De Koude Oorlog, we waren er toch wel een goede 30 jaar van af. Af en toe werd er een dictator opgepakt en meteen ook maar opgeknoopt. Donald Trump was, vergeleken met zijn huidige en nog prille termijn, redelijk rustig. Maar toen besloot Vladimir Putin de rest van Oekraine aan te vallen (hij had de Krim al ingepikt). Mind you: ten tijde van de Russische inval was Joe Biden de grote man in het Witte Huis. Maar goed, het duurde niet lang voor voor zichtbaar was wie er aan de kant van de VS of Rusland stond. In het geval van de laatste ondertussen steeds minder landen dan eerst.
De kans op een Derde Wereldoorlog is er nog altijd. Reëler dan ooit, en kijk niet verbaasd op als er een raket vlakbij je huis terechtkomt. Maar Putin zal echt niet eerste de stap zetten, als hij weet wat goed voor hem is. Denken we.
Gelukkig is er troost in de vorm van muzikale noten. De vorige Koude Oorlog bood prima inspiratie voor songs en dat zal nu niet anders zijn. Er speelt nog veel meer ellende. Polarisatie, Trump die de wereld in een financiële crisis stort, zo maar een paar dingen. We hebben muziek harder nodig dan ooit. En als het kan zo ondergewaardeerd mogelijk.
Keuze Jeroen Mirck: Floyd Tillman – This Cold War With You (1949)
Country-pionier met snik en viool
Daar zitten ze dan: vijf oude mannen in een studio met publiek. De oudste man, dik in de tachtig, zetelt in het midden en wordt met evenveel respect als genegenheid aangesproken. Waar haalt hij zijn inspiratie vandaan? Hij vertelt over een telefoongesprek dat hij ooit opving tussen een echtpaar, pakt zijn gitaar en begint een country-nummer te spelen.
The sun goes down and leaves me sad and blue
The iron curtain falls on this cold war with you
Though you won’t speak and I won’t speak that’s true
Two stubborn people with a cold war to go through
De bejaarde artiest is Floyd Tillman (1914-2003), die in de jaren dertig en veertig bijdroeg aan het ontstaan van de country-genres western swing en honky tonk. Vlak na de Tweede Wereldoorlog schreef hij This Cold War With You, dat niet per se over de Koude Oorlog lijkt te gaan, maar er dusdanig naar verwijst dat het nummer werd opgenomen op de verzamelaar Atomic Platters: Cold War Music from the Golden Age of Homeland Security. In de bewuste studio met publiek zien we de waardering voor deze pionier, die spontaan muzikaal wordt bijgestaan door al zijn tafelgenoten, inclusief Merle Haggard. Een snik, een viool, wat een fantastisch moment.
Oh why, oh, why should love ever come
To couples, like you and me
Whose cold, cold wars are never done
And whose hearts just can’t be free
Oh let’s do right or let’s just say we’re through
I just can’t stand another cold, cold war with you
Keuze Annemarie Broek: Cliff Bennett & Band – Back In The USSR (1968)
Eerbetoon
Vlak na het uitkomen van The White Album van The Beatles verscheen in december 1968 Back In The USSR in de versie van Cliff Bennett And His Band. Paul McCartney schreef dit als antwoord op Back In The USA, een nummer van Chuck Berry dat ook door de Beach Boys was opgenomen. Een eerbetoon dus aan een van de grondleggers van de rock & roll, maar ook aan de Beach Boys, die de Beatles zeer bewonderden. Die bewondering was overigens wederzijds.
Cliff Bennett had met de Rebel Rousers al drie albums uitgebracht met nummers als One Way Love, Got To Get You Into My Life en I Have Cried My Last Tear. Ondanks zijn ruige, soulvolle stem kreeg hij nooit de erkenning die hij verdiende met zijn vroege Northern Soul-geluid.
Zijn tweede band was Cliff Bennett And His Band. Daarmee nam hij Back In The USSR op. Dit was een ongelukkige keuze; zelfs de versie van Chubby Checker kreeg meer waardering. De leden van deze band kwamen later terecht in bands als Uriah Heep en Hot Chocolate; hijzelf werd uitgenodigd om David Clayton Thomas in Blood, Sweat & Tears te vervangen maar hij had er geen zin meer in en begon een zeer lucratieve rederij. Naar verluidt verzorgt hij nog wel steeds kleinschalige optredens in en nabij zijn woonplaats.
