ABBA battle

ABBA behoeft natuurlijk geen enkele introductie. Ze hebben een stempel op de popmuziek gezet en dat willen we vieren met een battle. Het was rond deze tijd in het jaar 1973 dat hun eerste album Ring Ring uitkwam, 50 jaar geleden dus. Een gouden jubileum met gouden liedjes.

Keuze Quint Kik: ABBA – The King Has Lost His Crown (1979)

Wat nou skeer?

Mag dit asjeblieft af? Kreeg ik dringend doch vriendelijk te horen van mijn vrouw. Ze kwam er speciaal voor naar beneden. De plaat was net bezig met Angeleyes. Mijn dochter had het nummer zitten meeneuriën tijdens het maken van brownies. Ik ken dit van TikTok papa, vertrouwde ze me verontschuldigend toe, maar verder is ABBA wel een beetje skeer. Ik zocht op wat ze daarmee zou kunnen bedoelen: straattaal voor armoedig (?!), las ik. Vooruit jongens, drong ik aan. Laat me alleen nog even de A-kant afluisteren. Deze LP is beter dan ik me herinner van vroeger en ik wil graag nog even het laatste nummer horen voor de OL-battle van komende week: The King Has Lost His Crown.

Sommige van mijn buitenissige, muzikale afslagen worden door mijn verder best toegeeflijke gezin niet helemaal (helemaal niet!) begrepen: maxi-singles, carnavalsmuziek uit de jaren 80, Pet Shop Boys…en ABBA, bleek nu. Nou ben ik geen diehard fan en heb ook ik de hits veel en veel te vaak moeten aanhoren. Mijn ouders hadden vroeger vier albums in de kast staan van Zweden’s belangrijkste exportproduct sinds IKEA. Die waren in de jaren 90 allemaal meegegaan naar Utrecht, om menig studentenfeestjes op te leuken. Toen mijn vader ze onlangs aan me terugvroeg – hij is sinds kort weer in de ban van hun comebackalbum Voyage – moest ik eerlijk bekennen dat ik ze had verpatst.

Gelukkig stond een weekend eerder mijn buurman voor de deur, met een meter platen. Die had hij aangetroffen bij het uitruimen van het huis van een oudtante in de Haagsche Schilderswijk. Vooraf had hij me gebeld met de vraag of ik daar wellicht in geïnteresseerd was. Kom maar door, had ik gezegd, daar wil nog weleens een verrassing tussen opduiken. Dat viel bepaald niet tegen: ook tante had op zijn zachtst gezegd een buitenissige smaak. Tussen de onvermijdelijke James Overlast en Banana Mouskouri trof ik tot mijn verbazing Kraftwerk (The Man Machine en Computer World), The Police, Pink Floyd’s Ummagumma en het debuut van Jimi Hendrix aan. En jawel: Voulez-Vous, van ABBA!

In de bijna 30 jaar dat ik vrijmarkten afstruin was ABBA altijd de huisvriend die zich onuitgenodigd aan je opdrong. Tussen Introspection van Thijs van Leer en Vroeger of Later van Robert Long prijkte altijd wel een greatest hits of een exemplaar van Arrival of Supertrouper. Sinds de recente vinylhausse lijkt er echter wat te zijn veranderd. In tweedehands platenzaken is ABBA niet aan te slepen, de band is bij jongere generaties minstens zo gewild als Kraftwerk of Pink Floyd. Wat nou skeer? Met zo’n rijkdom aan muzikale ideeën en comebackplaat zit die kroon volgens mij nog stevig op hun hoofden. En als jullie morgen op pad zijn lieverds, zet ik hem stiekem nog een keer op!

