De Politiek battle

Deze week staat onze battle in het teken van muziek over politiek. Dat wil zeggen, liedjes die men kan associeëren met politieke gebeurtenissen, figuren, meningen, enz. Best een lastig onderwerp om als artiest, maar ook als blogger over te schrijven. Het gaat immers toch persoonlijke standpunten aan, die het scheiden van kunst en artiest een stukje ingewikkelder maken. Echter is dat ook het mooie aan liedjes over politieke onderwerpen. Als artiest hoef je op die manier geen beleidsmaker te zijn, maar kun je op je eigen manier toch publieke opinie beïnvloeden. Onze bloggers laten je deze week zien wat voor vormen dat kan aannemen. 

Keuze Freek Janssen: Jimi Hendrix – Star Spangled Banner (studioversie, 1971)

Je hoort het artillerievuur en de jungle hier nog beter dan live op Woodstock

Je zult muzikanten zelden horen zingen over de verkiezingen, de Eerste Kamer der Staten-Generaal, een motie van wantrouwen, een parlementaire enquête, de ambtelijke top, declaraties van de ambtelijke top, een commissievergadering sociale zaken, of over de Staatssecretaris van Defensie.

Net niet sexy genoeg.

Als je een statement wil maken, dan moet je de politiek hekelen. Natuurlijk vooral het feit dat de hoge heren en dames in Den Haag (of Washington, Londen) geen oog hebben voor de problemen van jouw bevolkingsgroep.

Of tegen oorlog, natuurlijk. En er was geen betere tijd om dat te doen dan tijdens de Vietnam-oorlog. Daar zouden we een hele battle aan kunnen wijden.

Jimi Hendrix heeft misschien wel het meest klassieke muzikale statement tegen deze oorlog gemaakt: zijn gitaaruitvoering van de Star Sprangled Banner op Woodstock. Wat nou, land of the free and the home of the brave, we zijn hele bevolkingsgroepen aan het afslachten aan de andere kant van de wereld. En waarvoor eigenlijk?

Twee jaar na Woodstock kwam de studioversie van de Star Sprangled Banner uit op het album Rainbow Bridge, van de gelijknamige film. Deze versie is (in my humble opinion) nog sterker dan de live-uitvoering. Jimi pakt hier uit met meerdere gitaarsporen. Ik denk drie, maar pin me er niet op vast. Hij schijnt aan het einde van zijn leven te hebben gewerkt aan complete gitaarsymfonieën, en deze opname is daar een voorbode van, lijkt het.

Het mooiste vind ik nog dat je het geluid van artillerievuur, bommen en de jungle nog beter hoort dan in de live-versie.

Keuze Willem Kamps: Drama – Dreamed I Was The President (1972)

Blauwe ogen

Tja, stel dat je de president zou zijn, wat dan? Zou het land er beter uitzien, er beter voorstaan? Vast wel, in je gedachten dan, in je dromen. In je dromen ziet alles er namelijk veel beter uit. Of juist niet, maar dan zou het een nachtmerrie zijn; niet jij de president maar onderbuikspreekpop Wilders of herpetoloog Baudet. Slapeloze nachten wanneer een van die twee malloten in ’t Torentje zou zitten. Maar, welke president ook, je doet het toch nooit goed. Zelfs Obama kreeg bovenmatig veel kritiek; hij deed niet alles wat ie had beloofd. Dat het idiote Amerikaanse systeem met twee rivaliserende partijen daaraan ten grondslag ligt – alles traineren wanneer jouw partij niet regeert – wordt gemakshalve vergeten.

Drummer Shell Schellekens wist dat al in 1972. Hij droomde dat hij de president was, zag dat het volk ontevreden was, begon te joelen en te schreeuwen en werd daarop zelf ook met een kreet wakker. Hij schreef er een lied over met een lekkere gitaarriff, beukende drums, een pompende bas en dienend toetsenwerk. En dan die aanzet tot die solo… Man wat een heerlijk rocknummer van de totaal vergeten band Drama. Als zij vooraf hadden geweten hoe het zou lopen, zouden ze – met een beetje bijgeloof – een andere naam hebben gekozen.