Keuze Luistertips: Kate Bush – Breathing (1980)
Outside gets inside
Als adolescent groei ik op in de hoogtijdagen van de Koude Oorlog. Ik loop in 1981 mee in de demonstratie tegen de plaatsing van kernwapens. Luister op de radio naar het beruchte No Nukes Festival in 1982, waar The Sound het optreden afsluit met een verpletterende versie van Missiles. De angst voor een nucleaire apocalyps krijgt in die periode in de muziek tekstueel veel aandacht. Red Skies Over Paradise van Fischer Z, Dancing With Tears in My Eyes van Ultravox en zelfs 1999 van Prince refereert eraan.
Ook Breathing van Kate Bush brengt in 1980 de thematiek op subtiele wijze onder de aandacht. Afkomstig van haar derde album Never For Ever. De eerste plaat van haar die mijn interesse weet te wekken. Breathing vertelt het verhaal van de ongeboren baby, die zich zeer bewust is van de wereld buiten de baarmoeder. Een rokende moeder. De destructie door een atoombom. In het middenstuk wordt de impact ervan via spoken word uitgelegd. Fall-out. Plutonium. De angst voor een kernoorlog verwoordend. De arrogantie van de mens om de aarde te kunnen verwoesten. Terwijl we in de basis vooral adem moeten blijven halen. Om te overleven. Zelfs als daarmee het slechte naar binnen komt. Na meer dan 40 jaar nog steeds indrukwekkend.
De nucleaire apocalyps is voorlopig uitgebleven, maar het lijkt er niet op dat we veel hebben geleerd van die periode.
Keuze Marco Groen: Orchestral Manoeuvres in the Dark – Enola Gay (1980)
Kleine jongen
Er is geen museum die zoveel indruk op mij heeft gemaakt als de National Peace Memorial Hall for the Atomic Bomb Victims in Hiroshima. Een plek waar de slachtoffers van Little Boy, de eerste kernbom die daadwerkelijk werd ingezet, herdacht worden. Deze hal is een plek met foto’s, een wand met namen en video’s met getuigenverklaringen. Middenin een park in de stad, maar toch is het doodstil. De beschrijvingen van deze wandaad zorgen ervoor dat je geen woord kan uitbrengen en roepen kippenvel op. Dit kleine museum deed meer met mij dan het Vredesmuseum dat tweehonderd meter verderop ligt. Indrukwekkend is ook het schuldbesef dat je in beide musea tegenkomt; de Japanners zien het drama als een gevolg van Japanse, imperialistische agressie.
Aan de andere kant kom je erachter dat de Amerikanen beide bommen (de andere werd boven Nagasaki gedropt) niet alleen als een manier om Japan tot overgave te dwingen zagen, maar eveneens als een test en uiting van machtsvertoon. De Russen moesten het in hun broek doen.
De bommenwerper van waaruit de Little Boy geworpen werd heette oorspronkelijk simpelweg ‘number 82’, voordat het door de gezagvoerder werd herdoopt naar Enola Gay. Vernoemd naar zijn moeder.
Dat brengt ons bij Orchestral Manoeuvres in the Dark, de band die een liedje componeerde over de gebeurtenis. Het werd een nummer dat terechte vragen oproept over de veronderstelde noodzaak van de atoomaanvallen. Hierbij wordt er ook nog even wordt teruggeschakeld naar eerdergenoemde ouder: Is mother proud of Little Boy today? Dat OMD er waarschijnlijk hetzelfde over denkt als de auteur van dit stukje blijkt onder meer uit de songteksten words can’t describe the feeling and the way you lied en It shouldn’t ever have to end this way.
Deze grootste eendaagse misdaad aller tijden viel onder de verantwoording van Harry Truman (dem) en was zo ongeveer de aftrap van de Koude Oorlog.
Keuze Quint Kik: Heaven 17 – (We Don’t Need This) Fascist Groove Thang (1981)
Dansbaar anti-Reagan statement
Tegen het decor van Sheffield, epicentrum van de Britse staalindustrie, besloten twee vrienden dat het ook anders kon met punk. Ze kenden elkaar al sinds hun negende, als adolescenten waren ze met vaste regelmaat te vinden in het plaatselijke jeugdhonk. Daar knutselden ze aan hun eerste primitieve synthesizers en kwam hun eerste bandje van de grond: de Human League Mk. 1.
