Hier op Ondergewaardeerde Liedjes zijn we van na de oorlog en ja, dat willen we graag zo houden. Met afschuw kijken we dan ook naar wat er in Oost-Europa gebeurt, op een afstand vergelijkbaar met Utrecht – Madrid, een vakantiereisje. Toch, een stedentrip naar Kiev zit er voorlopig niet in, mocht je daar überhaupt nog aan willen denken. Elke lust ontgaat je bij het zien van de beelden van die totaal onzinnige, brute inval en poging tot bezetting van een soevereine staat. En dat alles in opdracht van een megalomane gek, die koste wat kost terug wil naar oude tijden.
Dat belooft weinig goeds, wanneer die gek erin slaagt, ook voor de muziekliefhebbers aldaar, want popmuziek is Westers en dus fout. Sancties kunnen wij, muziekliefhebbers, niet opleggen, maar wel blogs schrijven tegen die oorlog en over hoop. De anti-oorlogbattle is onze hele kleine pennenstrijd, op veilige afstand en ver weg van censuur. Een miniem muzikaal hart onder de patroongordel van de Oekraïners.
Keuze Mersad Rebronja: Dionne Warwick – The Windows Of The World (1967)
Protestlied
Dionne Warwick is een zeer indrukwekkende en briljante zangeres. In Nederland erg ondergewaardeerd en als de kans zich aandient om weer eens over haar te schrijven dan doe ik dat graag. The Windows Of The World is geschreven door Burt Bacharach en Hal David, met wie Dionne natuurlijk veel bekende en prachtige nummers heeft gemaakt. Het is een uniek nummer voor zowel Dionne als Burt en Hal, omdat het een protestnummer is. Een protestnummer tegen de Vietnamoorlog. Vooral voor Hal David was dit een zorg omdat hij twee jonge zoons had, waarvan eentje bijna dienstplichtig werd.
The Windows Of The World is een betoverend mooi nummer met een subtiele politiek getinte lading. Het nummer kan worden toegevoegd aan het rijtje van Burt Bacharach en Hal David klassiekers die tot in de perfectie is uitgevoerd door Dionne. Pure popperfectie. Het nummer heeft een subtiel Aziatisch jasje waarbij het snarenspel klinkt als een koto. De vingercimbalen weerspiegelen tikkende regendruppels op een raam. De vocalen van Dionne in combinatie met de songtekst en instrumentalen zijn echt heel indrukwekkend. Dionne Warwick zei ooit dat het haar favoriete single is. En ik zeg dat het een ondergewaardeerd protestlied is.
Keuze Edgar Kruize: The Zombies – Butcher’s Tale Western Front 1914 (1968)
Please let me go home
Het nare van oorlog is ook dat het abstraheert. De strijdende partijen worden opgedeeld in goed en kwaad, de gevechten worden verslagen als een wrange wedstrijd, doden worden slechts nummers op een scorebord. Maar als je dan – en dit geldt voor vrijwel iedere oorlog in ieder deel van de wereld – beelden van die soldaten ziet. Vaak nog nat achter de oren, doodsbang en zich afvragend waarom en vooral hoe ze hier in hemelsnaam zijn beland… Dat is uiteraard niet nieuw. In elke oorlog worden jonge mensen als kanonnenvoer gebruikt, al eeuwenlang.
Enige tijd terug zag ik de indrukwekkende oorlogsdocumentaire They Shall Not Grow Old van Peter Jackson, waarin archiefbeeld uit 1914-1918 met hedendaagse technieken is opgewaardeerd en waarin de verschrikkingen van de strijd in de loopgraven tijdens de Eerste Wereldoorlog pijnlijk ‘echt’ worden. Ook daar zie je – net als nu gebeurt – jongemannen nog lachend en hoopvol naar het front gaan, in de illusie dat zij het verschil gaan maken. Vanuit het idee dat ze moeten strijden om een kwaad te stoppen. Om uiteindelijk gedesillusioneerd in de modder aan een anoniem eind te komen.
Terwijl ik die film keek, moest ik denken aan het prachtige en beklemmende nummer dat The Zombies maakten: Butcher’s Tale Western Front 1914 van het album Odyssey And Oracle uit 1968. Het is het verhaal van een man die normaal slager is en zich door een preek van de plaatselijke priester geroepen voelt om ook te gaan strijden. Eenmaal op het front ziet hij de horror, ziet hij de lijken van vrienden waar vliegen zich aan tegoed doen, en heeft hij het besef dat de priester wiens begeesterde preek hem hier heeft doen belanden er waarschijnlijk geen nacht minder goed om slaapt. En terwijl ik op het journaal beelden zie van Oekraïners uit alle gelederen – van accountants tot bakkers en van leraren tot vuilnismannen – die voor hun land gaan vechten, snap ik de geestdrift heel goed. In andere beelden zie ik Russische soldaten die oprecht denken dat ze een land gaan ‘bevrijden’ en gaandeweg beseffen dat de situatie toch wat anders ligt. Vanuit andere conflictgebieden zie je ook steeds weer varianten van exact hetzelfde. En in al die gevallen zie tegelijk ook die slager uit dat liedje van The Zombies voor me. Een gewone man die begeesterd op pad gaat en uiteindelijk alleen maar wil ontsnappen uit de horror waar hij in terecht is gekomen. Please let me go home, smeekt de soldaat in dit door Chris White geschreven en gezongen nummer. De hartenkreet van elke strijdende soldaat, vermoed ik. En op die manier een aanklacht tegen elke oorlog, in heden en verleden.
Keuze Hans Dautzenberg: The Band – The Night They Drove Old Dixie Down (1969)
Het andere perspectief
Oh, I wish I was in the land of cotton
Old things they are not forgotten
Look away, look away, look away Dixieland
Met deze woorden opent het An American Trilogy, een lied dat vooral in de uitvoering van Elvis Presley bekend is geworden. An American Trilogy is een medley van drie liedjes: Dixie, Battle Hymn of the Republic en All My Trials. De eerste twee nummers zijn uit de tijd van de Amerikaanse Burgeroorlog in het midden van de 19e eeuw. Het derde nummer is een folkliedje dat traceerbaar (opgenomen in 1956) van de Bahamas komt, maar waarschijnlijk ouder is. Het is veel gezongen door artiesten uit de folkbeweging in de jaren 1950 en 1960. Eén van de bekendere versies was van Joan Baez. Dixie is van de drie het meest beladen, omdat het tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog uitgroeide tot volkslied van de Zuidelijke Staten. ‘Dixie’ is een bijnaam voor het zuidelijke deel van de Verenigde Staten. En dat niet alleen: het musicalliedje kwam oorspronkelijk uit de blackface minstrel shows die in de jaren 1850 populair waren. Het heeft dus op twee manieren een sterke connotatie met racisme.
Na het succes van het eerste album Music From Big Pink stond The Band voor de uitdaging om met een tweede album te komen. Zoals elke popkenner weet gaat het dan om een ‘altijd lastige’ opgave. Maar The Band was in die tijd op zijn hoogtepunt en kwam op de proppen met The Band, ofwel The Brown Album, dat tot op heden wordt beschouwd als het beste dat de groep ooit maakte. In de bosrijke omgeving van Woodstock, waar ook Bob Dylan zich enkele jaren eerder had teruggetrokken om de waanzin van zijn persoonscultus te ontlopen, wist de Canadese groep zich te ontworstelen aan de (psychedelische) tijdgeest en tot grote hoogte te stijgen. Op het album komt de band met een tijdloze vertelling vol Amerikaanse archetypen in de hoofdrol. Van ‘de arbeider’ en ‘de oude zeeman’ tot Virgil Caine.
