Wim Sonneveld – Poen

In het (plat) Amsterdams worden veel Jiddische woorden gebruikt. Woorden die door het gebruik van het Engels langzaam verdwijnen, zoals aggenebis, tampeloeris, fikken, gallemieze, lappen, ponem en versjteren. Maar er zijn ook diverse woorden inmiddels gemeengoed in de Nederlandse taal geworden: barrel, dokken, gajes, gotspe, jatten, kapsoneslijer, lazerus, matten, mokkel, noppes, penoze, pieneut, schlemiel, sores, smeris en zwijnen.

Ik ben opgegroeid met bijnamen voor de nationale pecunia; het vijf gulden en vijftig gulden-briefje waren nog niet uitgegeven. Marktkooplui voerden de term daalder voor ƒ 1,50, want volgens hen was daar de gulden 50% meer waard. Maar zeker ook bassie, heitje, piek, knaak, joetje, geeltje, meier. Tegenwoordig kent men misschien nog het woord heitje uit ’heitje voor een karweitje’, dat met name door de padvinders in de jaren vijftig gebruikt werd als slagzin en waarbij zij allerlei klusjes deden om geld in te zamelen. Het Jiddische woord hei betekent vijf; een verkorting van heitbas (vijf stuivers). Een heitje was dus een kwartje. Tsja, daar komen ze hun bed niet meer voor uit, maar tot de beginjaren zeventig kon je heel wat snoep kopen voor een heitje: ullevellen, bazooka’s, zoethout, duimdrop.

In het lied Poen doet Wim Sonneveld als Willem Parel, een plat pratende zoon van een Amsterdamse orgeldraaier, een opsomming van de gangbare benamingen van geld in plat Amsterdams. Parel was één van zijn vele typetjes, zoals Frater Venantius uit Schin op Geul en Nikkelen Nelis. Willem Parel was een succes in het theater: er volgde een radioserie en in 1955 een film: Het Wonderlijke Leven Van Willem Parel. Feitelijk was Sonneveld de creatie spuugzat, maar besefte dat het publiek Parel wilde blijven zien. In de film wil hij definitief van zijn alter ego af, maar dan stapt Parel uit een poster die ergens aan een muur hangt, en gaat het personage een eigen leven leiden. Hij zet Amsterdam op stelten en zingt diverse liedjes, zoals Daar Is De Orgelman en Poen; een lied dat door je hoofd blijft spoken met een hoog meezinggehalte en een eenvoudig refrein:

‘t zal je gedacht zijn wat je allemaal met poen ken doen
Je hoort vaak zeggen dat geluk niet zo te koop is
Maar geld doet wonderen en vooral als ‘t een hoop is
Poen. Poen. Poen. Poen.

Na de film zal Sonneveld Parel nooit meer spelen.

Sonneveld trad al sinds 1934 op, maar pas in 1943 startte hij zijn eigen cabaretgezelschap dat zeer succesvol tot 1959 bestond, waarna hij 3 jaar lang de hoofdrol in My Fair Lady zou spelen. Diverse theatershows en televisieshows zouden volgen, alsmede een optreden in de populaire serie Ja Zuster, Nee Zuster van Annie M.G. Schmidt. Deze éné uitzending had een kijkdichtheid van 78%.

Wim Sonneveld is als zanger onderschat. Wellicht heeft dat te maken met de sketches en de daaraan verbonden (soms hilarische) liedjes, maar niemand zal kunnen ontkennen dat hij In Mijn Dorp de perfecte noot wist te raken. Maar er waren er meer….veel meer, zoals onder andere de mooiste uitvoering ooit van Aan De Amsterdamse Grachten. Hij had een warm timbre en een meer dan uitstekende intonatie.

Op 20 februari 1974 kreeg Wim Sonneveld in de auto een hartaanval, en een paar weken rusten ging het aanvankelijk beter. Hij maakte weer plannen, mede doordat hij het daaropvolgende jaar 40 jaar in het vak zou zijn. Op 08 maart overleed hij aan een tweede hartaanval.

Oost West, thuis best?! Ondergewaardeerde Liedjes is van mening dat we ons gemakkelijk kunnen meten met alle internationale sterren. De zomermaanden zullen we daarom onze aandacht richten op Nederlandse en Belgische bands, zangers en zangeressen, al dan niet instrumentaal en ongeacht de taal waarin ze zingen.