Niet de befaamde drie akkoorden, maar moogpionier Wendy Carlos, knoppentovenaar Brian Eno en bovenal discokoning Giorgio Moroder wezen de weg vooruit. Het dystopische decor van de staalstad leende zich uitstekend voor een science fictionfilm, waarvoor Ian Graig Marsden en Martyn Ware de soundtrack verzorgden met de onheilspellende en futuristische geluiden uit hun Rolands en Korgs.
In dezelfde tijd kwam Thatcher aan de macht, de dreiging van de Koude Oorlog kreeg gezelschap van het perspectief van (jeugd)werkeloosheid. Met hun tweede album was het gezelschap creatief gezien in een doodlopende steeg beland. Platenmaatschappij Virgin rekende op een serieuze hit, manager Bob Last kwam op het lumineuze idee om de band op te splitsen en zo op twee paarden te wedden.
De resulterende muzikale koude oorlog tussen de rivalen werd uitgevochten in een in onbruik geraakt pand van de plaatselijke dierenarts. Te midden van achtergebleven operatietafels zouden twee synthpopkneiters het licht zien, waarbij de nieuwe band Heaven 17 de Human League Mk. 2 aftroefde met een uiterst dansbaar anti-Reagan statement en een banvloek van de BBC als bijvangst.
Keuze Henkjan Olthuis: Fischer-Z – Cruise Missiles (1981)
400.000
Relevant blijven. In de popjournalistiek is dat een belangrijke meetlat voor een artiest op leeftijd. Wat er dan relevant moet blijven is variabel, is dat oud werk, of juist nieuw werk? In 2019 ga ik, tegen mijn gewoonte in, naar een concert van een van m’n muzikale jeugdhelden, Fischer-Z (of moet ik zeggen John Watts, want hij “is” Fischer-Z), in TivoliVredenburg. Naast genieten van hoeveel plezier de man uitstraalt tijdens het concert, komt heel hard binnen hoe relevant de teksten, ook van zijn oudere werk, zijn. In 2019 al, maar ook nu is dat nog duidelijk.
John Watts is een artiest die vaak zijn politieke visie in de songs voorop stelt. Maar het zijn geen preken, hij becommentarieert de staat van de wereld vanuit het perspectief van de gewone man en hoe besluiten van ver weg zijn leven beïnvloeden. En in de 80’s werd dat wereldbeeld gedomineerd door de dreiging van de Koude Oorlog. Het album Red Skies Over Paradise is daar het meest sprekende voorbeeld van, waar in de titelsong wordt verteld hoe een inwoner van Brighton het meemaakt dat er een kernbom op London valt.
Down in their bunkers under the sea
Men pressing buttons don’t care about me
Alle zorgen over vernietiging en al het verzet tegen kernwapens kwamen samen toen er een nieuw type raket werd voorgesteld: de kruisraket. De grootste demonstratie ooit in Nederland was tegen de plaatsing van kruisraketten, ruim 400 duizend mensen kwamen samen in Amsterdam op 21 november 1981. Over de hele wereld werden “No Nukes” festivals georganiseerd, waar John Watts vaak de demonstratie steunde met een optreden.
They’re building shelters for the privileged
There won’t be room for you and me
Dat ik een song van Fischer-Z zou kiezen voor dit onderwerp was me meteen duidelijk, en dan is er geen passender onderwerp in 1981 dan Cruise Missiles.
Keuze Hans Dautzenberg: Udo Lindenberg – Sonderzug Nach Pankow (1983)
Товарищ Эрих
Amerikaanse soldaten op doortocht vroegen in 1944 mijn vader de weg naar de Roode beek. De mannen wilden met groot materieel een brug aanleggen over wat op hun kaarten als Red River stond. Of ze het piepkleine stroompje gevonden hebben, vertelt het verhaal niet, maar hun race naar Berlijn eindigde enkele maanden later in verdeeld Duitsland.
De Amerikanen brachten niet alleen vrijheid, maar ook muziek naar (West-)Europa. Bijvoorbeeld de bigband/swing muziek van Glenn Miller, die in de begin jaren 1940 erg populair was. Maar ook rock-’n-roll, die via de radiostations van de geallieerde bezetters te horen was. Een jonge Udo Lindenberg pikt dat op. Via een carrière als (jazz)drummer, wordt hij in de jaren 1970 één van de eerste rockmuzikanten die in het Duits zingt. Als zodanig wordt hij in West- én Oost-Duitsland populair, maar het ijzeren gordijn en onwillige Behörden in de DDR verhinderen dat hij daar mag optreden.
