Rosalía & Björk – Berghain

De vraag komt elk jaar terug: moeten we nieuwe liedjes op de keuzelijst toelaten? Voor Berghain van Rosalía en Björk is die vraag extra prangend. Het album Lux is pas op 7 november van dit jaar gelanceerd. Berghain werd als single een paar weken eerder vrijgegeven, op 27 oktober.

Mijn antwoord op de vraag is een volmondig ‘ja’. Soms weet je bij de release al dat je te maken hebt met een bijzonder liedje of album. En hoewel Berghain inderdaad een van de opvallende tracks is van Lux, gaat het mij eigenlijk om het hele album. Ik loop al weken aan mensen hun kop te zeuren dat ze dit album een kans moeten geven.

Lux is het derde studio-album van de Spaanse zangeres. Ze startte met El Mal Querer (met o.a. Bagdad), een album waarop ze flamenco en pop knap combineerde. In 2022 maakte ze Motomami (Chicken Teriyaki!), waarop ze haar sound nog wat verder ontwikkelde, volwassener klonk, maar ook vuriger en gevarieerder.

Lux heb ik in een paar weken nog vaker beluisterd dan Motomami in al die jaren. De afslag die Rosalía hier heeft genomen, laat zie hoe belachelijk creatief en muzikaal ze is. Of je er nu van houdt of niet; bij de eerste luisterbeurt hoor je al hoe ambitieus het album is. Je hoort vooral klassieke invloeden, veelal met een kerkelijk randje. Ze zingt* in dertien verschillende talen. Ze hopt moeiteloos van de ene naar de andere stijl. Geen liedje dat eindigt zoals het begint, Lux blijft verrassen.

Er zijn veel momenten op het album die me kippenvel geven: het bevrijdende koormomentje op La Yugular, de samenzang met fadozangeres Carminho op Memória, het bruggetje met de prachtige vocalen in La Rumba Del Perdón (begeleid door de strummende gitaar), en eigenlijk heel het liedje Mio Cristo Piange Diamanti. Van begin tot eind.

Het thema van Lux is heilig zijn. In openingstrack Sexo, Violencia y Llantas vraagt Rosalía zich af hoe je tegelijkertijd op aarde goed kunt functioneren en in contact kunt staan met God. Het antwoord: dat kunnen alleen heiligen. Alle liedjes gaan over vrouwelijke heiligen, gezongen in de taal van deze heilige. Vermeldenswaardig is het verhaal van Porcelana, over de Japanse heilige Ryonen Genso, die te knap werd bevonden om het klooster in te gaan. Waarop ze haar gezicht verminkte om alsnog te worden toegelaten.

Berghain was dus de eerste single en is groots, grootser, grootst: denk een bombastische opera van Mozart, Vivaldi of de Carmina Burana van Orff. De manier waarop Björk (een voorbeeld voor Rosalía, twee jaar geleden namen ze al samen het prachtige Oral op) The only way to save us, is through devine intervention zingt, is adembenemend.

Luister dat hele album, en naar de aflevering van Dissect waarin Cole Cushna, een paar dagen na het uitkomen van het album, vertelt waarom hij flabbergasted is door Lux.

* Als ik één verbeterpuntje mag aandragen: de zang van Rosalía klink bij tijd en wijlen wat hees, geknepen, hijgerig, soms. Het zij haar vergeven.