Schellekens speelde eerst bij The Incrowd en Big Wheel en begon begin jaren ’70 Drama. Hij deed dit met andere behoorlijk ervaren muzikanten: zanger/bassist Polle Eduard (ex-Tee Set en After Tea), Ulli Grün (toetsen, ook ex-After Tea) en gitarist Frank van der Kloot (ex-Bobby’s Children). Ze nemen met Hans van Oosterhout (producer van onder andere Supersister) een achteraf bezien misschien iets te gevarieerde plaat op. Rock, blues, pop en symfo is erop te vinden, want ondanks de goede kritieken verkoopt de plaat voor geen meter.

Peter Koelewijn wordt door platenmaatschappij Philips gevraagd een hit te schrijven. En, je verzint het niet, op de wijs van Twee Ogen Zo Blauw, komt hij met Mary’s Mamma. Het wordt nog een kleine hit ook en daarom toegevoegd aan een tweede persing van het album. Het nu toestromende publiek wil het vervolgens graag horen, maar de band wil dat kutnummer niet spelen en voor je het weet lag ook deze veelbelovende groep op z’n gat. Mary’s Mamma, een economische beslissing die ongelukkig uitpakt. Korte termijnpolitiek van de Philipsen in de wereld waar meerdere bands aan ten onder zijn gegaan.

Het zou me dan ook niks verbazen dat Shell Schellekens nog met regelmaat wakker schrikt. Niet gillend wakker na een droom als een president, maar dankzij die blauwe ogen van Mary’s moeder.

Keuze Marco Groen: Dead Kennedys – Nazi Punks Fuck Off (1983)

Over bretelsdragers

Een collaboratie tussen muziek en politiek is een precaire zaak. De bedoelingen zijn vanzelfsprekend altijd goed, toch is het niet altijd aan te raden om vanuit emotie (niet zelden in combinatie met onwetendheid) een politieke boodschap mee te geven aan je publiek. Het meest voor de hand liggende voorbeeld van hoe fout dit kan gaan is Roger Waters (geen willekeurig voorbeeld overigens). In de jaren tachtig was hij nog een muziekgod, nu is het ventje vervallen tot een zure, hardcore-antisemitische Poetin-adept, die het nodig vindt om zijn publiek op te voeden met de -in zijn ogen- ‘juiste boodschap’. Qua symboliek zou meneer Waters er goed aan doen om een keer een concert te geven op het Zeppelinfeld te Nürnberg.

In het verleden ging de link muziek/politiek ook nogal eens fout. Hallucinant is bijvoorbeeld het ophemelen en bezingen van Louis Farrakhan door bepaalde artiesten. Farrakhan was leider van de Amerikaanse politieke beweging Nation of Islam en houdt er bijzondere racistische en antisemitische ideeën op na. Toch zagen verschillende rap-, pop- en punkbands er geen been in om deze zelfbenoemde profeet in het zonnetje te zetten. Iets dat nog steeds populair is, gezien het gegeven dat tijdens een recent concert in Chicago Coldplay het nummer Sky Full of Stars opdroeg aan Farrakhan.

Zei ik punkbands? Dat is een fenomeen dat zijn roots heeft in sociale en politieke ontevredenheid. Veel punk is onlosmakelijk verbonden aan politiek. Vooral begin jaren ’80 was dit het geval op het eiland hier aan de overkant. In het kielzog van de punkbeweging kwamen de skinheads. Laatstgenoemden zijn een voortvloeisel van de Britse ska, en dan met name van de zogenoemde rude boys. Deze ‘boys’ is een soort straatcultuur die is overgewaaid vanuit Jamaica naar Engeland, waar het zich vermengde met de Britse onderklasse. De oorspronkelijke skinheads waren dan ook multicultureel, linksgeoriënteerd en identificeerden zich met de working class. Goed volk naar mijn bescheiden mening. Een tweede golf skinheads was helaas van een heel ander slag. Deze figuren waren vaak (extreem-)rechts, verheerlijkten geweld en waren in veel gevallen zelfs uitgesproken nazistisch. Een doorn in het oog van punker-van-het-eerste-uur Jello Biafra, de frontman van Dead Kennedys.