Als protest schrijft hij in 1983 Sonderzug nach Pankow op de melodie van Glenn Miller’s hit Chattanooga Choo Choo. Hij steekt daarin de draak met toenmalig DDR-opperhoofd (“Oberindianer”) Erich Honecker. In het Berlijnse stadsdeel Pankow bevindt zich Schloss Schönhausen, waar jarenlang de DDR-leiding kantoor houdt. Opmerkelijk genoeg krijgt Lindenberg zijn zin en mag hij optreden in de Palast der Republik in Oost-Berlijn. ‘Pankow’ zingt hij daar, op verzoek van zijn gastheren, toch maar niet.
Keuze Leendert Douma: Thomas Dolby – One Of Our Submarines (1983)
Bye bye empire, empire bye bye
One of our submarines is missing tonight… Eigenlijk schreef Thomas Dolby dit nummer voor zijn oom, die tijdens de Tweede Wereldoorlog omkwam toen zijn duikboot werd getorpedeerd. Maar in de tekst zitten ook aanwijzingen dat het om een nucleaire onderzeeër gaat, die ten ondergaat in de Baltische zee. Die had je niet in WW2. Dus verplaatsten we de hele setting naar de Koude Oorlog in de jaren zeventig of tachtig. Bye bye empire, empire bye bye gaat dan niet meer over het Derde Rijk maar over de Sovjet Unie. Maar kernkop of geen kernkop: de paranoia over de vermiste onderzeeër is er niet minder om. De dreiging op of onder het koude zwarte water is hoorbaar.
Thomas Morgan Dolby Robertson is met zijn synthpop een beetje de chroniqueur van de Koude Oorlog. Songs als Airwaves, Windpower en Radio Silence – allemaal van het album The Golden Age Of Wireless uit 1983 – verklanken de wederzijdse angsten tussen oost en west en een nummer als Dissidents (1984) gaat expliciet over de vervolging van Sovjet-schrijvers als Aleksandr Solzhenitsyn. Maar niets is zo beklemmend als die verloren duikboot onder de Baltische maan.
Keuze Joop Broekman: Robbie Robertson – Showdown At Big Sky (1987)
Als het einde echt nadert
Twee landen die beurtelings laten zien wie er de grootste heeft, al dan niet met hun bondgenoten aan het handje. Zo probeerde ik me de Koude Oorlog in mijn jeugd voor te stellen. Maar dat is wel met de kennis van nu. Ik ging nog wel eens met mijn vader en broertjes mee naar een open dag van de Koninklijke Luchtmacht. Vliegtuigen van erg dichtbij bekijken, die van de NAVO dan, he. Want die van het Warschau-pact kende ik alleen van films en boeken. Waarin de NAVO het meestal aflegde tegen Rusland en (toen nog) andere communistische landen. Veel meer wapentuig en bedienend personeel.
Maar ik had toen wel andere dingen aan mijn hoofd. Ik probeerde volwassen te worden. En daar hoorde veel naar muziek luisteren bij, dacht ik.
Een oorlog tussen de VS en Rusland zou voor een groot deel van de mensheid niet goed aflopen, was mijn mening toen al. Twee cowboys tegenover elkaar, maar dan met meer dan 6 kogels per persoon. Op een gegeven moment is de wereld nog slechts een onherbergzame planeet geworden, met amper zonlicht. En de mens zelf heeft het allemaal mogelijk gemaakt. Die er nog over zijn, denken met weemoed terug aan hoe het was, voordat hun mooie plek met een grote klap van de kaart geveegd werd.
Het eerste solo-album van Robbie Robertson is meteen een succes. En zal ook een van mijn favoriete albums uit de jaren ’80 worden. De subtiel krachtige productie is in handen van Daniel Lanois, ook een Canadees. Hij heeft net So van Peter Gabriel afgerond en is eigenlijk al met de voorbereiding bezig van zijn volgende klapper, namelijk The Joshua Tree van U2. De vier Ieren zijn ook te horen op Robertson’s debuut, net als Gabriel. Meest in het oog springend is de achtergrondzang van The Bodeans uit Waukesha, Wisconsin op Showdown At Big Sky.
