Het is een Spotify-lijst waar je je uren mee kunt vermaken: Originals that are less famous than the cover versions.
Scroll er maar eens doorheen en je valt van de ene verbazing in de andere.
Zoals je inmiddels weet vinden wij minder bekend ook al gauw ondergewaardeerd. En dit zijn onze favorieten.
Keuze Bart Nijman: Lead Belly – In the Pines
Kurt Cobain schreef het origineel van Where Did You Sleep Last Night toe aan Lead Belly. Maar is dat wel zo?
In The Pines: een echte Leo Blokhuis Google Classic. Want welhaast eindeloos terug te traceren, tot vóór het tijdperk van de opnamemiddelen.
Het nummer wordt door velen (waaronder Kurt Cobain, de uitvoerder van de bekendste coverversie) toegeschreven aan Huddie ‘Lead Belly’ Ledbetter, maar het is een veel oudere song. Het folklied is tot de tweede helft van de 19e eeuw terug te volgen en kent sinds de eerste opname een lijst van vele, vele uitvoerders die teruggaat tot de jaren twintig van de vorige eeuw. Onder hen Dock Walsh die de eerste ‘commerciële’ opname van het lied maakte in 1925. Maar ook Joan Baez, Tiny Tim, The Grateful Dead, Dolly Parton en Pete Seeger hebben vertolkingen op hun naam staan en tot aan de UK bereikte het nummer een top 20 notering in de hitlijsten (The Four Pennies, 1964). Toch is Lead Belly de meest gehoorde naam als de afkomst van het lied besproken wordt. En dat komt door Kurt Cobain.
Er zijn nog maar weinig muziekliefhebbers in leven die de jaren ’40 bewust hebben meegemaakt. Nog minder van hen hebben de obscure zwarte folk en blues uit de Mississippi Delta van nabij beleefd toen die in opkomst was. Veel meer mensen waren getuige van de opkomst van het ‘boze’ rockgenre grunge – met Nirvana als pinnacle of pubescence voor die stroming. Het was de band uit het spierwitte Aberdeen, Washington die tijdens een MTV Unplugged sessie het oorspronkelijk ‘zwarte’ nummer uit de relatieve vergetelheid trok. Kurt Cobain schreef het lied (onder de titel Where Did You Sleep Last Night) toe aan Lead Belly, die slechts een vertolker was, maar niet de auteur. Niet dat het wat uitmaakt aan wie Cobain de credits probeerde te geven: sinds die getergd rancuneuze unplugged versie is uitgekomen, is het een nummer van Nirvana. Voorbeeld? Texaanse zanger Micah P. Hinson nam op zijn cover-album All Dressed Up and Smelling of Strangers een versie op – als eerbetoon aan zijn jeugdhelden van Nirvana. Cultuurhistorisch besef groeit met de tijd mee en het verloop van de (muziek-)geschiedenis blijkt wederom niet in graniet gebeiteld.
Maar wie heeft het liedje nou écht geschreven?
Keuze Bas van Sambeek: Claude François – Comme D’habitude (1967)
De vraag ‘Wie zong de eerste versie van My Way?’ is niet zomaar te beantwoorden.
Quizvraag: Wat hebben ‘For Me’, ‘Comme d’Habitude’, ‘Even a Fool Learns to Love’ en ‘My Way’ met elkaar te maken? Het zijn titels van teksten die uiteindelijk geleid hebben tot de My Way die we nu kennen.
Er bestaan meer dan 1.100 versies van My Way in meer dan honderd talen. Aangezien het een van de vaakst uitgebrachte nummer ooit is, kan het origineel van My Way alleen maar onbekender zijn. Het gehele verhaal is echter nog onbekender. De vraag ‘Wie zong de eerste versie van My Way?’ is niet zomaar te beantwoorden. Waarom? Lastige start is een understatement bij dit nummer. Niemand wilde het uitbrengen in de oorspronkelijke taal, de eerste opname werd afgekeurd, de eerst uitgebrachte versie flopte en de bekende Engelse versie had ook een lastige – maar interessante – start. Gaat u er eens lekker voor zitten.