In een reactie op dit tuig schreef hij het poëtische Nazi Punks Fuck Off. Een nummer met een overduidelijke boodschap: racisme heeft geen plaats binnen punk.

Punk ain’t no religious cult
Punk means thinking for yourself
You ain’t hardcore ’cause you spike your hair
When a jock still lives inside your head

In tegenstelling tot zijn anders zo satirische teksten is Biafra opvallend direct in dit nummer. Wellicht omdat die nazi-punks anders de boodschap niet zullen begrijpen. Biafra geeft op niet mis te verstane wijze zijn mening over het geweld en het nazi-symbolisme van de rechtse skinhead-variant. De voormalige presidentskandidaat haat die lui oprecht. Het werd hem niet in dank afgenomen. Het jezelf uitspreken tegen het geweld van white supremacists levert je vreemd genoeg geweld op van white supremacists. Het gebeurde nogal eens dat zowel de band als aanwezig publiek door kaalkopjes werd aangevallen. Evengoed kwam er iets goeds uit voort: het nummer wordt tot op de dag van vandaag gezien als dé antifacisme- en antinazisme-hymne. Een mooi voorbeeldje van hoe politiek en muziek soms goed samen kunnen gaan, mits het maar overeenkomt met mijn mening.

Nazi Punks Fuck Off is een paar keer gecoverd, de meest bekende is van Napalm Death, een band die ooit begonnen is in de Engelse punk- en hardcore-scene. In 2004 hadden ze voor hun album The Code is Red…. Long Live the Code een bekende gastzanger: Jello Biafra.

Keuze Leendert Douma: Scraping Foetus Off The Wheel – I’ll Meet You In Poland Baby (1984)

Politiek als metafoor voor de liefde

Een politieke deal tussen de twee grootste monsters die de wereldgeschiedenis ooit heeft voortgebracht. Kun je daar een liedje over maken? Ja, wel als je Jim Thirlwell heet, het Australische enfant terrible dat platen maakt onder de naam Foetus. Of beter gezegd: projecten met telkens het woord Foetus er in. Foetus Under Glass, Foetus Interruptus, Foetus Art Terrorism, You’ve Got Foetus On Your Breath, Foetus Über Frisco… en dit liedje van de prachtplaat Hole uit 1984 werd uitgebracht onder zijn meest wansmakelijke pseudoniem: Scraping Foetus Off The Wheel.

Wat die politieke deal is? I’ll Meet You In Poland gaat over het niet-aanvalsverdrag tussen Nazi-Duitsland en de Sovjet Unie dat ministers van buitenlandse zaken Ribbentrop en Molotov op 23 augustus 1939 sloten. In een geheime clausule stond dat Polen na een inval zou worden opgedeeld in een Duits en een Russisch deel, maar feitelijk ging het over de verdeling (en verdelging) van heel Europa. Jozef Stalin gaf daarmee Adolf Hitler groen licht voor de Tweede Wereldoorlog. Een week na de ondertekening viel Duitsland op 1 september Polen binnen. De Sovjet Unie bezette Estland, Letland en Litouwen – die volgens het pact aan Duitsland waren toegewezen – om te ruilen met stukken Polen. En uiteindelijk kwamen Hitler en Stalin toch tegenover elkaar te staan.

Foetus schreef het liedje vanuit het perspectief van Adolf Hitler. De zanger goochelde wat met tijden en gebeurtenissen. Hij haalde er ‘Case White’ bij: de aanval van de nazi’s op Joegoslavië in 1943, dat werd gezien als het verraad van Hitler aan Stalin. En zo werd I’ll Meet You In Poland Baby niet een alleen een vies stukje politiek, maar ook een wrange metafoor voor een huwelijk of een liefdesrelatie. Ontrouw leidt tot de vernietiging van de wereld – jaren na zijn eigen opname kreeg Jim Thirlwell er nog tranen van in zijn ogen.