In The Night They Drove Old Dixie Down neemt hij het woord – Virgil Caine is my name and I drove on the Danville train – en doet zijn verhaal. Gelaten, verslagen is misschien het betere woord, deelt hij zijn observaties. Over de vernieling van zijn geliefde spoorweg, over honger, over de dood van zijn jongere broer, over – kortom – de verschrikkingen van de burgeroorlog in the winter of ’65. 1865 wel te verstaan.
Hier is luid en duidelijk een Zuidelijke aan het woord. En dat maakt het lied tegenwoordig controversieel. Dat perspectief, het verhaal van de zuidelijke racisten, verdient het niet om verteld te worden, zo vinden sommigen. Zou wellicht daarbij ook meespelen dat het vol emotie, bijna kwelling, wordt gezongen door Levon Helm, afkomstig uit de zuidelijke staat Arkansas? De man heeft trouwens ook bijgedragen aan het nummer, wat leidde tot een geschil binnen The Band. In later jaren heeft Helm geweigerd het nummer nog te zingen. Volgens Robbie Robertson, de Canadese schrijver van het liedje, gaat het over de lotgevallen van een zuidelijke familie die leefde in de burgeroorlog en werd hij geïnspireerd door de vader van Levon Helm die met trots over ‘old Dixie’ sprak. Het liedje wordt in 1971 een hit in de versie van Joan Baez. Ze haalt zelfs plaats 9 in de Veronica Top 40.
Beide liedjes over Dixie roepen tegenwoordig controverse op. Ik wil me hier niet branden aan een gevoelige (vooral Amerikaanse) discussie. Muziek is emotie en als de liedjes, zoals Dixie, in tijden van oorlog de verkeerde associatie hebben of krijgen (er zijn ook uitgesproken propagandistische tekstversies van gemaakt tijdens de burgeroorlog), dan is het lastig om ze daarvan los te zien. Tegelijkertijd begrijp je ook het verlangen naar ‘thuis’ zoals dat in Dixie doorklinkt. Het verlangen naar een veilige, mooie en idyllische plek die tijdens oorlog verder weg is dan ooit. Figuurlijk en vaak ook letterlijk. In de vergelijking is The Night They Drove Old Dixie Down dan toch van een andere orde. Hier klinkt de verslagenheid en wanhoop van de gewone man in tijden van oorlog. En dat is universeel, zelfs voor de ‘winnaar’.
Hier een mooie versie (met blazers) van het liedje uit The Last Waltz.
Keuze Annemarie Broek: Edwin Starr – War (1970)
In het harnas gestorven
Ik had er heel wat voor over gehad om dit artikel niet te hoeven schrijven, maar de harde realiteit maakt het noodzakelijk om ook dit thema muzikaal te onderzoeken. 1970 was eigenlijk een raar jaar. Na de voorafgaande summer of love, hoewel die titel achteraf ook een grote misser blijkt, hadden we het gevoel dat we met z’n allen op het goede spoor zaten en dat het met de wereld goed zou komen. Hoe naïef waren we toen. Het was een bloeddorstig jaar zonder weerga: oorlog in Vietnam, Cambodja, generaals aan de macht in Argentinië, vliegtuigkapingen, staatsgreep in Syrië. Dichter bij huis werden de Damslapers met geweld van het monument op de Dam verdreven.
Al dat geweld was voor het schrijversduo Whitfield/Strong aanleiding voor het schrijven van het nummer War. Niet eerder was er op Motown een politiek geëngageerd nummer opgenomen en dat zou daarna ook nooit meer gebeuren. Het was een grote hit voor Edwin Starr, die eigenlijk gewoon Charles Edwin Hatcher heette en al wat hits gescoord had, waaronder Twenty-five miles en S.O.S. (Stop Her On Sight). Of Mr. Starr zijn eigen boodschap in 1970 al begreep, weet ik niet zeker getuige het onhandige clipje uit 1970 onderaan dit verhaal.
Het nummer was al door The Temptations opgenomen en eerlijk gezegd was deze uitvoering krachtiger dan die van Edwin Starr, maar niet op single uitgebracht en dus onbekend gebleven. Starr bleef platen opnemen, maar de successen uit het begin van zijn carrière zouden niet meer herhaald worden. In 1983 emigreerde hij naar Engeland.
Op 3 april 2003 meldde muziekkrant Oor het volgende: de Motown-legende Edwin Starr is gisteren op 61-jarige leeftijd overleden aan een hartaanval. Starr is vooral bekend geworden door zijn anti-oorlog nummer ‘War’ en heeft het afgelopen weekend nog voor 20.000 man in Duitsland opgetreden. Tijdens zijn terugreis voelde hij zich al niet lekker en vertelde bij zijn terugkomst in Engeland dat hij het even rustig aan wilde doen. In het harnas gestorven, zou je bijna zeggen. Hier is de clip van dit allerlaatste optreden.
Voor wie er meer van wil weten nog een link met een groot interview voor de Britse televisie, dat zo interessant was, dat alle andere programma-onderdelen geschrapt werden.
Keuze Tricky Dicky: Grand Funk – People, Let’s Stop The War (1971)
Kopje thee
De beer is weer wakker geschud. En het is de schuld van het ‘vrije’ Westen. Althans, volgens Thierry de Slingeraar. Maar helemaal ongelijk heeft hij in deze niet (meestal wel, maar dat is een ander verhaal). Decennia van wegkijken, pappen en nathouden, wangedrag tolereren, het ‘afbouwen’ van de afgesproken N.A.V.O.-contributie (2%) en de onderlinge onenigheid in de E.U. gaven Poetin de indruk dat er iets te halen viel voor zijn waanidee de oude orde weer te herstellen. In welke wereld zijn we terechtgekomen waarin een megalomane idioot en zijn corrupte kompanen hun gang kunnen gaan? Tsjetsjenië (1999), Georgië (2009), de Krim (2014), Syrië (2015) en dan nu (wederom) Oekraïne. En dan laten de MH17 nog maar even buiten beschouwing. Hij lapt(e) alles aan zijn laars en krijgt als beloning een EK en WK en drinkt doodleuk een biertje met onze Koning Pils, waarvan de morele kompas meestal naar zichzelf wijst. Russische sporters krijgen vanuit een staatsinitiatief doping en het dopingbureau vervalst de stalen. En toch mochten ze gewoon aantreden op de wereldpodia. Onder een andere naam dan…..auw. Poetin schrikt zich rot natuurlijk. Ook de tijdelijke ban van alle internationale sportwedstrijden zal de man niet op andere gedachten brengen.
