Noem me gerust een Jehova’s getuige als het gaat om het aanprijzen van lofi-pionier Mark Linkous, beter bekend als Sparklehorse. Deze depressieve singer-songwriter schoot zichzelf in 2010 dood in een smerig steegje, om daarmee zijn unieke carrière in het slot te gooien. Deze maand lijkt hij na dertien jaar terug te keren uit het hiernamaals met een compleet nieuw album. Wat een zegening, wat een godsgeschenk.
Sparklehorse maakt zwaarmoedige altcountry met gekke piepjes, kraakjes, objets trouvés en vervormde stemmen. Een recept dat nogal zwaar op de maag kan vallen, maar dat tegelijk geregeld op verlichtende wijze de emoties prikkelt. Zelf kan ik niet naar hem luisteren zonder tranen in mijn ogen te krijgen. Ook zijn levensverhaal is verdrietig: hij worstelde met depressies, drugsverslaving en chronische pijn. Deze voortdurende worsteling klinkt door in zijn muziek, die tegelijk hemels en hels kan klinken.
Het nieuw uitgebrachte album Bird Machine nam hij deels op met de bekende producent Steve Albini in 2009, een jaar voor zijn zelfmoord. In Chicago werkten de twee aan pakweg de helft van de nummers, waarna Linkous het materiaal meenam naar zijn thuisstudio in North Carolina. Daar kreeg de rest van het album vorm. We weten dit nu, maar direct na zijn dood had niemand enig idee hoe het stond met Linkous’ laatste werk. Sterker nog: er dook een instrumentale opname op, waardoor de vrees bestond dat Linkous de nummers nooit had ingezongen. Dan was het einde oefening geweest.
Goed bewaarde zwanenzang
Broer Matt Linkous besteedde samen met zijn vrouw Melissa jaren aan het uitzoeken van het Sparklehorse-archief. Pas in 2017 kreeg hij zicht op de toch best goed bewaarde zwanenzang van zijn bloedverwant. Hij schakelde de audio-engineers in waar zijn broer veel mee werkte: Joel Hamilton, Bryan Hoffa en Alan Weatherhead. Ook Albini werd geraadpleegd, evenals Grandaddy-zanger en goede vriend Jason Lytle. Samen verfijnden ze de ruwe opnames, zonder afbreuk te willen doen aan het vaak rauwe, rudimentaire geluid dat zo kenmerkend is voor Sparklehorse. Er werden zelfs vocalen en instrumenten toegevoegd. Een moeizame zoektocht, zo erkende Lytle in gesprek met The New York Times:
I kept wondering what his head space was when he made these songs. Did he like [them]? Is he into this? Would he even want me to sing on this? How can you even attempt to assume the role of this super perfectionist, whose moods change like the weather?
Ik zou talloze nummers van Bird Machine kunnen uitkiezen om te bespreken. Zo ben ik dol op de stuiterende rocker I Fucked It Up, waarin we Linkous horen twijfelen aan zichzelf – maar dan wel met een gezond gevoel voor humor: I could have discovered a planet, but I didn’t want to hurt nobody’s feelings.
Antwoordapparaat als extra laag
Emotioneel is de ballad O Child, waarin Matt en Melissa een geluidsopname van hun zoon Spencer hebben verwerkt die ‘oom Mark’ vraagt wat hij aan het doen is en zegt dat hij hem mist. Mark Linkous maakte er een gewoonte van om boodschappen van vrienden op zijn antwoordapparaat te bewaren en soms te gebruiken in zijn muziek. Denk aan het nummer Spirit Ditch van zijn intieme debuut Vivadixiesubmarinetransmissionplot uit 1995. Het voicerecorder-bericht van Spencer bleek een gouden greep, die het kinderliedje O Child een extra laag geeft tot diep in je ziel.
Toch kies ik voor een andere track, die uitblinkt door de mysterieuze teksten waar Linkous om bekend staat. Hij refereert graag aan dieren, geesten en de natuur waarin hij zelf zo graag vertoefde. Dat komt allemaal aan bod in het rustieke nummer Kind Ghosts. Bijna filosofisch klinken de openingsregels:
I hung my wolves up high in the pine trees
Like cannonball sails, they wouldn’t stay hung
And somewhere somebody’s scarecrow is crying
How could I’ve not noticed the hammers that did me in?
Linkous zingt het met zijn kenmerkende afgeknepen stem, die hij ook vaak vervormde met een plastic Silvertone-microfoon, ergens in de jaren negentig opgeduikeld op een vuilnisbelt. Het schuurt en dat hoort zo. Matt, Melissa en de technici hebben die imperfectie perfect tot leven gewekt. Bird Machine klinkt vertrouwd en kan wedijveren met de prachtige albums die Sparklehorse uitbracht rond de eeuwwisseling. God zij dank voor deze miraculeuze wederopstanding.