Het nummer van Foetus werd gelardeerd met stukken uit Nazi-speeches en ‘Sieg Heils’. Dat leidde in 1984 – dat vanuit 2023 gezien best kort na de oorlog was – tot grote commotie. In Nederland ontstond een rel doordat schrijver Bart Chabot het nummer besprak in zijn column voor het Hilversum 3-programma De Wilde Wereld van de VPRO. Dat werd ’s middags tussen twee en vijf uitgezonden. Het draaien van I’ll Meet You In Poland Baby leidde tot een regen aan klachten bij de omroep en opzeggingen van het lidmaatschap. Een fascistische speech bij die linkse VPRO… het verraad kon niet groter zijn.

Keuze Alex van der Heiden: Simple Minds – Soul Crying Out (1989)

Belastingaanslag

Een politieke battle schreeuwt om een statement over U2, maar ik vond het veel te veel eer om een blog aan één van hun liedjes te wijden. U2 manifesteert zich als een politiek geëngageerde groep. Simple Minds wordt nogal eens verweten dat zij U2 in dat opzicht na willen doen. Laat ik hier dan meteen opmerken dat ik Simple Minds toch een stuk hoger heb staan, ook muzikaal, maar ja…smaken verschillen. Echter nog even over U2 met hun pathetische aandachttrekkerij wanneer de eerstvolgende ramp zich manifesteert. En dan vooral Bono zijn gedweep over armoede in de wereld, terwijl meneer zelf zijn toevlucht zoekt in belastingparadijzen als Nederland. Ik heb helemaal niets met de man en zijn politieke geëngageerdheid hoe het hem het beste uitkomt. Ik heb overigens niets tegen geld verdienen, geld is soms handig om te hebben en hoe meer belasting ik betaal, hoe beter het financieel met mij gaat. Geluk zit in andere dingen en Rutger Bregman heeft gelijk.

Zo dat is gezegd. Over naar mijn Schotse vrienden van de Simple Minds. Ook zij hebben een bescheiden trackrecord waar het gaat om politieke thema’s. Vooral apartheid komt nogal eens aan bod en terecht zou ik zeggen (nog steeds helaas). Maar ook interne Britse aangelegenheden passeren de revue in de jaren van Thatcher. Zij wilde een belastingheffing invoeren om over iedere inwoner een basisbelasting, Poll Tax, te heffen, waardoor vooral grote gezinnen de dupe zouden worden. Ze koos ervoor om dit, bij wijze van experiment, eerst in Schotland uit te proberen met een nog grotere afkeer tegen haar als gevolg. Een ander gevolg was één van de grootste protesten in de Engelse geschiedenis en de Iron Lady zou niet veel langer aan de macht blijven. Uiteindelijk is er door haar opvolgers zelfs excuus gemaakt richting het Schotse volk voor deze heffing. Ze kunnen beter rijke belastingontduikers wat extra laten betalen, maar dat is vooral een tip aan de Ierse en Nederlandse politiek.

Simple Minds maakte over deze Poll Tax een muzikaal hoogstandje; Soul Crying Out. Het staat op hetzelfde album Street Fighting Years als het veel bekendere Belfast Child en Biko. Ik vond voorgaande albums persoonlijk iets beter, maar dit nummer is geheel en al Simple Minds in optima forma. Ik post een live optreden van dit nummer, omdat Soul Crying Out niet zo vaak live is gespeeld en omdat Simple Minds een geweldige live band is. Één van de beste live albums ooit is toch wel Live-In The City Of Light.

Keuze Halbe Kroes: Ladysmith Black Mambazo – Long Walk To Freedom (2000)

Halala South Africa

Heeft deze groep (voorheen onder de bezielende leiding van Joseph Shabalala) een nadere introductie nodig? Ik denk van niet. De meeste van jullie zullen hen kennen door de bijdrage op het alom geprezen album Graceland van Paul Simon. Hierover is al veel geschreven, en er zijn prachtige docu’s in omloop. Ga vooral ook Under African Skies kijken of de concertregistratie waarin ze het album integraal ten gehoren brengen. De stijl die wordt gebruikt bij het nummer Homeless op dit album wordt ook in deze song gebruikt. Het Zulu met bijbehorende klank intonaties gepaard met Engels. 

Waarop Graceland eerst ook een politiek statement zou worden, werd dit (gelukkig) door Simon omgedraaid naar het laten horen van de vele muzikale stijlen die het continent Afrika met zich meebrengt. Simon liet zich dan ook vooral door anderen inspireren en had geen enkel nummer nog geschreven voordat ze studio’s indoken. Maar genoeg over deze bekende liedjesdichter. 