Ik snap helemaal niets van de N.A.V.O. die na de flirt met Georgië ook nu weer het lid op de neus krijgt. En dan roept Von der Leyen midden in de crisis c.q. oorlog dat Oekraïne gewoon lid van de E.U. kan worden. Waarom die onnodige machtsspelletjes? Waarom olie op het vuur? Luister naar zijn reden voor deze inval: er wonen Russen die onderdrukt zouden worden. Het lijkt heel erg veel op de man met het foute snorretje die in 1939 de Sudeten-Duitsers met goedkeuring van de Volkerenbond (om de lieve vrede te waren) ging ‘bevrijden’ en een jaar later Polen binnenviel. En de wereld keek naar de onverbloemde agressie en zweeg tot het te laat was.
Trek gewoon alles uit de kast om Rusland economisch in de kou te zetten, maar plan for the worst case scenario. Poetin begrijpt uitsluitend de taal van macht, geld en corruptie. Poetin’s Rusland zal never nooit de Oekraïne meer verlaten, tenzij het Westen bereid is het land daadwerkelijk te verdedigen. Het is een gepasseerd station. Het enige wat de wereld kan doen is zorgen dat zijn corrupte kompanen hem niet langer zullen steunen omdat alle tegoeden bevroren zijn of de bevolking massaal opstaat. Maar dat zal wel niet gebeuren, want zowel in de V.S. als in Europa zitten er slapzakken aan de tafel, zoals Rutte die in de strengste bewoordingen de aanval veroordeelt. Wederom auw.
Muziek. In eerste instantie dacht ik aan Pussy Riot, omdat deze dames de ballen hebben die de leiders in het vrije Westen missen. Maar in deze anti oorlogbattle past er maar eentje: People, Let’s Stop The War van Grand Funk. In 1971 was het de eerste single van het platina album E Pluribus Funk en haalde de Billboard Hot 100 niet. Vreemd gezien het feit dat de V.S. midden in de Vietnam-oorlog zat, maar vermoedelijk omdat de meerdere radiostations het geen airplay gaven. Misschien moeten alle radiostations anno 2022 dit nummer allemaal tegelijkertijd draaien?
Keuze Willem Kamps: Ten Years After – I’d Love To Change The World (1971)
Van alle tijden
Al weken vertrouwde ik het niet. Ik had telkens een unheimisch gevoel bij de berichtgeving over de ontwikkelingen aan de Russisch-Oekraïense grens. Zo ook bij de onderhandelingen over totaal tegengestelde belangen en onmogelijke in Russisch beton gegoten eisen. Ondanks geruststellende woorden sloeg de retoriek van Vladimir Poetin 180° om. In een slecht uitgevoerd toneelstukje mochten zijn vazallen al hakkelend hun grote leider bevestigen dat het tijd was om de strijd aan te gaan. Aanvankelijk leek de Donbas het doel, maar tot ieders schrik werd heel Oekraïne aan- en binnengevallen en wordt steeds dreigender taal uitgesproken richting Europa en de V.S.
Het is 2022 en ondanks alle technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen is er qua landjepik en bovenal geldingsdrang weinig veranderd in de geschiedenis van de mensheid. Nu weer meent een machts- en geestzieke Rus zijn wil te moeten opleggen aan een buurland, nota bene onder het mom van een vredesmissie. Veel van zijn onderdanen geloven ‘m nog ook, al is dat vooral te danken aan de indoctrinatie door de monddood gemaakte oppositie en de eenzijdig gekleurde berichtgeving, de staatspropaganda. Kortom, oorlog en agressie zijn van alle tijden, ook al verzin je er een vergoelijkende rechtvaardiging voor.
Muziek is ook van alle tijden. Vooral strijdliederen kennen een lange historie. Tallozen zijn zingend, trommelend en toeterend hun dood tegemoet gelopen. Dat je ook tégen de oorlog kunt zingen kreeg een boost in de jaren zestig en het protestlied, omdat er altijd wel ergens wordt gestreden of een volk onderdrukt, bestaat nog steeds. Helaas, zal je zeggen; het zou niet nodig moeten zijn. Toch, het levert wel pareltjes op, gewaardeerde en ondergewaardeerde. Tot die laatste categorie behoort I’d Love To Change The World, een vergeten hitje van A Space In Time, het zesde album van het ook wat vergeten Ten Years After uit 1971.
In ’71 was de Vietnamoorlog nog gaande en hoewel het lied allerhande misstanden aankaart liep Alvin Lee vooral te hoop tegen de waanzin van de alles vernietigende ideologische strijd om de voormalige Franse kolonie: Just black and white, rich or poor, Them and us, stop the war. Helaas had ook hij het antwoord niet hoe een oorlog te stoppen, hoe graag hij ook de wereld zou willen veranderen. Met dat defaitisme eindigt het refrein, waarbij hij de oplossing maar aan een ander overlaat, aan jou: I’d love to change the world, But I don’t know what to do, So I’ll leave it up to you.
Tja, wisten jij en ik het maar.
Keuze Alex van der Meer: Fela Kuti – Zombie (1976)
Aanval
Naast muzikant, bandleider en Afrobeat-pionier was Fela Kuti met name ook een politiek activist. Dat ging wat hem betreft hand in hand. Zo had Fela Kuti in de jaren zeventig zware kritiek op het Nigeriaanse regime; een militaire junta. Hij zag voor zichzelf niet de optie om All You Need Is Love te prediken. Met zijn acties, woorden en muziek koos hij voor een frontale aanval. In 1976 nam hij het album Zombie op. Het gelijknamig titelnummer was als het ware een anti-oorlogslied. In de zin dat het leger volledig te kakken werd gezet. De soldaten werden afgeschilderd als volgzame zombies, die op geen enkele manier voor zichzelf konden denken.
Zombie no go go, unless you tell am to go (Zombie)
Zombie no go stop, unless you tell am to stop (Zombie)
Zombie no go turn, unless you tell am to turn (Zombie)
Zombie no go think, unless you tell am to think (Zombie)
Zombie werd populair in Nigeria. Het regime nam dus wraak. Het leger viel de door Kuti opgerichte commune aan, duizend man sterk. Fela Kuti werd zwaar in elkaar getrapt door de zombies en zijn oude moeder werd uit een raam gegooid. Ze overleed aan de verwondingen. De studio, de instrumenten, de tapes, alles werd vernietigd. De commune werd verwoest. Fela Kuti was niet tot zwijgen te krijgen echter. Zijn activisme bleef uiteindelijk, en ook zijn muziek staat nog altijd meer dan overeind. Met grote weerzin moeten we daarbij concluderen dat Zombie pijnlijk relevant blijft.
Keuze Der Webmeister: The Clash – The Call Up (1980)
Mijn verzetsdaad tegen het militairisme
De Koude Oorlog was gaande toen ik opgroeide, en dus plofte er rond mijn 18de verjaardag een uitnodiging op de deurmat voor de dienstkeuring. Want ons land kende in de vroege jaren ’80 nog de dienstplicht, wat als je erover nadenkt een bizarre vorm van slavernij is. En dus reisde deze beginnende punker op een koude grijze winterdag naar Breda, met een door het leger verstrekt treinkaartje, met het voornemen om ze eens flink de waarheid te vertellen over dat rotleger van ze!
