en punk-scene) in die tijd zeer zeldzame akoestische intro, waarna de misère losbarst. Instrumentale en melodische stukken wisselen elkaar af met teksten over uitingen van pijn en eenzaamheid en hulp aan een bepaald iemand om de figuurlijke muur die hij om zich heen gebouwd heeft af te breken:
Alone I feel so alone
maybe I’ll turn this feeling – into a wall of stone
and build it big and strong
I’ll build it around my heart – and let no one but you tear it apart
Waar het nummer over gaat is speculeren. Gaat het over een verbroken liefde? Iemand die op het randje van een psychische afgrond staat? Iets anders? Het gaat in ieder geval over iemand die het écht niet ziet zitten en niet over stereotype Straight Edge-onderwerpen.
Flashforward naar 2002. In een huis in New Jersey wordt het lichaam van een man gevonden na een overdosis drugs. Wat er precies gebeurd is, wordt door de familie niet bekend gemaakt. Er is in tegenstelling tot de grote artiesten der aarde die overlijden aan drugoverdosis vrijwel niets over hem en de omstandigheden van zijn dood bekend. Of het opzettelijk is, of een incident is niet duidelijk. Wat wel duidelijk is, dat het om Skip Candelori gaat. Van een leven waar geen plek voor drank en drugs is, naar een drugs overdosis.
Zou het twaalf jaar eerder dan toch een roep om aandacht zijn geweest? Hoe dan ook: de volgende keer dat je denkt dat je het slecht hebt, luister dit nummer en zijn pijn zal die van jou verzachten.
Keuze Chris Hoessen: Jimmy Barnes & Deborah Conway – Let It Go (1993)
Gevecht
Iedereen heeft wel één of meer platen waarvan – wanneer je die hoort – je even moet terugdenken aan een tijd dat je diep zat. Heel diep! Diep door, bijvoorbeeld een verbroken relatie. Je (her)kent het vast wel. Je krabbelt weer naar boven. Soms glijd je weer wat af, dan pak je toch weer een paar meter naar boven. Je wilt verder terwijl je eigen met je hart nog daar zit waar je vandaan kwam en waar je eigenlijk nog wilt zijn. Je wilt het los laten, maar iets in je zorgt ervoor dat je dat nog niet kan. Je probeert vrede te krijgen met je verdriet, je verlies, je pijn. Loslaten, dat is al wat je wilt.
Voor mij is die plaat Jimmy Barnes & Deborah Conway met Let It Go. Met name de regel I get unreasonable when I’m talkin’ to myself typeert het gevecht wat je hebt tussen je hart en je verstand. Het emotionele en het rationele denken! Het nummer staat op het album Flesh & Wood uitgebracht in december 1993. Het nummer raakt me toch elke keer weer!
Keuze Kees-Jan van der Ziel: Tic Tac Toe – Warum (1997)
De Duitse variant van The Spice Girls. Dat was de bedoeling van Tic Tac Toe. Er volgen auditie rondes en uiteindelijk worden 3 meiden geselecteerd.
Het is 1997 wanneer Warum in de hitlijsten van de Nederlandse top 40 verschijnt. Wat een emotioneel verhaal wordt hier verteld. Het is een grote hit en het wordt vaak gedraaid, te vaak. Het is het rauwe en ongepolijste verhaal van Melanie, een 21-jarig meisje dat overleden is aan een overdosis. Ze was een goede vriendin van zangeres Thorsten Börger, die het nummer ook geschreven heeft.
Het gevaar van zo’n liedje als je het heel vaak hoort is, dat het enorm afvlakt. De hartverscheurende vraag, Waarom?, Heeft al snel niet zo’n diepe lading meer. Nu dat ik het jaren later weer eens terug hoor, en de vertaling er nog eens bij pak, word ik toch weer gegrepen door het nummer. In de refreinen wordt telkens de vraag gesteld waarom? Machteloos, boos, verdrietig vraagt ze het zich af. Waarom moest je drugs gebruiken? Voor de kick van het moment? Voor een beetje vals geluk?