Het enige wereldwijd bekende woord uit ons eigen land is (helaas) Apartheid. Mede door de komst van onze voorouders in het huidige Zuid-Afrika is de segregatie tot op de dag van vandaag nog een feit. Zeker in de minder bekende toeristische gebieden en trekpleisters komt men tot de conclusie dat sinds de bevrijding van Mandela het wel iets beter is geworden in de grote steden, maar dat er op het platteland immer nog een scheiding wordt gemaakt tussen wit en zwart. Mede mogelijk gemaakt door witte mannen. 

Er zijn al vele anti-Apartheid nummers gemaakt door de jaren heen. Veel politiek geladen songs die proberen te duiden wat voor effect de Apartheid heeft zijn in allerlei online lijstjes wel te vinden. Maar dit nummer raakt mij elke keer weer. De manier van zingen, de tekst, de uitdrukkingen op de gezichten van de zangers. De blijheid en trots waarop dit nummer ten gehore wordt gebracht, ook elke keer live, is ongekend. De lange strijd die met anti-Apartheid gepaard gaat komt met dit liedje tot een heerlijke positieve uitbarsting. En dat er nog een long way te gaan is, dat moge duidelijk zijn. 

Keuze Tricky Dicky: Jarvis – Running The World (2006)

Politiek: daden omzetten in woorden

Ik heb geen hoge pet op van de meeste politici. Ten eerste beloven ze goud aan het eind van de regenboog, maar zodra in het pluche zitten hebben ze al snel geen actieve herinneringen aan hun beloften. Bovendien zijn de meesten absoluut niet geschikt voor de functie gezien hun ervaring in het bedrijfsleven. Een paar voorbeelden? Eerste Kamer voorzitster Annemarie J. had een opleiding tot secretaresse, een lerarenopleiding (Frans) die ze niet afmaakte en volgde ze de school voor Toeristische Vorming. Meerdere malen was ze niet van onbesproken gedrag (fraude en gebrek aan integriteit als burgemeester met betrekking tot de bouw van drie huizen voor haar en de kinderen waar ze hoegenaamd niet wist dat ze vergunningen nodig had). Hugo de J. was in een vorig leven onderwijzer en ambtenaar en dus uitermate geschikt om het land uit de coronacrisis te leiden. Ook op Volkshuisvesting laat hij wederom zien dat er op hem gebouwd kan worden. Eric W. heeft bij Shell en twee consultancy-buros gewerkt en die ervaring gebruikte hij ten volle bij de gaswinningsproblematiek in Groningen. Shell en de NAM zijn hem zeer dankbaar. En laten we zijn geweldige werk bij de toeslagenaffaire niet vergeten. Sigrid K. heeft na haar opleiding voor Shell gewerkt en daarna als diplomaat, waardoor het volkomen logisch is dat ze minister van Financiën is geworden. Bovendien acht ze de ideologische partijfilosofie belangrijker dan het nationaal belang, want hoe kom anders je op het idee op 24 miljard beschikbaar te stellen zonder duidelijke doelstellingen en meetpunten. Nog eentje? Mark R. begon zijn carrière bij Unilever op personeelszaken tot hij in 2002 beroepspoliticus werd. Het afgelopen decennium is hij vooral uitgeblonken in het ontwijken van problemen en ietsje minder in het oplossen.
Feitelijk is de politiek de oorzaak van de groeiende polarisatie.

De meeste politici kunnen hun beloften niet eens onthouden.

De huidige coalitie is bij de Provinciale verkiezingen afgestraft en toch doen de dames en heren alsof hun neus bloedt en proberen hun idiote plannen alsnog door te drukken, terwijl er in deze vorm geen draagvlak voor is. CDA’er Wopke H. had een grote stap kunnen zetten naar winst in de aanstormende verkiezingen door de plug eruit te trekken en te stellen dat het niet haalbaar is, maar elke vorm van lef en visie ontbreekt. Ze zullen bij die partij ‘s nachts regelmatig badend in het zweet wakker worden vanwege de aanstelling van hem (en eerder Hugo de J.) in plaats van de integere Pieter Omtzigt.