Iedereen die een beetje muziekgeschiedenis kent, weet dat My Way van oorsprong in het Frans geschreven is. En dat klopt niet helemaal. De eerste titel was ‘For Me’. Precies. Twee Fransen – Jacques Revaux en Gilles Thibaut – schrijven deze roos in de knop in het Engels. Wellicht is dat de reden dat geen artiest in Frankrijk het wil uitvoeren. Hervé Vilard neemt uiteindelijk het nummer op, alleen is componist Revaux niet tevreden met het resultaat en het nummer wordt niet uitgegeven. Tenslotte is Claude François bereidt het nummer uit te brengen, maar pas na een vertaling naar het Frans en een stevige tekstbewerking. Claude François put de inspiratie uit zijn afgebroken relatie met de zangeres France Gall. Het omgedoopte Comme D’habitude beschrijft het leven van een vermoeide forens, die in een relatie zit waar het vuur al lang uit verdwenen is. Het nummer flopt commercieel, maar Paul Anka hoort het op de radio tijdens een reis door Frankrijk en wordt verliefd op de melodie.
De tweede ‘eerste aanzet’ voor een Engelstalige versie wordt echter niet gedaan door Paul Anka, de uiteindelijke schrijver van My Way. Een jonge Brit genaamd Davey Jones schrijft aan het begin van zijn carrière een nummer met de titel Even A Fool Learns To Love, over een jongen die zich populair maakt door de clown uit te hangen en daarom niet serieus wordt genomen door het meisje van zijn dromen. François heeft het gevoel dat zijn nummer wereldwijde hitpotentie heeft en vindt deze versie onder de maat. Jones krijgt de rechten niet en Anka wel. Is dat erg? Verre van. Davey Jones wordt David Bowie en het onvoltooide lied inspireert hem tot Life on Mars. In de liner notes van het album Honky Dory vind je de tekst ‘inspired by Franky’.
De tekst verandert met elke versie. Sinatra overweegt op 53-jarige leeftijd met pensioen te gaan. Het gaat niet echt lekker met zijn carrière. Paul Anka herschrijft de tekst met de gedachte “Als Frank dit zou schrijven, wat zou hij vertellen?”. My Way gaat daarom niet over de vermoeide forens van Claude François, ook niet over Bowies speelse jongeman, maar over iemand die aan het einde van zijn levensweg staat. Hij accepteert zijn sterfelijkheid en neemt verantwoordelijkheid voor de manier waarop hij – redelijk integer (mooie uitdrukking) – omgegaan is de uitdagingen van het leven. My Way komt in 1969 niet verder dan nummer 27 in de Billboard Hot 100, maar groeit vanaf dat moment wel het uit tot een vast onderdeel in het repertoire van elke middelmatige nachtclubzanger.
Claude François ziet er scherp op toe wie het nummer op de plaat mag zetten. Artiesten als Nina Simone, Paul Anka, Elvis Presley en Tom Jones nemen het nummer op. Helaas overlijdt François op 39-jarige leeftijd, wat de weg vrijmaakt voor wat ‘vrijere’ interpretaties van het nummer. Sommigen gelukt, anderen wat minder, maar allemaal ontsprongen aan Comme d’Habitude. (Overigens vind ik de versie van Sid Vicious behoorlijk trouw aan de geest van Sinatra’s versie. Ook al zingt hij zo vals als een kraai en kent ie een deel van de tekst niet, het doet zo wel recht aan zijn levensweg.) Claude François draait zich waarschijnlijk om in zijn graf, maar we kunnen hem hier een beetje troost geven. Want alleen het origineel van een van de meest gecoverde nummers ooit kan deze battle winnen.
Keuze Robert Arnold: Delaney & Bonnie – Groupie (Superstar) (1969)
Over een groupie die na een samenzijn de Superster alleen nog maar op de radio hoort
Volgens mijn vader was de muziek in de jaren negentig weinig origineel, er werd veel muziek gestolen uit zijn tijd. Feit is dat ook in zijn tijd al veel van elkaar geleend werd, en dat het lenen van elkaars muziek iets van alle tijden is.