Melanie is jong en houdt van uitgaan. Samen met haar vriendinnen tegen de wereld. Wie kan hun wat maken? Lang leve de lol. Maar het valt wel op dat Melanie tot alles in staat is, vooral als het op seks aankomt. Alles mag en met iedereen.
Und wenn ich heute daran denke und es tief in mir schreit
Tut es mir leid, dass ich nicht härter zu dir war
Was ik maar harder voor je geweest.
Melanie gaat de prostitutie in. Later zien de vriendinnen haar terug en kennen haar niet meer.
Ich sah dir in die Augen, sie war’n tot, sie war’n leer
Sie konnten nicht mehr lachen, sie war’n müde, sie war’n schwer
Melanie overlijdt. En haar geliefden blijven achter met de vragen. Had het allemaal voorkomen kunnen worden? Niemand die het weet.
Het is droevig wat er met Melanie gebeurd is. Jaren passeren, de band bestaat al lang niet meer, de meiden gaan ieder hun eigen weg. Het leven gaat door. Waar is de dood van Melanie goed voor geweest? Hoe heeft het de levens van de meiden beïnvloed? Warum wordt een grote hit in Europa. Maar zoals eerder gezegd, als je het teveel hoort, dan neemt de kracht van het nummer af en gaat het zelfs vervelen. Jammer is het ook dat het anno nu noch in de top als de snob 2000 terug te vinden is.
Een muzikaal hoogstandje is dit liedje niet. Maar het komt wel uit het hart. En het verdient meer erkenning ruim twintig jaar later. Het nummer blijft actueel. En laat het voor iedereen een waarschuwing zijn om elkaar aan te durven spreken en grenzen te stellen aan elkaars gedrag. Stel eerder die vraag. Waarom?
Keuze Ronald Eikelenboom: My Morning Jacket – Heartbreakin Man (1999)
Die drums
Met harten breken heeft dit stukje weinig van doen. Veel meer met liefde op het eerste gezicht. Of gehoor, we hebben het over muziek tenslotte.
Voor iemand die (toen) weinig op het had met country, folk of rootsmuziek, was My Morning Jacket een vreemde keuze om naar te gaan luisteren. Geen idee meer waarom, maar ik deed het toch bij het verschijnen van het debuut The Tennessee Fire in 1999. Misschien wel vanwege de aandacht in de Nederlandse pers, de band was in eerste instantie bekender in Nederland dan in thuisland Amerika. Of misschien wel omdat de band in eerste instantie bestond uit Jim James plus drie leden van de emo-punk band Winter Death Club. Of misschien wel vanwege de drums in het openingsnummer Heartbreakin Man, die klinken alsof de drumstokken stuiteren op het drumstel.
Hoe dan ook, het was voor mij liefde op het eerste gehoor, een liefde die nog altijd niet bekoeld is.
Keuze Freek Janssen: Hallo Venray – Danny (2000)
Zelfs het hartverscheurende liedje dat het leven van Danny bezong was ondergewaardeerd
Dit is het hartverscheurende verhaal van Ondergewaardeerde Danny.
Niet zo heel lang geleden, in dorpje tussen de besneeuwde bergen, werd Danny geboren. Toen Danny opgroeide merkte hij dat het leven koud en hard was.
I hate them and they don’t like me
That’s what he learned and still believes
In het begin deed het gevoel van vervreemding en er niet bij horen nog pijn. Toen hij ouder werd, bouwde Danny een stenen muurtje om zijn ziel. Het leven deed steeds minder pijn, naarmate de jaren sleten.
It’s not on my back anymore
It ain’t knocking at my door
No it’s not on my chest anymore
No it’s not on my mind anymore
Along came een band uit Den Haag die een hartverscheurend mooie melodie gebruikte om zijn leven te bezingen. Helaas kwam het liedje terecht op een cd in een fase van de carrière van Hallo Venray waarin ze nauwelijks in de spotlight stonden. Een kleine 19 jaar later had zijn liedje zelfs minder dan 1.000 afspeelbeurten op Spotify.
Keuze Remco Smith: Lohues & The Louisiana Blues Club – Stiekemste Verdriet (2003)
Luddevedu
Het meest hartverscheurende verdriet is het stiekeme verdriet.
