65 jaar geleden verscheen Kom Van Dat Dak Af van Peter Koelewijn. De start van de Nederlandstalige rock- en popmuziek. In al die jaren is veel prachtige Nederlandstalige muziek verschenen. De bloggers van Ondergewaardeerde Liedjes kiezen deze zomer de in hun oren mooiste en meest ondergewaardeerde Nederlandstalige liedjes uit die 65 jaar.
Ze is joods én pro-Palestijns, ze is biseksueel en ze is misschien wel de belangrijkste hedendaagse protestzanger van Nederland. Of zoals ze zelf zingt: de Marie-Antoinette van de 21e eeuw. Sophie Straat is een snel opkomend fenomeen. Wat ooit begon als een afstudeerproject voor de Haagse kunstacademie waarbij ze een ode bracht aan de smartlap, is inmiddels een muzikale alleskunner geworden die optreedt met Goldband en het Metropole Orkest.
Zelf vond ik Straat, die eigenlijk Schwartz heet, aanvankelijk vooral grappig met haar ongegeneerde lofzang op Amsterdam, Ajax en het levenslied. Maar zoals Leon Verdonschot begin dit jaar terecht schreef in De Groene: haar muziek is alles behalve een grap of een knipoog, nee, het is juist het tegendeel van ironie, valse schijnliefde of het ondraaglijk laffe voorbehoud van camp. De liefde van Straat is puur en dat geldt ook voor haar woede over onrecht en domheid.
Die aanstekelijke oprechtheid ervoer ik begin juni toen ik deze powervrouw live zag op de tweede editie van haar eigen Paradiso-festival Sophie Straat Protest Fest. Ik was meegenomen door twee GroenLinks-vrienden die ooit fan waren geworden na haar kritiek op woningschaarste en gentrificatie van hun hoofdstad. Als afsluiting van een avond vol uiteenlopende protestacties betrad Straat zelf het podium, samen met haar band en het Metropole Orkest. De muzikanten trapten af met het meest recente project van Straat: de dertien minuten durende rock-opera Gebroken Spiegels. Dit nummer, gebaseerd op de gelijknamige feministische film van Marleen Gorris uit 1984, gaat volgens Straat over de neerwaartse spiraal waar de mensheid zich in bevindt, gestuurd door xenofobie, seksisme en domheid.
Ik wil zeggen dat het goedkomt, maar denk eigenlijk van niet
Ik ben angstig voor de toekomst, want ik zie alleen verdriet
Ze zeggen dat blaffende honden niet bijten, maar dat geloof ik niet
En de stillen zijn de klos en er is niemand die het ziet
Het gelaagde nummer vertelt verschillende verhalen: eerst over de geboorte van een kind, vervolgens over een zich misdragende Engelse toerist en daarna over een sekswerker. Staat laat de interpretatie aan de luisteraar. Je zou je kunnen voorstellen dat het om dezelfde persoon gaat, vertelde ze rond de presentatie van het nummer begin januari dit jaar. Is die baby bijvoorbeeld een vervelende man geworden, of juist de sekswerker?
Gebroken Spiegels is een achtbaan van emoties, gevangen is een web aan muziekstijlen. Van pop gaan we naar rock, via new wave komen we uit bij punk. Het zit er allemaal in. Deze bezielde caleidoscoop is wat mij betreft een instant-klassieker die thuishoort in de canon van de Nederlandse popmuziek. Hij verdient een plekje naast Pastorale en Over de muur. Stem Sophie de Snob 2000 in, of zelfs de Top 2000. Daar hoort ze thuis, deze tijdloze Marie-Antoinette.
Helemaal mee eens, fijn dat jullie aandacht schenken aan dit lied, want er wordt echt te weinig gepraat over dit meesterwerk. Elke artiest hoopt toch ooit zo’n epos te kunnen schrijven en uit te kunnen brengen en Sophie Straat heeft het gewoon gedaan.