Keuze Henk Tijdink: ABBA – Our Last Summer (1980)

Zomerherinneringen

Het zal het begin van dit decennium geweest zijn. Zoals te doen gebruikelijk die jaren verbleef ik samen met een aantal studievrienden ‘s zomers een week of twee in de Franse Alpen. Dagelijks beklommen we fanatiek een of twee Alpencols om nadien met minstens zoveel fanatisme de fietsprestaties enorm uit te vergroten of deze juist te nuanceren met opmerkingen over aanlopende remblokjes of een niet geheel vlekkeloos lopende derailleur. We waren een meester in het brengen van smoesjes als legitieme excuses.

Het waren mooie zomers waarin alles “op z’n students” ging (zoals veel in mijn leven nog steeds gaat). We hebben eens het halve land afgereden om een rijbewijs op te halen om vervolgens in vliegende vaart naar de landsgrens te rijden om vlak voor middernacht nog een spoedpaspoort te regelen. Een ander jaar haalden we van Groningen tot aan Brabant amper de 70 km/h. Nadat we de handrem van de vouwwagen hadden gehaald, ging de snelheid gelukkig dusdanig omhoog dat we niet meer door vrachtwagens werden ingehaald.

Een divers gezelschap waren we en die diversiteit werd zeker duidelijk in de auto. Zelf luisterde ik toen ook al veel naar “muziek van depressieve mannen met een gitaar”. Om het diplomatiek te brengen: deze muziek werd niet door iedereen op waarde geschat. Op een gegeven moment verzuchtte een vriend: “Mag er alsjeblieft ABBA op?! Dan weet ik tenminste waar ik aan toe ben!”

ABBA was (en is) de favoriete band van andere studievriend en het compilatiealbum ABBA Gold ging elk jaar mee. Welbeschouwd was ABBA ook de enige band die door alle reisgenoten werd gewaardeerd. Of in elk geval getolereerd. En dat is ook de kracht van het Zweedse kwartet. De muziek is over het algemeen radiovriendelijk: pakkend, melodieus en ook muzikaal zit het goed in elkaar. De schoonheid van Agnetha werd veelvuldig door ons besproken en zal ook zeker hebben bijgedragen aan de waardering van ons allen…

Ondergewaardeerd is ABBA natuurlijk zeker niet, maar als ik dan toch een ondergewaardeerd liedje moet kiezen dan is het Our Last Summer. Persoonlijk vind ik het na Knowing Me, Knowing You één van de mooiste nummers van de band. Het heeft alles wat ABBA ABBA maakt. De opbouw van het nummer, de schitterende melodie, het kenmerkende pianogeluid en niet te vergeten de prachtige warme stem van Anni-Frid.

Het is een liefdesliedje over mooie zomerherinneringen, maar het had zomaar over onze zomers kunnen gaat. Zomers waarin onbekommerd werd geleefd en waarin de volwassen verantwoordelijkheden nog even vooruitgeschoven werden, maar waarin al een gevoel van vergankelijkheid sluimert.

Those crazy years
That was the time of the flower-power
But underneath
We had a fear of flying
Of growing old
A fear of slowly dying
We took our chance
Like we were dancing our last dance

Erg bekend is het nummer niet, ondanks dat het in de film Mama Mia! zit. Het is een van de slechts vier liedjes van het album Super Trouper die niet op single zijn uitgebracht. De andere zes nummers van dat album wel. Een gemiste kans als je het mij vraagt.

Aan de andere kant; laten we er maar blij om zijn dat er nog onbekendere muzikale pareltjes zijn. Zo hebben we op Ondergewaardeerde Liedjes nog wat te schrijven.

Keuze Tricky Dicky: ABBA – Slipping Through My Fingers (1981)

Waar blijft de tijd?