Het ochtend gedeelte bestond uit een aantal lichamelijke tests, zoals een ogen- en oren test, dat soort dingen, waarbij wij, de jonge potentiele rekruten, door het gebouw van testkamer naar testkamer moesten lopen. Het was zoals gezegd nogal koud die dag, en het was een nogal oud tochtig gebouw, dus al vrij snel die ochtend begon mijn blaas op te spelen. Maar hoe ik ook zocht: nergens een toilet te zien. Ik bleef maar braaf doorgaan met het volgen van de route naar de volgende testruimtes, maar de aandrang om mijn blaas te legen werd stilaan pijnlijk ondraaglijk. Ik wrong mijn lijf in allerlei bochten om het maar op te houden, beet bijna tot bloedens toe op m’n lip, en zelfs het angstzweet op mijn voorhoofd bracht geen verlichting. En net toen het plasprobleem bijna fataal dreigde te worden stond ik ineens tegenover een mevrouw, gezeten achter een balie, die me een plastic bekertje gaf, naar een toilethokje achter me wees, en de historische woorden sprak: een bodempje is genoeg, hoor!
Achteraf gezien kan ik dus stellen dat mijn eerste en enige verzetsdaad tegen het militairisme eruit bestond dat ik met een triomfantelijke grijns een tot de rand gevuld bekertje urine op de balie terugzette, tot zichtbare ontzetting van de arme mevrouw die het er weer vanaf moest pakken. Want uiteindelijk werd ik vrijgesteld van dienstplicht, uitgeloot heette dat. Wat ik stiekem ook wel een beetje jammer vond want ik had vol overtuiging willen weigeren, wat inhield dat je vervangende dienstplicht mocht doen in een Bibliotheek, of een kringloopwinkel.
Deze beginnende punker had vlak voor deze fifteen minutes of army kennis gemaakt met The Clash. Dankzij de leuke hitjes Hitsville U.K. en Magnificent Seven kocht ik het driedubbel album Sandinista!, en mijn leven zou nooit meer hetzelfde zijn. En dat bedoel ik uiteraard positief. Als een spons zoog ik de pacifistisch-anarchistische teksten in me op, er ging bijna letterlijk een muzikale wereld voor me open. Ik overdrijf niet als ik zeg dit de muziek is die mijn leven het allermeest heeft beïnvloed. Die mijn muzikale horizon in één klap heeft verbreed, maar die ook de anarchist in me ontwaakte, die me bewust maakte dat ik de vrijheid had om mezelf te zijn. Van een volgzame rups veranderde ik in een zelfverzekerde vlinder.
It’s up to you, not to heed the call up
I don’t want to die
It’s up to you, not to hear the call up
I don’t want to kill
In de video hieronder valt eenzelfde oproep op de deurmat als die ik kreeg. En waar ik nog enig zins meeging in het systeem door me inderdaad te laten keuren, gaat The Clash een flinke stap verder: The Call Up is niks minder dan een oproep om dienst te weigeren, want anderen mensen doden, of zelf dood gaan is gewoon shit. Want zo simpel is het in feite: wat als er een oorlog zou uitbreken maar niemand komt opdagen? In je eentje kun je niks beginnen, maar al die eentjes opgeteld kunnen weldegelijk het verschil maken.
Overigens weet ik niet wat voor vooruitziende blik The Clash had toen ze dit nummer in 1980 schreef, maar dit tekstfragment is bijna eng om anno maart 2022 te lezen:
Maybe I want to see the wheatfields
Over Kiev and down to the sea
Keuze Marcel Klein: Twelfth Night – We Are Sane (1982)
Magnus Opus
Wanneer het om anti-oorlog nummers gaat dan heeft de band Twelfth Night een reputatie op te houden. Ik heb al eens over het nummer Sequences geschreven; dat is voor mij wellicht het mooiste anti-oorlogsnummer dat ik ken. Maar ja, daar ga ik niet twee keer een blog over schrijven, die is op deze site gewoon na te lezen. Maar de band (in het begin van de tachtiger jaren op zijn hoogtepunt met de charismatische zanger Geoff Mann) heeft meer nummers geschreven die zo in deze battle (klopt dat woord overigens bij dit onderwerp wel?) thuis zouden kunnen horen. De keus was voor mij dus niet moeilijk. Ook omdat het goed is deze progrock band weer eens onder de aandacht te brengen.
Oorlogen zijn van alle tijden en eeuwen. Kijk maar naar alle geschiedenisverhalen, vaak begint of eindigt een tijdperk met oorlog. Hier in Nederland is de huidige generatie tot nu toe redelijk ver bij oorlog vandaan geweest, maar dat is over de gehele wereld zeker niet te zeggen. Na de Koude Oorlog (waarin we dachten dat we echt in een lange periode van vrede terecht waren gekomen) hoeven we alleen maar te denken aan Joegoslavië, Rwanda, Irak en Afghanistan. En nu dus de Oekraïne.
Oorlogen beginnen niet vanzelf. Er zijn altijd mensen die dit initiëren. Dictators, omhoog gevallen vorsten of megalomane koningen. Zij weten het voor elkaar te krijgen dat mensen met gevaar voor eigen leven vechten tegen andere landen. Burgerslachtoffers, steden in puin, groot verdriet en decennia van onrust en (met een beetje geluk) wederopbouw. Voordat het allemaal weer opnieuw los gaat. Poetin lijkt een schoolvoorbeeld van het bovenstaande en wij zijn er allemaal een beetje ingestonken. Russen denken nu eenmaal anders, dat is wel weer duidelijk. En dat gaat nu ten koste van de Oekraïne. Daarom nu geen nummer over oorlog, maar over de aanstichters. De machthebbers die met een pennenstreek miljoenen levens beïnvloeden en duizenden soldaten de dood insturen.
Twelfth Night begon als een instrumentale rockband, maar met de komst van Geoff Mann werd de band in de progscene van de jaren ’80 een icoon. Alhoewel Mann maar kort deel van de band heeft uitgemaakt (hij werd later dominee en overleed in 1993 op 36-jarige leeftijd aan kanker) heeft hij in die jaren veel indruk gemaakt. Met name met zijn maatschappij kritische teksten. Het hele album Fact And Fiction is een aanklacht tegen de gevestigde orde met het prachtige We Are Sane als magnum opus. Een bijzondere track met veel tempowisselingen, verrassende stemmetjes en plotwisselingen, maar centraal staat de aanklacht tegen de gevestigde regimes.
So this is an order:
We must curb thought disorder.
With a miniature transmitter
We can pavlov the litter
And train it to do as we tell it,
State surgeon, the seed plant
Thought soon get a new slant.
So tiny a dogma idea turn to quagmire,
Thrum-humming transistor a brain wave insistor,
Closed circuit hypnosis an inbuilt psychosis,
Not one self expression deliberate supression.
A cycle to squeeze out anyone who we doubt
Will must be pliable to be reliabletuned into the media system
Picture getting hard to see
How did you end up as a prisoner
When you were supposed to be free?
oh, wouldn’t you like to know?Lebensraum for megalomania
Endless song with one refrain
All eyes fixed upon the conductor
Baton taps inside the brain…
En dat gedrag leidt vroeg of laat altijd weer tot oorlog. Ik hoop van harte dat deze keer de leider van dienst tot inkeer komt en dat het bloedvergieten en kapot bombarderen van de Oekraïne snel mag stoppen!