Het ging Daniël Lohues in 2003 niet voor de wind. Liefdesverdriet. En niet te zuinig ook.
Ja allenig dat ‘t zeer döt
Zoas tabasco in joen oog
Lohues heeft het verdriet van zich af geschreeuwd. Met zijn jankende gitaar als zijn trouwe kameraad. Zijn met The Louisiana Blues Club opgenomen plaat Ja Boeh is een onvervalste bluesklassieker met alleen maar pareltjes die je recht in je hart raken. Hartverscheurend. En uiteindelijk de berusting in Prachtig Mooi (mar wat he’j der an).
Die berusting is er nog niet in Stiekumste Verdriet. Daar schuurt het nog, doet het pijn. Is het met gien penne te beschrieben. Maar zelfs in dit prachtlied houdt hij het echte leed voor zichzelf:
Ik kan nie veul over zeggen
Over mien stiekumste verdriet
Keuze Tricky Dicky: Joey + Rory – To Say Goodbye (2008)
Immens verdriet
Deze battle leverde problemen op, want ik ken zoveel gevoelige liedjes dat de keuze bijna onmogelijk was. John Grant, Townes van Zandt en Gino Vannelli passeerden de revue. Tegelijkertijd wist ik gevoelsmatig dat mijn uiteindelijke keuze uit de country-hoek zou gaan komen. Ik heb al twee tranentrekkers uit dit genre geblogd: Whiskey Lullaby en When I’m Gone. De laatste is naar aanleiding van het overlijden van zangeres Joey Feek; de helft van het duo en levenspartner van Rory.
Mijn keuze is bepaald door een wegpinkend traantje. Ja, ik geef het toe. Diep van binnen ben ik een gevoelige jongen. Ik krijg een brok in mijn keel van dierenleed en zap dus onmiddellijk weg. Een film met liefdevolle opoffering laat mijn neus lopen. En alhoewel Tonight I Wanna Cry van Keith Urban en Het Gets That From Me van Reba McEntire ook een emotie oproepen kon ik niet anders dan To Say Goodbye van Joey + Rory te kiezen.
Waarom? De stem van Joey en de tekst van het lied. Over onvoorwaardelijke liefde en verlies. Een man die op reis gaat en nooit terugkeert, omdat zijn vliegtuig neerstort. En over een man die zijn comateuze vrouw verzorgt en hoopt dat ze nog een keertje bij komt, zodat hij afscheid kan nemen. Ik heb een aantal jaren geleden een film gezien over een demente vrouw in een verzorgingshuis. Een oudere man bekommert zich om haar. Pas op het einde van de film kom je er achter dat het haar echtgenoot is. Zij herkent hem niet meer, maar hij is daar voor die paar heldere momenten. De toewijding en de liefde spat van het scherm af en ik kon het niet meer droog houden. Hartverscheurend.
‘Cause he wants to put his arms around her neck
And look in her eyes so blue
And say honey I won’t forget
A single day I spent with you
He wants to tell her that he loves her so
And will until the day he dies
It ain’t that he can’t let her go
He just wants to say goodbye
Keuze Danny den Boef: Elbow – Some Riot (2008)
Hartverscheurend op elke manier
Iets kan hartverscheurend zijn op veel verschillende manieren. Hartverscheurend mooi bijvoorbeeld. Of hartverscheurend tragisch. Het verhaal dat men vertelt kan tevens hartverscheurend zijn.
Elbow beslaat al deze interpretaties zonder enige moeite. Soms zelfs binnen één enkel nummer. Some Riot is zo’n nummer. Hartverscheurend op elke mogelijke manier. Zodra de strijkers aanzetten, is het raak. Vanaf de eerste seconde. De melancholie komt rechtstreeks via de snaren je lijf binnen. De muziek zwelt aan als een soundtrack van een wereldwijde kaskraker. En dan die prachtige, ongeëvenaarde stem van Guy Garvey.
A friend of mine grows his very own brambles
They twist all around him ’til he can’t move
Beautiful, quivering, chivalrous shambles
What is my friend trying to prove?