ABBA was dé hitmachine van de jaren zeventig en worden vaak vergeleken met de Fab4, The Stones en Elvis the Pelvis. Persoonlijk vind ik de vermelde drie een aanzienlijk hoger niveau te hebben gehad. Ondanks dat het Zweedse viertal een fors aantal hele goede liedjes gemaakt hebben blijken er toch een evenzo groot aantal de tand des tijds niet te hebben doorstaan. De eerste drie  albums zijn leuk (en niet meer dan dat) met uitzondering van I Do, I Do, I Do, I Do, I Do dat bijna vijftig jaar later nog steeds fris klinkt. Fernando is figuurlijk en letterlijk om te huilen, terwijl Arrival evenals The Album uitstekende platen zijn. De single Summer Night City houdt niet over en de twee daaropvolgende albums, Voulez-Vous en Super Trouper, zijn op een klein aantal liedjes na niet geweldig.

En toen kwam The Visitors. Zonder meer hun beste album en het is jammer dat ze toen besloten ‘tijdelijk’ een pauze in te lassen. Er volgde nog wel een verzamelaar dat ironisch The First Ten Years genoemd werd. Op The Visitors staan alleen maar juweeltjes, maar vreemd genoeg is het een van hun minst verkochte albums. When All Is Said And Done en One Of Us gaan over de scheidingen van de bandleden onderling. Soldiers en The Visitors zijn politiek getinte liedjes en wellicht de reden dat de grote schare fans minder met dit album hebben. Echter, het mooiste is Slipping Through My Fingers dat over het snelle opgroeien van kinderen gaat. Het lied kwam volledig tot z’n recht in de musical en film Mamma Mia.

Na The Visitors gingen de ABBA-mannen samen verder als componisten en hun samenwerking met Tim Rice leverde Chess op met daarop I Know Him So Well. In mijn oren was dit uitstekend geschikt geweest voor de ABBA-dames. Jammer dat ze na The Visitors elk hun eigen weg gingen.

Keuze Remco Smith: ABBA – Head Over Heels (1981)

Eeuwigheidswaarde

Onder Snobs heeft ABBA moeten knokken voor waardering. Toen eind jaren ’70 punk doorbrak, kon ABBA toch eigenlijk niet meer. En ook later leidde het belijden van de liefde voor ABBA tot fronsende wenkbrauwen. De muziek schuurt met het orkestrale toch een beetje tegen kitscherigheid aan. En die extravagante pakken maken een gedateerde indruk.

Wat de kleding betreft: de reden dat ABBA zich zo extravagant kleedde had een reden die wij als Nederlanders wel zouden moeten waarderen. Gewone kleding kon niet in mindering gebracht worden op de belasting, kostuums wel. Het buitenissige van de aankleding had dan ook slechts een fiscale reden. Blijkt ABBA in zekere zin Hollandser te zijn dan we misschien altijd hebben gedacht?

Waar de kostuums, aankleding, kapsels, met de ogen van nu toch wel wat oubollig zijn, kan dat van de muziek niet worden gezegd. De muziek van ABBA blijkt eeuwigheidswaarde te hebben, meer eeuwigheidswaarde in ieder geval dan veel prog en punk uit dezelfde tijd. Het orkestrale maakt juist, net zoals de muziek van Phil Spector dat ook heeft, dat de muziek van ABBA heel erg van nu klinkt. De melodieën zijn geweldig, de refreinen monumentaal, de samenzang van Agnetha en Anni-frid altijd spot-on. Luister naar Head over Heels, uit de nadagen van ABBA, toen de huwelijken van respectievelijk AB en BA op springen stonden. Proberen stil te zitten bij het beluisteren van dit juweeltje is onmogelijk.

Keuze Guido de Greef: ABBA – Should I Laugh Or Cry (1981)

Echtscheidingstrilogie

Eigenlijk is het een echtscheidingstrilogie. Eerst het droevige The Winner Takes It All, over de relatie van Björn en Agnetha, dan het gelaten When All Is Said And Done, waarin Benny en Frida nog een laatste toost uitbrengen, en als afsluiter Should I Laugh Or Cry. Die laatste stamt net als When All Is Said And Done uit de opnamesessies van The Visitors, het mistroostige meesterwerk van ABBA, maar werd gedegradeerd tot b-kant van de single One Of Us.