Keuze Peter van Cappelle: Herman van Veen – De Bom Valt Nooit (1983)
Een tekst met meerdere interpretaties
Zelf heb ik, geboren in eind 1988, de dreiging van de koude oorlog van de jaren daarvoor niet meegemaakt. Het vallen van de Berlijnse Muur en het einde van de Sovjet-Unie gebeurden allemaal toen ik nog in de spreekwoordelijke wieg lag. De muziek uit die tijd gaven mij later wel een beeld van de periode voor mijn geboorte. Wie had ooit gedacht dat het ooit weer (helaas) relevant zou zijn?
Uit de periode van de koude oorlog kwam dit nummer van Herman van Veen dat hij schreef met dichter Willem Wilmink. In eerste instantie als een reactie op De Bom van Doe Maar, waarin Ernst Jansz zong dat het allemaal niet uitmaakt omdat die bom toch wel zou gaan vallen. Ook huiswerk maken zou niks meer hoeven. Als reactie op die gedachte schreef Willem Wilmink deze tekst. Het doemdenken als reden om je huiswerk niet te maken. Die vlieger gaat niet op, kinderen! schreef hij hierover in de liner notes van de verzamel CD In Vogelvlucht van Herman van Veen.
De tekst kan echter meerdere interpretaties hebben. Want je zou kunnen stellen dat Wilmink en van Veen omschrijven dat Nederlanders altijd wel iets nodig hebben om zich zorgen over te maken met de regels: Nu keert men heel ons leven om, en brengt paniek in onze tent. Wij hielden zo van onze bom. We waren zo aan hem gewend. Met in de jaren ’80 de zorgen over de koude oorlog en nucleaire wapens, begin 21ste eeuw en lang daarna de dreiging van terreur, en in de afgelopen twee jaar de coronapandemie.
Bedoelen ze het dan als koren op de molen van sceptici over al deze dreigingen? Je zou het ook anders kunnen uitleggen. Namelijk om, ondanks de ellende in de wereld, wel zoveel mogelijk je leven te blijven leven en jezelf er niet onder te laten krijgen door angst van de donkere wolken die de wereld momenteel weer boven het hoofd hangen.
Keuze Vincent van der Vlies: The Farm – All Together Now (1990)
Actueel
De eerste wereldoorlog is – denk ik – een van de meest bizarre gebeurtenissen ooit op het Europese vasteland. Het feit dat deze begon door niet één maar twee mislukte aanslagen op Franz Ferdinand (zoek maar eens op, echt een bizar verhaal hoe de aanslag uiteindelijk min of meer per toeval toch slaagde), hoe de wereldmachten van destijds allemaal vol bravoure en euforie de oorlog ingingen, maar natuurlijk vooral ook de totale, totale, totale nutteloosheid. Hoeveel jonge levens over de kling zijn gejaagd voor domweg enkele meters landwinst, hoeveel gruwelijke middelen zijn ingezet om stellingen in te nemen door vlammenwerpers, gifgas, miljoenen (ja echt) granaten die zijn afgeschoten. Hoe de weilanden en bossen verworden waren tot modderige kraters waarin ratten en vliegen zich voedden op lijken van mens en dier. En ook hoe de uitwerking van de oorlog voor een belangrijk deel tot de tweede wereldoorlog geleid heeft. En voor wat?
Remember boy, that your forefather’s died
Lost in millions for a country’s pride
Ondanks al die horror en ellende is er ook een episode in die nachtmerrie die de schoonheid van menselijkheid herbergt. Het was december 1914 en kerst naderde. In die periode was er over en weer contact tussen de vijanden in de loopgraven en ontstond er tussen de soldaten een wederzijdse verstandhouding, waardoor zij bij elkaar kerst gingen vieren. Naar verluid was het zelfs zo dat als de legerleiding naderde zij voor de vorm begonnen te schieten over elkaars hoofden heen. Het was zelfs zo dat ze tussen de loopgraven samen elkaars slachtoffers hebben opgeruimd en samen hebben gevoetbald.
All together now in no man’s land
En over dat kerstbestand schreef The Farm haar enige echte grote hit. De band heeft in Nederland nooit een echt grootse status gehad maar dit nummer is een prachtige evergreen geworden. Een vroeg jaren ’90 Indie-swingbeatje dat doet denken aan het net iets eerder uitgebrachte debuut van The Stone Roses. Mocht iemand het verloop van de akkoorden herkennen, het is niet volledig origineel. Het is vrijwel dezelfde akkoorden progressie als die in Rain And Tears van Aphrodite’s Child’s Rain and Tears zit, die het weer hebben afgekeken van Johann Pachelbel’s Canon In D Majeur. Daaroverheen heeft zanger Peter Hooton de tekst geschreven. Later is het nummer vooral ook geadopteerd in voetbalstadions.
Goed en nu zijn we ruim 100 jaar verder en gebeurt er weer iets totaal zinloos, nu in Oekraïne. Oftewel
The same old story again
All those tears shed in vain
Nothing learnt and nothing gained
Het geeft wat mij betreft aan dat de bijna 40 jaar oude tekst (begin jaren ’80 geschreven en in 1990 uitgebracht) en de gebeurtenis zelf nog steeds actueel zijn. Wat een waanzin eigenlijk. Maar in al die waanzin, al die zinloosheid, kan er altijd nog zoiets als menselijkheid en broederschap bestaan. Zoals nu te zien is hoe binnen Europa eensgezind wordt gereageerd op deze aanval en dat er talloze initiatieven zijn gestart om medemensen te helpen. Des te meer reden om altijd hoop te blijven houden op mooiere momenten, want in de donkere momenten geldt: Only hope remains.
Keuze Guido Antunes: Primus – Too Many Puppies (1990)
Waanzin
Op het Album Frizzle Fry vond ik dit nummer al heerlijk klinken. Primus is Funk Metal wat dat dan ook wezen mag. Het is gewoon stevig en lekker. Maar dan dit nummer. Too Many Puppies is gebaseerd op het gegeven van Willliam Shakespeare, die soldaten The Dogs Of War noemde in het toneelstuk Julius Caesar.
Oprichter Les Claypool vond deze honden helemaal nog niet volwassen. Puppies waren het. Veel te veel puppies die een oorlog in gestuurd werden voor andermans winsten. Een harde tekst en video waarin we zien hoe deze kinderen de oorlog ingezonden worden.
We zien het nu ook op het nieuws waar de jonge Russische dienstplichtigen ook vanuit een oefening deze oorlog in gestuurd worden. Het bericht dat deze jongens wanneer ze krijgsgevangenen zijn door hun moeder opgehaald kunnen worden, klinkt dan ook heel wrang. En daar tegenover een land waarvan alle inwoners met hand en tand en alle mogelijke middelen hun vaderland willen verdedigen. De waanzin van oorlog vervat in een nummer met een strakke baslijn.