Tijdens concerten verklaarde Garvey dat je soms tegen vrienden moet zeggen dat je je zorgen om ze maakt. Dat je ziet dat het niet goed met ze gaat. En dat is exact waar dit nummer over gaat. Na het eerste ietwat cryptische couplet is het na de tweede gelijk duidelijk. Onmiskenbaar en zonder enige rem wordt de vinger op de zere plek gelegd.
The booze turns a tall gentle boy to a terrible totem
And the kids gather ’round trying to see what’s inside
I think when he’s drinking he’s drowning some riot
What is my friend trying to hide?
Een vriend van de band dronk te veel. Hij raakte steeds verder verstrikt in zijn eigen verslaving. Terwijl de hele wereld machteloos toekeek en alles zag gebeuren. Iemand die steeds meer in de greep raakte van iets waarover hij de macht verloor. Of de mensen nou uit zorg naar je kijken, of op je neer, de aanleiding is dezelfde. Je raakt vervreemd van de wereld en wilt niets meer met iets of iemand te maken hebben, aldus Garvey. Een laatste noodkreet in de vorm van het laatste couplet bereikt de luisteraar als een enorme punch.
Cause it’s breaking my heart, it’s breaking my heart
And it’s breaking my heart to pull on the reigns
Brother of mine, don’t run with those fuckers!
When will my friend start singing again?
Die laatste zin is wellicht wel de meest hartverscheurende. Wanneer is de vriend weer de oude? Wanneer raakt hij bevrijd uit de klauwen van de alcohol? Gaat dat ooit nog gebeuren? Niemand die het weet. De wens is echter groot. Dit alles schreeuwt die ogenschijnlijk simpele vragende laatste zin.
When will my friend start singing again?
Keuze Robin Wollenberg: Danger Mouse & Sparklehorse – Revenge (2009)
Wraak!
Hartverscheurend, een heerlijk onderwerp voor een nieuwe battle, maar wat zegt het woordenboek daar eigenlijk over? Er blijken maar liefst twaalf synoniemen/betekenissen voor dat ene woord dat we allemaal wel kennen:
1) Aangrijpend 2) Aller droevigst 3) Bedroevend 4) Beklagenswaardig 5) Deerniswekkend 6) Ellendig 7) Hartbrekend 8) Jammerlijk 9) Navrant 10) Ontzettend 11) Schrijnend 12) Zeer aangrijpend.
Eén ding is wel duidelijk, vrolijk is het allerminst. Het is zo erg dat je er diep door getroffen wordt. Een gevolg daarvan kan ‘wraak’ zijn en juist daar vond ik mijn inspiratie en een prachtig nummer, dat eigenlijk hartverscheurend mooi is. Het kan dus toch positief zijn.
Dit prachtig pareltje vond ik al geruime tijd geleden via de TV-serie CSI New York. Sowieso een serie waarin ongelofelijk veel mooie en vaak ook minder bekende muziek verborgen zit. Eén van die nummers is Revenge van Danger Mouse & Sparklehorse. Wie? Danger Mouse ken je vast wel, althans, als producent dan. Zo produceerde hij onder andere voor de Gorillaz, The Black Keys en het laatste album van de Red Hot Chili Peppers. Maar zelf bracht hij ook drie albums uit, waarvan Dark Night of the Soul samen met Sparklehorse. Op Wikipedia vind je meer over de éénmans indierockband Sparklehorse.
Wie de moeite neemt om zich in de tekst van het nummer Revenge te verdiepen, ontdekt een hartverscheurende pijn. Zoveel pijn dat in gedachten de aanstichter van dit alles al is omgelegd.
In my mind
I have shot you and stabbed you through your heart
Maar als je verder luistert, blijkt hij te zijn verworden tot wat hij het meest vreesde. Vergeving laat de regels maken door het kwaad.
Once we’ve become the thing we dread
There’s no way to stop and the more I try to hurt you
The more it backfires
Maar hoe dan? Iedereen heeft weleens spijt van iets dat je hebt gedaan uit wroeging, iets dat je eigenlijk helemaal niet wilde doen, maar toch deed. Die boodschap zit in extremis in deze song. Wraak die jezelf pijn doet… HARTVERSCHEUREND veel pijn!