Dat is jammer. Should I Laugh Or Cry behoort tot de beste songs van ABBA. Al zou het eigenlijk deel 1 in de trilogie moeten zijn; een bitterzoet relaas van een relatie die op het punt van barsten staat, waarbij de protagonist wordt verscheurd door de emoties uit de titel, getuige het tweede couplet.

He’s dressed
In the striped pajamas that I bought
Trousers too short
Gives me all his small philosophy
Carries on the way he does
And me I get so tired
And I wonder should I laugh or cry

Aan de ene kant woede en frustratie over de man die haar de les denkt te moeten lezen, aan de andere kant toch nog vertedering: kijk ‘m daar staan in z’n pyjama, die ik nog voor ‘m heb gekocht. Al had ik misschien een maatje groter moeten nemen. Of vraagt ze zich af waarom hij zelf niet z’n kleren koopt? De synthesizer op de achtergrond twijfelt tussen hoog en laag.

Super Trouper en The Visitors, de twee albums die ABBA in de jaren tachtig uitbracht, waren de meest droevige van het viertal. Melancholiek, met de stukgelopen relaties binnen de band als belangrijkste inspiratiebron. Het voornemen was dat ABBA zou blijven bestaan, maar verder dan de singles The Day Before You Came en Under Attack ging dat niet. Met het succes van de musical Chess en de solocarrières van Agnetha en Frida verdween ABBA in de ijskast. Niet heel gek; de verhoudingen binnen de band waren ronduit kil.

Zoals gebruikelijk levert verdriet de mooiste muziek op, zoals een juweeltje als Should I Laugh Or Cry, dat roemloos als b-kant eindigde.

Maar wat een b-kant.

Keuze Alex van der Heiden: ABBA – Soldiers (1981)

Doe maar een ander lied dan het soldatenlied

Er zal in deze battle vast veel gezegd worden over het imago dat bij ABBA hoort. Allemaal waste of time, ze maakten indrukwekkende muziek. Niet zelden hoor ik melodieën in de rock en de progrock waarbij ik denk: waar ken ik dat toch van? En niet zelden kom ik dan uit bij ABBA. Sterker nog, de muzikanten van bijvoorbeeld Deep Purple en Led Zeppelin komen er open voor uit geïnspireerd te zijn door de melodielijnen van ABBA.

Mijn zus was in de vroege jaren 80 al fan van ABBA en ik heb daar indirect wel het een en ander van meegekregen, maar hen gedurende mijn eigen muzieksmaakontwikkeling volledig links laten liggen. Sterker nog; pas sinds enkele jaren ben ik actief naar ABBA gaan luisteren en ik was verbaasd hoeveel nummers ik ken van hen. De melodieën zijn vaak pakkend en zitten goed in elkaar. Ik snap zeker dat mensen ABBA overslaan, maar soms moet je iets een tweede kans geven.

In een eerdere blog heeft Guido al eens The Visitors besproken. Het titelnummer van de gelijknamige elpee. Dit album vind ik denk ik hun hoogtepunt en The Visitors blijkt niet het enige protestnummer op de plaat. Ook Soldiers zou je een aanklacht kunnen noemen tegen het wapengeweld van de vele oorlogen die onze wereld teisteren. Wat dat betreft blijft het zo actueel als maar zijn kan. Ze doen een oproep om een ander lied aan te vangen dan de vechtmachine dat leger en soldaten heet;

Soldiers write the songs that soldiers sing
The songs that you and I won’t sing
Let’s not look the other way
Taking a chance
‘Cause if the bugler starts to play
We too must dance

Keuze Jeroen Mirck: Steven Wilson – The Day Before You Came (2005)

Deze cover bewijst hoe briljant dit nummer is

Ik heb veel respect voor de creatieve kracht van het concept ABBA, zonder dat ik mezelf een echte liefhebber zou willen noemen. Al die aansprekende hits zitten briljant in elkaar en ik kan ze soms woordelijk meezingen, maar tegelijk vind ik de composities vaak te blij en daardoor regelmatig contrasteren met de soms zowaar wat zware boodschap. Een serieuzer nummer waarbij tekst en muziek elkaar wél ondersteunen, is The Day Before You Came. Uniek en verrassend, waardoor ik durf te zeggen dat dit mijn persoonlijke ABBA-favoriet is.