Het is niet voor niets dat debiel en beleid uit dezelfde letters bestaan.

Het immigratieprobleem groeit inmiddels ver boven ons hoofd en je hoort mij niet zeggen dat we niet aan de CO2-uitstoot moeten werken, maar zoals Ronald Plasterk al eerder gesteld heeft is het voornamelijk een crisis die door ambtenaren gecreëerd is. Een ‘groene’ wet die ook de broodnodige uitbreiding van de elektriciteitscentrales onmogelijk maakt en dus feitelijk de gewenste vergroening in de weg zit, dus denk eens logisch na. Pas de idiote wet over de (overigens discutabele) ondergrens aan en Nederland kan weer bouwen en bewegen. Brussel volgt de wetgeving, maar  accepteer dat het onmogelijk is in een land met de grootte van een postzegel en het hoogste aantal inwoners per vierkante kilometer om aan dezelfde standaard te voldoen als bijvoorbeeld Frankrijk. Hetzelfde Frankrijk dat ecologische wijzen van visserij afschiet, maar wel het troep in de Maas dumpt waardoor wij in Nederland de rekening voor bovenmatig vervuild water mogen gaan betalen. Hetzelfde geldt natuurlijk ook voor onze Oosterburen die uit overdreven angst de atoomcentrales sluiten en vol voor het vervuilende koolsteen gaan en laten velen nou net dicht bij de Nederlandse grens staan. Sla eens met de vuist op de Brusselse tafel en zeg dat het anders moet of wij gaan ons vetorecht vanaf nu toepassen. Stop met het braafste jongetje van de klas te zijn en kom eens voor de Nederlandse burgers en belastingbetalers op, die inmiddels de hoogst belaste burgers van Europa zijn geworden. De inkomstenbelasting ligt weliswaar op dezelfde hoogte als van Duitsland, maar de Nederlandse burger krijgt ook nog de hoge gemeentelijke belastingen, BPM, hoge energiebelasting, hoge wegenbelasting, plasticbelasting en nog veel meer heffingen om de oren.

Het verschil tussen een trollybus en een politicus: een trollybus stopt als hij de draad kwijt is.

Stop being a cunt, riep Jarvis Cocker in 2006 op zijn solodebuut. Stiekem weliswaar, want het was een ‘hidden track’. Pas na 30 minuten stilte kon je Running The World horen. Misschien wel 30 minuten van gepaste stilte, want het geeft tijd of te reflecteren wat een ongelofelijke puinhoop er in de afgelopen 25 jaar en met name het laatste decennium vanwege een gebrek aan visie en daadkracht op ons afgekomen is.

Use your right to protest on the street
Yeah use your right, but don’t imagine that it’s heard
Not while cunts are still running the world

Keuze Henk Tijdink: Goran Bregovic – Bella Ciao (2012)

Tegen de gevestigde orde

Het nummer Bella Ciao is bekend bij iedereen die de succesvolle serie La Casa de Papel gekeken heeft. In een hele kleine notendop: een groep kleine criminelen/mensen die aan de zelfkant van de samenleving staan wordt bij elkaar gebracht om op een vernederende manier de gevestigde orde te verslaan door de centrale bank van Spanje te overvallen.

Het nummer zelf heeft haar oorsprong in het Italië van de late 19^e eeuw, maar werd vooral bekend als een geuzenlied van de Partizanen die in opstand kwamen tegen de politiek gevestigde orde in Italie destijds: het nazisme en facisme.

Althans, dat is het verhaal. Historici betwijfelen of dit lied daadwerkelijk door de strijders gezongen werd. Wat wel zeker is, is dat het vele malen is uitgevoerd. Van Yves Montand tot Helmut Lotti, van Steve Aoki tot Pater Moeskroen.

Mijn persoonlijke favoriet is een live-uitvoering uit 2012 van Goran Bregovic. Deze Joegoslavische (tegenwoordig Bosnië & Herzegovina) muzikant, voegt behoorlijk wat Balkaninvloeden toe aan het nummer. Vervolgens een vleugje punk erover en het resultaat is een heerlijk livenummer.