Keuze Roel Kramer: John Grant & Midlake – Marz (2010)
Simpel en prachtig
Ik heb geen flauw idee waar het nummer over gaat en eigenlijk maakt het me ook niet uit. I wanna go to Marz is precies goed zoals het is, dus ik heb geen enkele aanleiding om me erin te verdiepen. De muziek is – los van betekenis – van zichzelf al hartverscheurend mooi.
Je moet het liedje eigenlijk eerst een keer in zijn geheel hebben gehoord, het liefst met de videoclip erbij. Niet dat die nou veel inzicht biedt over de inhoud van het nummer, maar qua sfeer sluit het perfect aan. Uit de muziek spreekt een sterke nostalgie, een verlangen naar een vervlogen tijd waarin het leven simpeler was. Dat gevoel is erg aanstekelijk, en aan het eind van het liedje verlang je zélf terug naar een tijd waarin de belangrijkste dilemma’s niet over werk, kinderen en je hypotheek gingen.
Als je het liedje eenmaal volledig tot je hebt genomen, zijn de eerste maten vervolgens voldoende. Een simpel, maar prachtig pianothema, verder niets. Je weet al wat er komen gaat, en probeer het dan maar eens droog te houden bij die eerste noten. Hartverscheurend mooi.
Keuze Alex van der Meer: The Milk Carton Kids – Michigan (2011)
Als het pijn doet is het goed
Afscheid moeten nemen doet pijn. Ook al is het soms het beste wat je kunt doen. Het kan dus hartverscheurend zijn, en daar gaat Michigan over. Michigan is een liedje van The Milk Carton Kids. Een gewoonweg een prachtig en emotievol liedje. Het spreekt heel erg aan. Met name ook door de pure en eerlijke vertolking.
The Milk Carton Kids is een folk-duo. Kenneth Pattengale en Joey Ryan waren tot 2011 onafhankelijk van elkaar als soloartiest bepaald niet succesrijk aan de weg aan het timmeren, maar toen ze samen kwamen werd het geheel veel meer dan de som der delen. Het mooie is dat ze op het podium, en op hun eerste vier albums, echt een puur akoestisch duo zijn. Twee stemmen, twee akoestische gitaren, één microfoon. Meer is er niet nodig om van de sokken geblazen te worden. Ondanks de eenvoudige opzet is een live optreden van dit duo een belevenis van de eerste orde. Tussen de nummers door bewijst Joey Ryan met zijn zeer droge uitspraken en verhalen zeer komisch te zijn. En Kenneth Pattengale laat horen dat hij een meester is op de akoestische gitaar. En dan heb ik nog niet eens de grootste kracht vermeld van deze heren: de samenzang. Deze is zuiver en met veel gevoel. Alles klopt als ze samen daar staan op te treden. Het is gewoonweg erg goed. Bij het verlaten van de zaal, na hun optreden, doet het daarom een beetje pijn afscheid van ze te moeten nemen.
Keuze Willem Kamps: Glen Hansard – Her Mercy (2015)
De ultieme verlossing
Her Mercy, Glen Hansard‘s hartverscheurende roep om genade. Maar over wiens mercy heeft hij het? Wie is her? Wie geeft er genade? Her impliceert een vrouw, maar dan? Z’n moeder, z’n geliefde of moeten we het hogerop zoeken, bij de heilige moeder Maria, of de heilige Agnes? Of de wat vrijere, iets exotischer Maria Magdalena, Jezus’ scharrel? Het zou zo maar kunnen, want Glen Hansard is afkomstig uit het zeer roomse en katholieke Ierland. Alleen, Hansard is niet van het katholicisme, maar van de Hare Krishna. Een heel andere richting, al moesten Krishna en Jezus allebei beschermd worden tegen een wrede heerser die alle kinderen wilde doden, bang om de macht te verliezen. Wat dat betreft zit er weinig originaliteit bij die religies.