Keuze Quint Kik: The Ukrainians – Batyar (1992)
Call to arms
Nog geen maand geleden geleden refereerde ik eraan in mijn blogreeks (Houd de) muziek in de journalistiek op Facebook: de Koude Oorlog. Ik schreef hoe je je als puber – bij gebrek aan TikTok – halverwege de jaren ’80 terugtrok op je kamertje, waar je voor ‘de grote vragen’ terecht kon bij de albums van The Smiths. Worstelen met je identiteit tegen de achtergrond van hoge werkeloosheid en de niet-aflatende dreiging van een kernoorlog. Zelf was ik daar in de 5de klas (het tegenwoordige groep 7 van mijn zoon) weliswaar net iets te jong voor, maar het slotakkoord van Frankie Goes To Hollywood’s videoclip bij Two Tribes (die exploderende aarde!) staat me nog helder voor de geest. Net als Sting, die met geknepen stem How can I save my little boy / From Oppenheimer’s deadly toy? zong. Of anders wel die Spitting Image-pop van president Reagan, die in Genesis’ Land Of Confusion drijfnat ontwaakt uit een nachtmerrie en per abuis op de ‘verkeerde’ rode knop drukte.
Wat zich nu voltrekt in Oekraïne lijkt op een boze droom die uitkomt. Extra wrang voelt het daarbij, dat alle mannen tussen de 18 en 60 moeten meevechten en Europa aan de kant blijft staan, teneinde geen (kern)oorlog over zich af te roepen. Vooropgesteld: wij waren vroeger thuis geen helden. Ik kom niet uit een gezin, dat meeliep met een Ban de bom-demonstratie. Aan de andere kant heb ik mijn ouders ook nooit kunnen betrappen op de slogan Liever een kruisraket in mijn tuin, dan een Rus in mijn keuken. We waren er niet echt mee bezig. Na het zien van de huiveringwekkende HBO-serie Chernobyl moest ik bekennen dat zelfs die ramp me destijds grotendeels was ontgaan. Het voelde dan ook onwerkelijk om vrijdagochtend op nos.nl te lezen dat Rusland het risico had genomen om een kerncentrale te bestoken, koud vier dagen na de aankondiging van Poetin om de nucleaire eenheden in verhoogde staat van paraatheid te brengen ‘om Europese agressie te beteugelen’.
Een anti-oorlogslied lijkt me bij Poetin aan dovenmansoren gericht; beter is het om iets in stelling te brengen dat strijdbaar klinkt: Batyar van The Ukrainians. Die band kwam eind jaren ’80 voort uit de Wedding Present, lievelingen van John Peel. Tijdens een radiosessie voor de Britse DJ zette de tweede gitarist Peter Solowka – zijn vader kwam uit Oekraine – het volksliedje Hopak in. De reacties waren zo enthousiast dat er nog enkele sessies volgde. EP Oi Divchino schopte het tot NME’s single van de week en vormde de aanzet tot het vertrek van Solowka, die zich volledig ging toeleggen op de debuutplaat van The Ukrainians. Voorafgaand aan een tweede album werd de EP Pisni iz The Smiths uitgebracht. Daarop zijn vier vertalingen te vinden, waaronder Batyar (Big Mouth Strikes Again) dat in mijn oren klinkt als een call to arms (met dank aan die verwijzing naar verzetsstrijder Jeanne d’Arc). Het laat zich raden wie ik bij de grote mond in gedachten heb; was het maar bij woorden gebleven. Slava Ukraini!
Keuze Marleen de Roo: Bright Eyes – Road To Joy (2005)
De weg naar vreugde zit vol lawaai
De meeste anti-oorlogssongs gaan over love, peace en happiness of schoppen juist tegen het systeem, tegen de macht. Road Of Joy van Bright Eyes past niet in deze straatjes. Het is het herkenbare anti-oorlogsgevoel dat dit nummer zo sterk maakt. De melodie, zang en tekst gaan over gevoelens van angst, verdriet en boosheid. Zanger Conor Oberst observeert en ervaart op afstand met onmacht en frustratie.
Het nummer begint op een rustige ochtend; de vogels fluiten, de stad ligt er rustig bij. De melodie van Beethovens Ode To Joy (Ode an die Freude) geeft ons een stukje herkenbaarheid. Het is natuurlijk ook het volkslied van de Europese Unie, wat het nu misschien ook een unheimisch gevoel geeft. En dan:
I read the body count out of the paper
And now it’s written all over my face
Zo beginnen veel ochtenden voor ons. Het lezen van de artikelen op nieuwssites, het ochtendjournaal, een update over de nachten vol geweld in Oekraïne. Deze artikelen doen zanger Conor beseffen hoe klote het leven soms is. Vol liefdesverdriet, verslavingen en strijd met jezelf en anderen. Heeft de komst van telefoons, camera’s en machinegeweren de wereld nou zoveel geholpen? De melodie versnelt, een meer marstempo volgt. Mannen vertrekken naar het front om te vechten.
So when you’re asked to fight a war that’s over nothing
It’s best to join the side that’s gonna win
And no one’s sure how all of this got started
But we’re gonna make ’em goddamn certain how it’s gonna end
De laatste fase. De tijd van woede en geweld. Conor schreeuwt het letterlijk uit aan het einde van het Road To Joy. De instrumenten vliegen alle kanten op, het is een lawaai van jewelste. Tijdens het optreden van dit Bright Eyes’ nummer bij The Late Late Show with Craig Ferguson slaan Conor en de trompettist Nate Walcott hun instrumenten finaal kapot.
Let’s fuck it up boys, make some noise!
Met het nummer Road To Joy, eindigt ook het album I’m Wide Awake, It’s Morning uit 2005. Met een 45 seconden lange fade out van herrie. Lawaai. En dan niets meer behalve stilte.
Keuze Erwin Herkelman: John Fogerty – Can’t Take It No More (2007)
De hoop voorbij
Hier had een blog over hoop en liefde moeten staan. Een blog over het uitzicht op een wereld zonder oorlog, een beeld dat in de jaren ’90 binnen handbereik leek. Eén oorlogje hoefden we nog maar op te lossen. Eén oorlogje… en dan zouden we in een wereld van vrede leven. Het leek mij een mooi statement binnen een battle waar toch vooral de woede regeert.
Maar de afgelopen dagen bewees Poetin wat voor maniakale gek hij is. Een monster met maar één doel: het volledig uitwissen van alles wat Oekraïne is. Daarbij geen énkel middel schuwend. Dreigen met atoombommen, aanvallen op kerncentrales, schieten op burgerdoelen en de volledige lamlegging van de kritische pers.
Er wordt wereldwijd gedemonstreerd, er vallen harde woorden, Rusland wordt economisch afgeknepen en we proberen de Oekraïne op defensief gebied zoveel mogelijk te ondersteunen. Hopelijk zal dat uiteindelijk écht gaan uitmaken, maar vooralsnog lijkt het de man achter de knoppen maar weinig te interesseren.
Inmiddels ben ik de fase van hoop ook al voorbij. Het is frustratie: één man met een heel groot ego die zich in een zodanige positie heeft gemanoeuvreerd dat hij iedereen zijn wil kan opleggen. En die ongelooflijke machteloosheid. Van mij, van de mensen om mij heen, van mijn land en van mijn wereld. Ik trek dat héél slecht…
Keuze Jeroen Mirck: Ben Harper & The Innocent Criminals – Fight Outta You (2007)
Strijd
Zingen over oorlog en vechten gaat vaak met veel passie gepaard. Alsof je de vijand verbaal wil verslaan. Logisch natuurlijk, want de emotie zit vaak diep. Toch kan ingetogen verzet ook heel krachtig zijn. Dat bewijst Ben Harper met het liedje Fight Outta You. Zijn begeleidingsband heeft ook nog eens een heel vreedzame naam: The Innocent Criminals. Het nummer begint verraderlijk rustig: een sobere slaggitaar en een kabbelende synthesizer verbloemen de activistische tekst.