(Save this place)
In the valley of tears
By the river of time (from the weapons race)
In the Book of David
In the holy light (when it’s laid to waste)
It will be written
By the children of Eden (I said save this place)
And the Holy GhostShowdown at Big Sky
Darkness at high noon
Showdown at Big Sky
That day may be soon
Keuze Remco Smith: Peter Tosh – No Nuclear War (1987)
Wapenwedloop
Eén van de grootste oorlogsmisdaden ooit, in mijn opinie, was de bom op Nagasaki op 9 augustus 1945. Waarschijnlijk had die bom maar één doel: de Amerikanen wilden Rusland laten zien dat ze een bom hadden “and they are not afraid to use it”. Het leidde tot een krankzinnige wapenwedloop tussen beide grootmachten; het aantal beschikbare bommen aan de zijde van de Verenigde Staten en Rusland was groot genoeg om de wereld meermalen te vernietigen. De bommen op Hiroshima en Nagasaki waren de officieuze start van de Koude Oorlog en de start van een decennia voortdurende angst voor de atoombom.
Laat het maar aan Peter Tosh over om daar een kristalheldere muzikale boodschap tegen te richten. De muziek van Tosh was altijd doorwrocht van maatschappijkritiek. De grote nummer twee van de Jamaicaanse muziek, ook lid van The Wailers, maakte deze acht minuten durende groove net voor zijn gewelddadige dood in 1987. Hij is slechts 43 jaar geworden. De val van de Berlijnse Muur, toch het officieuze einde van de Koude Oorlog, heeft hij niet meer meegemaakt, die was twee jaar later.
Keuze Vincent: The Scorpions – Wind Of Change (1990)
Podcast
Ik heb zitten wikken en wegen over welk nummer ik zou kiezen, omdat er ongelooflijk veel nummers in mijn geheugen zitten die ik als kind heb gehoord en waarvan de dieper liggende laag me destijds ontgaan is. Vamos A La Playa, 99 Luftballons, Heroes.. allemaal nummers waarvan ik pas decennia na uitgave doorhad wat de diepere betekenis was. Ik zoek daarom even de grenzen op van de mores van dit blog, want men kan niet zeggen dat dit een ondergewaardeerd nummer is, maar ik moet iets over de diepere laag van dit nummer zeggen..
Wind Of Change was destijds al speciaal, als een herinnering van hoop. Beetje cringe met dat gefluit aan het begin, maar wel een nummer dat een positieve politieke aardschok duidde en een nieuw era inluidde. Ook als je destijds zoals ik nog niet eens puber was, had je dat door. Alles zou beter worden nietwaar?
Maar toen werd ik een paar jaar geleden ineens getipt op een podcast over het nummer. Over het gerucht dat het door de CIA geschreven of in ieder geval bedacht was als een soort van propaganda wapen. Een goed gerucht moet je nooit kapot factchecken, maar niemand minder dan Patrick Radden Keefe, auteur van de New Yorker en tegenwoordig vooral ook bekend van het boek en de serie Say Nothing, heeft de podcast gemaakt. Als je die podcast nog niet gehoord hebt, luister deze. En luister daarna Wind Of Change nog een keer. Wat de uiteindelijke diepere betekenis en oorsprong van het nummer ook zal zijn, een nummer van deze statuur en mystiek mag niet ontbreken in deze battle.
Keuze Freek Janssen: Karel Kryl – Děkuji (1995)
Het is allemaal pas kort geleden. En het kan zo weer gebeuren.
Afgelopen zomer brachten we onder meer door in Praag. Daar bezochten we het Museum of Communism, dat de totale gekte van het communistische regime goed in beeld brengt. Vooral het 30 meter hoge monument voor Stalin, dat werd gebouwd toen de bevolking stierf van de honger, is me bijgebleven. Na de val van de muur is het monument stiekem gesloopt (duurde dagen), zodat niemand buiten Tsjechië er lucht van zou krijgen.
Onder een van de video’s in het museum hoor je de klanken van Děkuji, een lied van de Tsjechische zanger Karel Kryl. Door deze video realiseerde ik me hoe vers de Koude Oorlog en het communistische regime eigenlijk is. Je ziet protestbeelden uit 1989 waarin jonge mannen van rond de 18 de vrijheid opeisen. Dat had mijn broer kunnen zijn.