Krishna is een Hindoegod en genade wordt juist in het christelijk geloof gebruikt. Het staat voor Gods welwillende toewijding tot de mens. Daarom stierf Jezus aan het kruis, de ultieme verlossing voor ons klootjesvolk. Genade is een spontane, onverdiende goddelijke gunst, simpelweg omdat God ons onze zonden niet toerekent. Anders gezegd: hij neemt het die rare mensen niet kwalijk, ook al heeft ie ze naar zijn evenbeeld geschapen. Die stumpers is het gewoon niet kwalijk te nemen. Tja, als je dan zo makkelijk aan die genade komt, waarom dan zo hartverscheurend erover zingen? Glen lijkt ook niet echt bang dat ie het niet zal krijgen.
When you’re sneaking round the back door
And she’s waiting for you no more
And when you’re ready for her mercy
And you’re worthy
It will come
Het komt wel, als je het maar waard bent. Dat is dus Glen’s boodschap: je moet er iets voor doen, dan ben je het waard. Je kunt de verkeerde dingen doen, maar als je vervolgens het goeie doet, fouten erkent en herstelt of poogt te herstellen, dan zul je genade krijgen. Haar genade. Dan zal haar schoonheid je met liefde vervullen. Nou, het zal allemaal wel. De schoonheid zit ‘m voor mij in de opbouw van dit hartverscheurend mooie lied. Het rustige begin, de slag met de elektrische gitaar, de doorleefde zang, de blazers die er na de break bij komen, het gospelkoor en dan de steeds hardere roep om genade, uitmondend in het heerlijke losgaande koper.
Wow Glen. Jij mag mijn hart vaker verscheuren.
Keuze Jeroen Mirck: Mount Eerie – Real Death (2017)
Kale eerlijkheid
Liefde en dood zijn de perfecte ingrediënten voor een hartverscheurend liedje. Het meest hartverscheurend voelt zo’n lied als het helemaal echt is. Als het vanuit het diepst van iemands ziel naar boven komt, als een vulkaan die uitbarst. Er zijn weinig albums die zo’n adembenemend hartverscheurend gevoel losmaken als A Crow Looked At Me van de rudimentaire singer-songwriter Mount Eerie, en dan vooral de openingstrack Real Death. Kaler dan kaal waren de liedjes van deze Phil Elverum al, maar op dit album ontkleedt hij zijn composities volledig, omdat alle zekerheden onder zijn voeten zijn weggeslagen door de plotse dood van zijn vrouw Geneviève Castrée, tevens moeder van zijn pasgeboren dochter.
Het kan eraan liggen dat ik zelf sinds afgelopen jaar vader van een zoon ben, maar zelfs zonder die vergelijkbare achtergrond grijpt de pijn je naar de keel die de liedjes van Elverum over zijn overleden vrouw losmaken. De dood kende hij wel als ambulance-chauffeur, maar nu ervaart hij de allesomvattende heftigheid ervan pas echt. Je zou er geen kunst over moeten willen maken of liedjes over zingen, zingt hij. When real death enters the house, all poetry is dumb. En toch maakt hij er muziek over, want hij kan niet anders. En dat voel je. Kenmerkend is de anekdote over het pakje dat een week na Geneviève’s dood wordt bezorgd: een schoolrugzakje, besteld door zijn vrouw omdat het leven doorgaat na haar overlijden.
You were thinking ahead to a future you must have known deep down would not include you. Though you clawed at the cliff you were sliding down, being swallowed into a silence that is bottomless and real.
De woorden zijn prachtig, maar het metrum zwalkt. Het hele nummer zwalkt, alsof Elverum niet de energie kan opbrengen om een pasklare compositie af te leveren. It’s dumb and I don’t want to learn anything from this, zingt hij, om af te sluiten met de enige woorden die er voor hem echt toe doen: I love you.
Het is hartverscheurend om dit kijkje te krijgen in de ziel van een rouwende muzikant. De klassieke tearjerker kietelt je met een stem of riff die heerlijk omhoog schiet en je raakt door de pure klank ervan. Mount Eerie gaat niet voor die perfecte klank, kan die niet eens meer opbrengen. Het pure en pregnante van dit liedje is de kale eerlijkheid, die je de nabijheid van de dood pas echt doet ervaren. Hartverscheurender kan gewoon niet.
[polldaddy poll=10213163]