Keuze Jeroen Mirck: Kae Tempest – Europe is Lost (2016)

Krachtige politieke stem

Kae heette nog Kate toen het album Let Them Eat Chaos verscheen in 2016. Ongeacht naam of gender hebben we het hier over een van de meest krachtige politieke stemmen uit de hedendaagse muziekwereld. Spoken word die neerkomt als een hamer. Inhoudelijk ijzersterk, maar ook muzikaal magisch. Een hoogtepunt uit dit actuele oeuvre is Europe is Lost. Persoonlijke verhalen die de paradox van politieke en zakelijke machten in perspectief plaatsen.

I am quiet, feeling the onset of riot
Riots are tiny though, systems are huge
Traffic keeps moving, proving there’s nothing to do
Because it’s big business, baby, and its smile is hideous
Top down violence, a structural viciousness
Your kids are dosed up on medical sedatives
But don’t worry bout that, man, worry ’bout terrorists
The water level’s rising! The water level’s rising!
The animals, the elephants, the polar bears are dying!
Stop crying, start buying, but what about the oil spill?
Shh, no one likes a party pooping spoil sport
Massacres, massacres, massacres, new shoes
Ghettoised children murdered in broad daylight
By those employed to protect them
Live porn streamed to your pre-teen’s bedrooms
Glass ceiling, no headroom
Half a generation live beneath the breadline
Oh, but it’s happy hour on the high street
Friday night at last lads, my treat!

Keuze Jasmijn Godding: Parquet Courts – Before The Water Gets Too High (2018)

Woordgrapje en doemrijke ironie over klimaatverandering

Een stukje verderop in deze battle schrijf ik een uitgebreider stukje over de nieuwe kneiter Zeitgeist van Maruja, maar terwijl ik die inzending aan het voorbereiden was kwam er een ander plaatje mijn gedachten in gedwarreld dat eigenlijk niet mag ontbreken in een politieke battle. Namelijk Before the Water Gets Too High van Parquet Courts. Dit nummer is terug te vinden op het fantastische, zeer maatschappij-kritische album Wide Awake! waar punk en funk elkaar ontmoeten.  

Het bijzondere aan Before The Water Gets Too High is dat het geen kritiek op de maatschappij, of politieke status quo in het algemeen is. Nee. Dit is een waarschuwing over een specifiek en nog altijd relatief onderschat probleem: klimaatverandering. De toon van het nummer is dreigend, maar ook enigszins ironisch. Dat hoor je terug in de baslijntjes, synthesizers en vocals. Die constant sluimeren en soms opeens aanzwellen om nadruk te zetten. Maar de kracht van het nummer zit hem vooral in de tekst. Op een hele slimme, stijlvolle manier wordt de realiteit van klimaatverandering omschreven. De rol die de staat, de media en de elite in dit circus spelen wordt expliciet benadrukt.  Een soort van deprimerend gedicht vol woordgrapjes en doemrijke ironie. 

Before the water gets too high
Add up the bribes you take
And know time can’t be bought
By the profits that you make
Before the water gets too high
To float the powers that be
Or is it someone else’s job
Until the rich are refugees? 

Stof tot nadenken. 

Keuze Remco Smith: Personal Trainer – Politics (2021)

Moderne Klassieker

2022 was het jaar van Personal Trainer. De plaat Big Love Blanket kreeg lovende kritieken (5 sterren in de Volkskrant), een plaats in de Top 10 van de OOR-jaarlijst was zijn deel en Personal Trainer mag dit jaar de concertpodia en festivals in Nederland af. Voor de niet-oplettende muziekvolger leek de opkomst van Personal Trainer uit de lucht te vallen maar schijn bedriegt.