They’ll look you in the eyes and stone you
Then turn and disown you
Don’t let it take the fight outta you
They’ll walk all over your name
Till they find someone else to blame
Don’t let it take the fight outta you
Harper zingt over kracht en vechtlust in de meest uiteenlopende situaties, van fysieke bejegening tot een niertransplantatie. Daarvoor gebruikt hij metaforen van een goede matpartij. I would rather take the punch than not give you a shot. En: I should have known better than to mistake a fist for a glove.
Fight Outta You klinkt muzikaal alsof Harper al heeft opgegeven, maar in zijn teksten hij roept (zichzelf?) juist op om toch door te vechten. Ook als misinformatie op de loer ligt, zoals momenteel tijdens de Russische invasie in Oekraïne. Don’t believe the headlines, check it for yourself sometimes.
Op 11 juli 2010 zag ik Harper live tijdens North Sea Jazz. Het was de zondag van de WK-finale tussen Nederland en Spanje. De Amerikaan stond vlak voor die wedstrijd geprogrammeerd en de organisatie had besloten het voetbal uit te zenden op een groot scherm. Harper had daar geen boodschap aan en speelde aan het eind van zijn set in zijn eentje een extra lange versie van het rustieke nummer Lifeline, afkomstig van het album met dezelfde titel waarop ook Fight Outta You staat. De sfeer werd kribbig, want het Nederlandse publiek wilde Wesley Sneijder zien. De muzikant rekte zijn stille verzet tot het uiterste, maar stopte uiteindelijk vlak voor de voetbalkraker. Voetbal is oorlog, maar Harper won zijn eigen strijd.
Keuze Marèse Peters: The Decemberists – This Is Why We Fight (2011)
Oorlog is de hel
Zijn artiesten vredelievender dan ‘gewone’ mensen? Je zou het haast denken. Zij hebben de kunst als uitlaatklep en grijpen allereerst naar de muze om hun grieven te uiten. Bovendien kennen ze de verbindende en gelijkmakende kracht van muziek. Niet voor niets is er een ongelofelijk lange lijst aan anti-oorlogsliedjes gemaakt door artiesten die het beste met de wereld voor hebben. Het doet mij daarom deugd dat er in deze battle ook weer een hoop mooie nummers worden aangedragen.
Misschien wel het indrukwekkendste anti-oorlogsnummer is van de hand van (hoe kan het ook anders) Joni Mitchell. Al eerder schreef ik over The Fiddle and the drum en hoe ze zich met dit nummer klein en kwetsbaar opstelt tegenover de roffelende trommels van de oorlogsretoriek.
Daarom valt mijn keuze nu op een nummer van The Decemberists. Afkomstig uit Portland, Oregon – waar ze toch al wat linkser geörienteerd zijn dan in de rest van de VS. Frontman en liedjesschrijver Colin Meloy spreekt het nergens in zijn oeuvre expliciet uit, maar in een hoop nummers lees en hoor je zijn afkeer van oorlog, wreedheid en tirannie. Zo bezingt hij in 16 Military Wives het fenomeen oorlog vanuit de mensen die de werkelijke offers brengen in een oorlog, zonder dat ze daarvoor gekozen hebben. De VS krijgen er flink van langs.
Ook in This Is Why We Fight (van het album The King Is Dead uit 2011) laat Meloy er geen onduidelijkheid over bestaan: oorlog is de hel. Het zorgt alleen maar voor vernietiging, uitputting, stank en ellende. Daarom moeten we er met al onze kracht tegen vechten.
Keuze Jan-Dick den Das: Rise Against – Survivor’s Guilt (2011)
Krankzinnig
Er zijn van die momenten dat de juiste woorden ontbreken. Er is al veel gezegd over wat Poetin een invasie noemt. Zinloos, beschamend en oorzaak van ontzettend veel verdriet aan beide kanten. Wat een ongelofelijke klootzak is het toch, dat is het gevoel wat mij bij overheerst.
Survivor Guilt is een prachtig anti-oorlogsnummer van Rise Against. De band ook verantwoordelijk voor Hero Of War, en mijn eerste bijdrage op deze site. Het nummer begint met een dialoog uit Catch 22, de verfilming van het boek van Joseph Heller. Een catch-22 is een paradoxale situatie waarin het onmogelijk is om een gewenste uitkomst te bereiken doordat de ‘regels’ dat vanwege tegenstrijdigheden niet toelaten. In het boek van Heller probeert Yossarian, een militair van de luchtmacht, onder gevaarlijke gevechtsmissies uit te komen door zichzelf krankzinnig te laten verklaren. Dat Yossarian dat wil vindt de behandelend arts echter heel verstandig, waarmee deze bewezen acht dat Yossarian niet krankzinnig is, maar juist heel verstandig. De arts verklaart hem volledig gezond wat tot gevolg heeft dat Yossarian gevaarlijke gevechtsmissies moet blijven vliegen.
Block the entrances
Close the door
Seal the exits
Because this is warAll gave some
Some gave all
But for what
I want to know
Inderdaad voor wat, wat is het allemaal waard? Niets, totaal niets behalve veel ellende en onschuldige mensen die tot wanhoop worden gebracht, kinderen die hun onbezorgdheid verliezen. Machtswellust het doet gekke dingen met mensen, je zou willen dat de psychiater in Catch-22 deze gek krankzinnig zou verklaren en hem op zou sluiten in één van zijn eigen kampen.
A folded flag
A purple heart
A family all but torn apart
I fought with courage to preserve
Not my way of life, but yours
In sommige situaties kan je alleen maar hopen dat het verstand snel zal zegevieren, ik hoop het voor al die onschuldigen in Oekraïne en Rusland.
Keuze Alex van der Heiden: Kreator – World War Now (2017)
Onmacht, wanhoop en frustratie
Ik had vandaag (de dag van schrijven) een gesprek met een ontredderde echtgenote van een Oekraïner. Met de onmacht in haar hele lijf vertelde ze hoe haar schoonfamilie nu in een totale wanhoop verkeerd. Ze vertelde ook hoe de mensen daar nog nauwelijks kunnen bevatten in welke situatie ze zitten vanwege het dagelijkse leven dat van het één op het andere moment omsloeg. Uiteraard brengt het besef en de urgentie die het supremacisme van Putin aanricht direct de realiteit van moeten schuilen of vluchten. Deze en zo nog vele verhalen gaan door merg en been.
Suddenly we are at war
Supremacists have forced us to align
With fear itself the poisoner
The final level with no front lines
Epochal evil spirits of depression
Het eerste refrein van Kreator s World War Now geeft meteen weer hoe de situatie is en hoe deze ook beleefd wordt door direct betrokkenen. Het hele nummer is een aanklacht tegen alle overwegingen, acties en vergif die de aanvoerders van een oorlog over alle betrokkenen heen storten. Zie de pijn, hoor de kreten, schreeuwt Mille de zanger van Kreator uit. Metal is wat dat betreft een heerlijke uitlaadklep om je frustratie ergens over uit schreeuwen. Hier slaan ze ook nog eens de spijker precies op zijn kop over de situatie in de Oekraïne.
