Voor wie houdt van muziek was 2016 een extreem emotioneel jaar. Twee van de allergrootsten ontvielen ons: David Bowie en Prince. Plus nog veel meer muzikale iconen. Toch heb ik dat jaar het meest gehuild om een veel minder bekende muzikant: Gord Downie, frontman van de Canadese rockband The Tragically Hip. Vanwege een hersentumor wist deze enigmatische zanger dat zijn einde naderde en sloot hij die zomer zijn carrière af met een emotionele afscheidstournee. Een jaar later zou ook hij aanschuiven in de muziekhemel.
Gord Downie was een idool tegen wil en dank. Dat sprak al uit de bandnaam: The Tragically Hip, ironisch genoeg vaak afgekort tot The Hip. Nee, hip was Downie allerminst. De vroegtijdig kalende woordkunstenaar stond bekend om zijn cryptische, vaak onbegrijpelijke teksten, vertolkt door wild en soms bijna spastisch om zich heen te slaan op het podium. Downie ging helemaal op in zijn muziek, beleefde de intense gevoelens van zijn kunst. Het had iets aandoenlijks, maar toch vooral ook meeslepends. Een optreden van The Hip was nooit saai. Heel verrassend was hun bluesrock nooit echt, maar de intensiteit maakte veel goed. Vooral de hypnotiserende performance van Downie maakte The Hip tot een bovengemiddeld goede band.
Befaamd zijn de improvisaties die hij eruit flapte in misschien wel hun beste nummer, New Orleans Is Sinking. Als deze melodieuze rocksong pakweg halverwege is valt er even een rustpunt. Tijdens concerten gebruikte Downie dit moment altijd om er wat spoken word doorheen te gooien, al dan niet ter plekke bedacht. Soms klonk in dit intermezzo de ruwe versie van een nummer dat later op zou duiken in het oeuvre van de band. Zo bouwde de band het nummer op Pinkpop 1995 uit tot een gelaagde rockopera van ruim acht minuten, met tussendoor maar liefst twee onbekende nummers: Westwind en de latere hit Ahead By A Century. Ik kan de tv-registratie eindeloos bekijken, vooral vanwege de voortdurende veranderende mimiek en emoties die Downie uitdraagt. Hij verandert tijdens deze acht minuten van Charlie Chaplin in Hannibal Lecter en weer terug.
Dit brede palet aan emoties was ook te zien tijdens de afscheidstournee van Downie. Toen de doodzieke zanger huilde, huilde heel Canada met hem mee. Het slotconcert op 20 augustus 2016 in Kingston werd live uitgezonden op de Canadese televisie en trok bijna twaalf miljoen kijkers. Dat zegt wel iets over de grootsheid van The Hip in hun thuisland. Een jaar later was zelfs premier Trudeau in tranen toen hij zijn eer betoonde aan de net overleden nationale knuffelbeer.
Na zijn dood bleef het allerminst stil rond Downie. Al in 2017 verscheen er een postuum album, Introduce Yerself, drie jaar later gevolgd door een tweede: Away Is Mine. We zijn inmiddels weer drie jaar verder, maar de muzikale vijver van Downie is nog steeds niet opgedroogd: in mei 2023 verscheen Lustre Parfait, een samenwerking met producer Bob Rock, bekend van zijn producties voor befaamde rockbands als Metallica, Bon Jovi en Aerosmith. Over werken met Downie zegt hij:
You can hear all of Gord in there, but I think he’s reaching further and testing his range. The songs are very tight and very complete. In terms of writing, it’s up there with all his best. They’re big, epic songs and it was a pretty good test for Gord. He would do everything in his power to not just meet the mark but blow the roof off.
De opnames voor Lustre Parfait waren klaar vlak voor de tumor werd gesignaleerd in het hoofd van de zanger. Nadien durfde Rock het ruwe materiaal lang niet aan te raken, totdat Gownie hem op zijn sterfbed toefluisterde dat hij wilde dat deze songs moesten worden gehoord. Gelukkig kan dat nu, want het is een levendig album geworden. Absolute aanrader is het titelnummer, dat bruist van de energie. Een swingend orgel en een blije blazerssectie zetten de toon, maar we horen vooral Downie zelf genieten.
All I want, all I wish is for a heart I can give
First word to final wish, a heart I can give
Natuurlijk bevat de tekst van Lustre Parfait ook typisch Gordiaanse verwijzingen naar de zondvloed, een scheepswrak en (hey, hey, hey) chasing our days away. Downie zou immers Downie niet zijn als zijn songs geen mysterieuze ondertoon hadden. Het is goed zo. De voorman van The Hip is alweer zes jaar niet meer onder ons, maar zijn eigenzinnige erfenis is levendiger dan ooit. Hij weet me nog altijd tot tranen te roeren en tegelijk sardonisch aan het lachen te maken. Dat kenmerkt de vrije geest die hij was.