Zanger Willem Smit zat voorheen in Canshaker Pi, ook geen onbekende op de Indie concertagenda, met onder meer een plaats op het affiche van Best Kept Secret 2017. Smit heeft zich voor Personal Trainer door zes medebandleden laten omringen, wat op het concertpodium een sensatie schijnt te zijn. Op 7 oktober zal Personal Trainer in een uitverkocht Rotown staan, voor het extra concert op 8 oktober zijn ten tijde van het schrijven van deze bijdragen nog kaarten beschikbaar. Dat wil je echt niet missen. Een citaat uit de lyrische recensie in de OOR van het concert in Paradiso, 11 februari 2023: De dooddoener ‘on-Nederlands goed’ zullen we inslikken, maar Personal Trainer kan zich op het podium makkelijk meten met de top van het Indie-circuit. De band is perfect op elkaar ingespeeld en ondanks het uitgebreide instrumentale palet (floortom hier, trompet daar) wordt het geluid nooit een brei. Ook klinkt bijna elk nummer nog beter op het podium.

Big Love Blanket is onthaald als debuutalbum, maar dat is niet helemaal terecht. In 2021 kwam al de EP Gazebo uit, met het met een hele vette bas gelardeerde prijsnummer Politics.

Keuze Jasmijn Godding: Maruja – Zeitgeist (2023)

Coping-mechanismes van onze tijdsgeest

Vorige week las ik in het NRC een artikel over de meme-cultuur van Gen Z, en hoe deze verbonden is aan het wereldbeeld van jongeren in de 21e eeuw. Via nieuwskanalen, opleidingen, maar vooral social media worden mensen op steeds jongere leeftijd geconfronteerd met een constante stroom aan informatie over de meest gecompliceerde en dreigende problemen waar we als samenleving tegenover staan: Oorlogen, klimaatverandering, racisme, ziektes, economische crises, en ga zo maar door. Hoewel het belangrijk is om op de hoogte te zijn van de wereld om ons heen, is constante blootstelling aan dergelijke problemen soms overweldigend end deprimerend. En ook nog eens verdomd lastig om aan te ontsnappen. Het delen van memes met lotgenoten kan dan een coping-mechanisme zijn (net zoals muziek dat is, maar daarover later meer). Het artikel omschrijft de toon van Gen-Z memes als ‘post-ironisch’. Dit komt erop neer dat lagen en lagen van humor, evoluerende meme-templates en sub-culturen de grens tussen ironie en oprechtheid steeds verder vervagen. Ironie wordt zelfs zo ver doorgetrokken dat het weer terugkomt bij oprechtheid.  

De reden dat ik dit naar voren breng, is dat deze meme-cultuur en de term ‘post-ironie’ dicht gerelateerd zijn aan de huidige tijdgeest (Zeitgeist, if you will). Het Manchesterse post-punk kwartet Maruja vertegenwoordigt dat gevoel elektrificerend op hun nieuwste single ‘Zeitgeist’.  

Net als Gen Z memes bestaat deze post-punk kneiter uit lagen. Rock. Punk. Jazz. Rap. De glitchy, gritty riffs van Harry Wilkinson en Matt Buonaccorsi zwellen constant aan. Jacob Hayes beukt daar razendsnelle ritmes doorheen. Bloedstollend saxofoon-spel van Joe Caroll. De spanning bouwt zich op. Melodisch is het niet te noemen, maar mijn hart gaat er sneller van kloppen. Deels door opwinding, deels door een gevoel van pure paniek. Het gezang van Harry Wilkinson klinkt alsof hij zich ook zo voelt. Gehaast vertelt hij over hoe het voelt om te functioneren in een samenleving die doordrongen is van angst, geld, individualisme en (politieke) leugens.

I got my suit on 
I’m on my best behaviour 
I’ve got that blue tone  
The fear is so contagious

I see deceit in every wall of every place I’ve been 
The money speaks so loud 
It’s drowning out the voice of men 

In een wervelwind van geluid concludeert Wilkinson dat de enige verlichting ligt in communicatie met lotgenoten. Samen kunnen we de last beter begrijpen en wat verlichten.  

Stop holding back the tears they make you a fighter  
Communicate your fears the feeling gets lighter 

In onze Zeitgeist en daarmee ook politiek staan verwarring en angst denk ik centraal. Dat zie je terug in gesprekken, muzikale genres en post-ironische memes. Om echter te eindigen op een positieve noot is het mooi om te zien dat er een besef is van de kracht van oprechtheid en het delen van gevoelens. In plaats van oplossingen van bovenaf te zoeken praten mensen met elkaar om zo een stukje beter te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit. Dat is pas een mooi coping-mechanisme.