The Day Before You Came is het perfecte voorbeeld van een lied dat dingen zegt zonder ze te zeggen. Zangeres Agnetha Fältskog somt in een ogenschijnlijk wat vlakke monoloog de activiteiten op van een saaie werkdag, ondersteund door een videoclip die helemaal in lijn is met het narratief.

I must have left my house at eight because I always do
My train, I’m certain, left the station just when it was due
I must have read the morning paper going into town
And having gotten through the editorial, no doubt I must have frowned

In eerste instantie snapt de luisteraar niet waar dit heen leidt, tot de sleutelzin van het nummer vertelt dat dit de dag was voordat de grote liefde in haar leven kwam. Tegelijk vertelt het nummer ook weer niet hoe het daarna afloopt: zijn ze nog steeds gelukkig samen of is dit sombere nummer het bewijs dat de geliefde weer is vertrokken en het leven van de vrouw weer net zo saai en eenzaam is als voorheen. De luisteraar mag dat zelf bepalen.

Dat iets een goede compositie is, daalt pas echt in als je het nummer terug hoort in een zeer afwijkende cover-versie. Dat overkwam me toen ik Cover Version hoorde, een album van Porcupine Tree-voorman Steven Wilson vol verrassende make-overs. Van The Cure tot Prince, maar dus ook met een eigen ABBA-interpretatie. Wilson koos The Day Before You Came en bouwde het om tot een prachtige evergreen voor singer-songwriters. Aangezien ik vermoed dat die variant minder bekend is dan het origineel, deel ik graag de cover van Steven Wilson in deze ABBA-battle.

Keuze Alex van der Heiden: The Kik – Tring Tring (2022)

Ga het live meemaken

Ja, ja…. Uiteraard gaat het om ABBA vandaag, maar toch permitteer ik mij hier een nummer van The Kik. Tenslotte was ik zelf de aanstichter van deze battle, dus ik vind dat het kan.

Concerten van The Kik zijn eigenlijk altijd een feest om naartoe te gaan. Buiten dat zij uitstekende muzikanten zijn, weet zanger Dave von Raven er een mooie dot Rotterdamse humor overheen te gooien. Vorig jaar ging ik met mijn vrouw naar The Kik Hertaalt Eurovisie en we werden getrakteerd op een fantastische muzikale theatervoorstelling. Ik ben op zichzelf niet zo’n enorme songfestival liefhebber, maar deze versies kon ik goed waarderen.

Maar liefst twee ABBA nummers werden ten gehore gebracht. Want inderdaad; al voordat Waterloo eerste werd in 1974 had ABBA een gooi gedaan op het nationale songfestival naar deelname op het internationale podium. Dat deden zij in 1973 met het nummer Ring Ring dat het moest afleggen tegen een bijdrage van de groep Malta (nooit meer iets van gehoord). Ring Ring werd derde, maar zorgde uiteindelijk wel voor de eerste internationale kennismaking met ABBA. Het is precies vijftig jaar geleden dat het gelijknamige album uitkwam.

The Kik heeft met zijn hertaling Tring Tring gemaakt van het liedje en Dave stelde zichzelf de vraag: Waarom bel jij mij niet op? Luister zelf en zing het refrein mee. Maar beter nog: ik zag op de Kikwebsite dat er nog enkele mogelijkheden zijn om komende zomer deze voorstelling live mee te maken. Daar krijg je geen spijt van.