Ook momenteel is het weer actueel: Gotye leende een melodietje voor z’n wereldhit, ons koningslied was geloof ik al in 638 versies uitgebracht en we mogen ook stellen dat we dichter bij de overwinning van het songfestival zijn dan werd aangenomen. Het winnende Deense liedje lijkt verdomd veel op ons eigen K-otic. (we kunnen hier echter niet stellen dat het origineel beter is)
Vaak hoor je eerst een cover, en als je beseft dat het om een cover gaat ga je op zoek naar het origineel. Soms wordt je verrast door het origineel, een andere keer is de cover leuker.
Type O Negative was voornamelijk bekend vanwege vermoede fascistische overtuiging (waar Type O Negative op reageerde met Kill All The White People) en de grootte van het geslachtsdeel van zanger Peter Steele. Hun album Bloody Kisses zat geregeld in mijn walkman, en met name vanwege het nummer Summer Breeze. Later hoorde ik de versie van The Isley Brothers, maar de allerbeste versie van Summer Breeze bleek later toch het origineel van Seals & Crofts te zijn. Vooral het stukje Sweet days of summer, the jasmine’s in bloom kan mijn goedkeuring wegdragen en wordt bij iedere eerste zonnestraal opgezet. Volgens mij hebben zowel het origineel als de Isley Brothers versie veel bekendheid genoten, dus ik wil graag nog een liedje benoemen.
Je kunt een hoop zeggen over de Carpenters, maar de stem van Karen Carpenter was prachtig (en de muziek mierzoet). In 1971 scoorden zij een hit met Superstar. In 1994 werd dit fantastisch gecovered door Sonic Youth, deze versie is voor de meesten van ons wel bekend. Wat minder bekend is, is dat Superstar van de Carpenters al een cover is van Delaney & Bonnie’s Groupie (Superstar). Delaney & Bonnie waren singer/songwriters en geliefden en op dit liedje zijn ook onder anderen Eric Clapton en Rita Coolidge te horen. Het zoete van de Carpenters is weg en over blijft een prachtig liedje over een groupie die na een samenzijn met de Superster ondanks beloftes de Superster alleen nog maar op de radio hoort.
Keuze Edgar Kruize: The Nerves – Hanging On The Telephone (1976)
De cover van Blondie is bijna op alle vlakken beter. Bíjna.
Blondie heeft het voor elkaar gekregen om een flink aantal nummers van anderen dusdanig te claimen, dat iedereen het als automatisch aan Blondie linkt. Denis (origineel van Randy & The Rainbows), The Tide Is High (origineel van The Paragons) zijn goede voorbeelden. Hanging On The Telephone ook. Dat was namelijk origineel een hit(je) voor The Nerves.
En toegegeven, de versie van Blondie is op alle vrijwel fronten beter. De productie ligt lekkerder in het gehoor. Het tempo zit er beter in. Enfin, wat is er dan toch voor het origineel te zeggen? Nou, dat heeft een ‘drive’, een soort onderliggende frustratie in de zang van Jack Lee, die het nummer ook schreef en binnen The Nerves de niet altijd heel evenwichtige gitaarpartijen voor zijn rekening nam.
Lee schreef de track naar verluidt geïnspireerd door zowel telefoontjes aan zijn ex-vrouw (moeder van zijn kinderen) als het gemekker van zijn toenmalige schoonmoeder door de telefoon. The Nerves scoorden niet echt met het nummer, maar de EP waarop de track in 1976 stond werd in punkkringen wel goed opgepikt omdat de band alles in eigen beheer had gedaan. Dat hoor je er ook wel aan af.
Blondie was er als de kippen bij om Hanging On The Telephone te claimen en bracht het in 1978 als tweede single van het album Parallel Lines uit. Als gezegd, op vrijwel alle vlakken beter. Maar de frustratie in de stem van Lee wordt in de verste verten niet gehaald door de ietwat verveeld klinkende Blondie-frontvrouw Debbie Harry.
Keuze Freek Janssen: White Stripes – Fell In Love With A Girl (2001)
Die ad libs van Joss Stone, die zijn het ergste
Het zit hem in de ha-ha-ha-ha-ha-ha.
In dat kreunerige stemmetje van Joss Stone.
Dat de White Stripes het in 1:50 af kunnen en het soulzangeresje er bijna twee minuten langer over doet.