Het indrukwekkende Děkuji werd pas uitgebracht in 1995 en is een aanklacht tegen de vernedering die de bevolking van Tsjechië heeft moeten ondergaan tijdens de jaren onder Sovjet-bewind. Děkuji betekent ‘dank u’:
Dank u voor het verlangen naar schoonheid
Bedankt voor de lelijkheid
Dank u voor uw zwakte,
Wie leert mij nederigheid voor vreugde, nederigheid zonder onderwerping
Het is allemaal pas kort geleden. En het kan zo weer gebeuren.
Keuze Erik Stam: The Tragically Hip – Fireworks (1998)
IJskoud
Bij de Koude Oorlog denken we natuurlijk direct aan bommen, granaten en dreiging maar ook in de sport werd deze oorlog uitgevochten. De meest bekende voorbeelden zijn de boycots van de Olympische Spelen van Moskou en Los Angeles. Er zijn ook voorbeelden waar er juist wél werd gespeeld. In 1972 werden de Summit Series georganiseerd. Acht ijshockey-wedstrijden tussen het Canadese nationale team en dat van de USSR. Dit evenement staat, mede door de spectaculaire ontknoping in het collectieve geheugen van Canada gegrift en The Tragically Hip zou The Hip niet zijn als ze er niet een nummer aan hadden gewijd.
Fireworks start met een verwijzing naar het beslissende moment van de wedstrijdserie. Het winnende doelpunt dat werd gescoord in Moskou, in de laatste minuut, door Canadees Paul Henderson. Ik denk dat het te vergelijken is met de goal van Kluivert in de finale van de Champions League voor Ajax tegen AC Milan in 1995.
De Tragically Hip verbindt het nummer met het National Fitness (Award) Program. Dit was in 1970 gestart en bedoeld om de Canadese jeugd fit te maken, te houden en ze het belang van sport bij te brengen. Waarschijnlijk werden jongeren uit de USSR in die tijd onder een vergelijkbaar regiem onderworpen. Zo ver lagen de werelden nu ook weer niet uit elkaar.
Heel veel informatie over de nummers van The Tragically Hip hebben verwijzingen naar Canada en de Canadese cultuur. Voor wie meer wil weten over deze verwijzingen kan ik de website A Museum After Dark aanbevelen. Over vrijwel alle nummers is hier achtergrondinformatie opgenomen. Een schatkamer voor de Hip fan en geïnteresseerde.
Keuze Willem Kamps: Cold War Kids – Drive Desperate (2014)
Die Koude Oorlog stelde niks voor
Voordat ik mijn laptop openklapte, zag ik in de krant de winnende foto van de World Press Photo van dit jaar. Op de foto zie je de negenjarige Palestijnse Mahmoud Ajjour. Hij mist beide armen. Op de vlucht had hij zich omgekeerd om zijn medevluchters aan te sporen. Juist op dat moment volgde een explosie. Weg armen, weg toekomst, zo hij die al had in die door Godvergeten Gazastrook. De Israëlische strijdkrachten houden er op ongekende en misselijkmakende wijze huis. Alles en iedereen moet weg, alles moet plat.
Tja, dan wil je een stukkie schrijven over Cold War Kids want het gaat vandaag immers over de Koude Oorlog. Nou, die Koude Oorlog stelde niks voor bij wat er momenteel gebeurt: Gaza, Oekraïne, Somalië, en dan ben ik nog niet eens volledig, maar vooral de eerste twee oorlogen worden gekenmerkt door onvoorstelbaar verschrikkelijke wreedheden, ver over de grenzen van het humanitair oorlogsrecht en de mensenrechten.
Zelf ben ik ook een Cold War Kid, en velen met mij want de Koude Oorlog liep zo ongeveer van 1947 tot en met 1989. Spekkopers waren we. Er was enige dreiging, sommige perioden wat meer dan andere, maar feitelijk gebeurde er niks. Niemand verloor huis of haard, niemand verloor ledematen of het licht in de ogen. Nu krijg ik koude rillingen van de genocide die onder ieders ogen plaatsvindt. Slechts vage veroordelingen worden geuit. De onmacht is wurgend. Net zo wanhopig als de Kids die maar blijven herhalen dat ze niet alleen zijn op de weg die we zouden moeten gaan. Maar, ook met een overmacht aan gelijkgestemden maken we in deze wereld geen verschil.