Het nummer World War Now staat op het laatste album Gods Of Violence van deze Duitse thrashmetal band. Enkele nummers na deze volgt Totalitarian Terror en maakt de verschrikkingen van World War Now af. Kreator is al sinds de jaren tachtig een vaste waarde in het thrashmetal landschap en deze Duitsers hebben nog nooit onder gedaan voor hun evenknieën uit de Bay Area van Californië. Zeker in tijden als deze dus een aanrader om frustratie en opgekropte onmacht over de oorlogssituatie snoeihard op te zetten om even af te reageren en God verhoedde een daadwerkelijke wereldoorlog. Er komt binnenkort weer een nieuw album aan en met het onderwerp van deze blog is het cynisch genoeg dat de komende tour begint in Kiev en daarna een vervolg kent in Rusland. Van het begin van deze tour zal niet veel gaan komen vrees ik, tenzij er een wonder gebeurt en de situatie toch omslaat naar vrede…
Keuze Halbe Kroes: Roger Waters – Is This The Life We Really Want? (2017)
Cynisme of waarheid?
Roger Waters uit die ene grote progressieve rockband is misschien niet echt ondergewaardeerd. Als bassist, zanger en bedenker van vele Pink Floyd projecten kennen vele mensen hem. Het solo-werk zal voor sommigen meer onbekend zijn, wellicht iets meer ondergesneeuwd dankzij het oeuvre van zijn voormalige band. Op persoonlijk vlak kent hij de oorlog goed, zijn vader had immers gediend in het Britse leger. Veel van zijn werk binnen PF komt hier dan ook mee in aanraking. Wie kent niet de beroemde beelden vanuit Berlijn, ten tijde van de val van de muur, het live-concert met alle beroemdheden van toen uit de muziekindustrie. (Check dit zeker, als je het niet hebt gezien.)
Zelf kwam ik in aanraking met zijn muziek als solo-artiest via het album Amused To Death. Een aanklacht tegen onder andere de Golfoorlog. In de latere jaren van de huidige eeuw ging hij nog langs vele landen met een nieuwe introductie van het PF-album The Wall. In 2018 zag ik hem dan ook live in Amsterdam. Projectie van huidige oorlogen, zoals die van het Midden-Oosten, kwamen veelvuldig voorbij op de grote witte muur die op het podium werd geposteerd. Het thema ‘anti-war’ bleef altijd dichtbij.
The goose has gotten fat
On caviar in fancy bars
And subprime loans
And broken homes
Is this the life, the holy grail
It’s not enough that we succeed
We still need others to fail
Zijn laatste album uit 2017 draagt dezelfde titel als het nummer wat ik wilde aandragen voor deze battle. De tekst is zo expliciet en ‘in your face’ dat het geen ontkomen aan is. Waters omschrijft wat, volgens hem, de reden is dat wij als mensheid keer op keer oorlog maken.
And every time a student is run over by a tank
Every time a Russian bride is advertised for sale
And every time a journalist is left to rot in jail
And every time a nincompoop becomes the president
And every time that Greenland falls in the fucking sea is because
It is because we all stood by, silent and indifferent
Het liedje eindigt met dat het normaal is. Dat het normaal is, omdat wij allemaal aan de zijlijn staan en het laten gebeuren. Makke schapen, die door onze eigen onkunde steeds weer dezelfde fouten maken. De twijfel is proefbaar of het ooit weer goed komt. Cynisme van een oude man neergepend alsof het normaal is. Stop the war (!) of is dit het gewoon het leven dat we willen.
Keuze Remco Smith: Oxxxymiron – Russian Road Rage (2021)
Moed
Oorlog. Nadat de Berlijnse muur in 1989 was gevallen, dachten we denk ik met zijn allen dat dat aan ons in West-Europa voor altijd voorbij zou gaan. Uit die droom zijn we vrij bruut ontwaakt. De zinloosheid, het geweld, het verdriet. Kapotgeschoten steden. Kinderen die met niet meer dan alleen hun knuffel moeten schuilen in metrotunnels. Al die doden en gewonden. Al die ontheemden.
In een oorlog als deze zijn er altijd mensen die zich onderscheiden. Oekraïners die voor een legercolonne blijven staan om de doorgang te versperren. Mensen die wapens oppakken in een ongelijke strijd tegen tanks en mortieren. Mensen die accepteren dat de dood het gevolg kan zijn maar die weigeren te wijken.
Moed vergt ook de betogingen in Rusland. Mensen die in Moskou en Sint-Petersburg de straat op gaan. Mensen die de tijd van de Sovjet-Unie al helemaal niet kennen. Jongeren die zijn opgegroeid met de gedachte dat dictator Poetin de heerser van het land is. Zij laten met gevaar voor eigen vrijheid, met gevaar voor eigen leven, merken dat deze oorlog tegen Oekraïne niet hun oorlog is. Zij beseffen dat in dat andere land mensen wonen net als zij, met dromen die zij ook hebben; dromen die nu kapot worden geschoten.
Bij het Jeugdjournaal was aandacht voor Miron Yanovich Fyodorov, ook bekend als Oxxxymiron. Oxxxymiron geniet kennelijk enige bekendheid want hij heeft onder andere muziek gemaakt met Eminem. Via de nog beschikbare socials liet hij, ook met gevaar voor eigen vrijheid, weten dat dit niet zijn oorlog is. Voor mij is hij daarmee het boegbeeld van het Russische verzet tegen deze oorlog en tegen Poetin. Russian Road Rage gaat over de chaos van het Russische verkeer als analogie voor het leven in Rusland, onder het juk van de Russische macht.
Keuze Freek Janssen: Meskerem Mees – Man Of Manners (2021)
De hypocrisie van het leger
Nog maar kort geleden hoorde ik haar voor het eerst. Het was tijdens Eurosonic Noorderslag, op TV kwamen een paar hoogtepunten langs. Meskerem pakte me meteen in met een live-uitvoering van Seasons Shift.
Nadat ik het hele debuutalbum checkte, bleek dat niet eens de beste single te zijn. Joe is zeker de moeite waard, maar vooral Man Of Manners heeft alles in zich om een klassiekertje te worden. Hier is Meskerem op haar best; alsof Bob Dylan en Tracey Chapman 22 jaar geleden een liefdesbaby hebben gekregen.
Het lied gaat over haar broer die door haar vader het leger in wordt gestuurd.
At 18 years old
He did was he was told
Packed his bags and he sold his will
Het treffende aan de tekst van Man Of Manners is de hypocrisie van elk leger. Je wordt er discipline bijgebracht, je leert je te gedragen als een trouwe, fatsoenlijke soldaat (a man of manners). Wanneer je helemaal binnen het keurslijf past, dan heb je het goed gedaan.
They told him what was wrong
They told him what was right
They told him what was day and what was night
Maar als je moet vechten, en dat is nu eenmaal wat er vaak gebeurt in een leger, dan moet je ook gewoon mensen dood maken. Hoe fatsoenlijk is dat?
[crowdsignal poll=11061933]