Om nog maar te zwijgen over die ad libs. Bah, Joss Stone. Ga je mond spoelen en je heel erg schamen.
Keuze Victor Romijn: Feist – Limit To Your Love (2007)
Alleen een drum, piano en af en toe strijkers of een fluit. Meer heb je niet nodig om een prachtig liedje te maken.
In 2010 creëerde de zanger James Blake een nieuwe hype. Zijn melancholische muziek, zwaar aangezet met diepe bassen en elektronische bliepjes werd opgepikt door hipsters en later het grote publiek. In het laatste jaar van zijn studie had hij op zijn slaapkamer een EP gemaakt en het duurde niet lang voordat dat door de toonaangevende DJ’s van BBC’s Radio 1 werd opgepikt. Limit To Your Love werd de eerste single, gekenmerkt door de ongelofelijke bass die na een seconde of vijftig het nummer in komt. Kippenvel van top tot teen.
Het origineel werd drie jaar eerder gemaakt. Feist was met Chilly Gonzales in de studio voor haar album The Reminder. Limit To Your Love is nooit een single geworden, waarschijnlijk vanwege de mooie traagheid ervan. En dat is misschien maar goed ook. Het prachtige lome spel van Chilly samen met de hoge stem van Leslie Feist is niet direct iets wat je op de radio zou verwachten. Terwijl het mij juist raakt vanwege die traagheid. Alleen een drum, piano en af en toe strijkers of een fluit. Meer heb je niet nodig om een prachtig liedje te maken.
De vraag blijft natuurlijk: welke versie is beter? Ik vind dat Feist haar versie prachtig is in zijn eenvoud, maar ook wel wat je van haar zou verwachten. En wat anderen ook prima hadden kunnen maken. James Blake daarentegen, geeft er een heel andere draai aan en laat horen dat juist het weghalen van alle poespas een nummer nog meer kracht kan geven. In de versie van James is er geen noot te veel. En dat is denk ik wat de waren kunstenaar kenmerkt: weghalen totdat je het perfecte overhoudt.
Keuze Hanno Maas: Skinny Love – Bon Iver (2008)
Skinny uitvoering door een skinny meisje…
Come on skinny love just last the year
Pour a little salt we were never here
My my my – my my my – my my my my – my my
Staring at the sink of blood and crushed veneer
Hee, dat ken ik! Dat is van dat meisje, eeehm… Birdy? Ja die. Maar dit klinkt anders. Ja dat klopt, deze is van Bon Iver. Is dat een cover dan? Eeehm, nee, dit is het origineel.
Nog niet eens zo heel lang geleden maakte ik zelf kennis met For Emma, Forever Ago, het album van Bon Iver uit 2008 met daarop Skinny Love. Even gemist toen hij uitkwam, maar dankzij een goede vriend toch nog ontdekt. Niet dat ik de versie van Birdy wel heel goed kende, misschien een keer half op de radio gehoord. Met alle respect voor Birdy, maar dat deed me toen niet echt veel. En eerlijk is eerlijk, ik had een aantal biertjes op toen ik Justin Vernon van Bon Iver voor het eerst hoorde zingen. En toch maakte For Emma, Forever Ago meteen indruk.
De versie van Birdy, met piano en zang, is mooi in eenvoud en normaal houd ik daar ook best van. Maar waar Birdy voor mij een beetje voortkabbelt, is het bij Bon Iver vuurwerk. De prachtige stem van Justin Vernon. De manier waarop hij met zijn tekst speelt, het aanzetten, het pauzeren, de beklemtoning (zelfs in het gitaarspel), dat maakt het nummer bijzonder. En de tekst (in mijn ogen over een mislukte relatie) overtuigend. Kippenvel gegarandeerd, zojuist nog toen ik deze liveversie op Glastonbury zag.
Zoals gezegd dus, zeker in Nederland, een nummer dat in de uitvoering van Birdy vele malen meer verkocht/gedownload werd. Google ‘Skinny Love’ maar eens. De eerste drie links zijn voor Birdy, dan twee keer Wikipedia en dan pas Bon Iver. Onterecht als je het mij vraagt. Luister ze allebei even en doe er je voordeel mee!
[polldaddy poll=7120752]
