Er zijn twee soorten beweging die bij muziek komen kijken. Allereerst is er het fysieke bewegen, waarbij de voetjes tikken en de heupjes wiegen, waar mensen zwetend en puffend met elkaar in dans en in trance raken. De andere manier van beweging is de innerlijke roering, waar je ingewanden kunnen draaien op manieren die je nooit had durven bedenken, en je hart naar je tenen kan schieten. Mark Lanegan had het nooit zo van die eerste categorie: als hij live optrad dan deed hij dat statisch; als een soort portret van zichzelf. Dansen was voor hem wellicht voor mensen die niet hadden meegemaakt wat hij had meegemaakt – ik kan me indenken bij het lezen van zijn verhaal wat zo’n leven met een man kan doen… Echter, wat hij niet met zijn muziek kon bereiken in die eerste categorie compenseerde hij ruimschoots in de tweede: er zijn namelijk weinig artiesten die me zo tot op het merg weten te raken als Mark Lanegan. En nu is Mark Lanegan dood.
Mark Lanegan zong geloofwaardig. Je slikt elk woord wat hij uitte. Een man die bijna zijn arm moest laten amputeren door heroïnegebruik mag geloofd worden wanneer het over de donkere kanten van het leven gaat. En toch dacht ik altijd dat hij het wel zou redden. Een reliek, een mummie, een soort Keith Richards van de jaren ’90 die met zijn schurende stem tot in de volgende eeuw door zou kunnen brommen. Hij heeft er zoveel van zijn generatie eerder zien vertrekken en zong hier vaak over (bijvoorbeeld op het prachtige When Your Number Isn’t Up of Skeleton Key). ‘Dark Mark’ leek niet kapot te krijgen… En toch is het nu klaar. De duivel ligt niet langer alleen in coma, de duivel is dood.
Het is raar wanneer zo’n icoon sterft. Hij is altijd een beetje onder de radar gebleven, maar ik heb zelden zoveel respect voor een artiest meegemaakt als bij Mark Lanegan, wat onderstreept wordt door de veeltallige gastoptredens die hij heeft verzorgd in zijn illustere carrière. Iedereen hield van hem en zijn stem. En wat een fantastische en stiekem ook veelzijdige stem had deze man. Hij kon klinken als een roestige dieselmotor die per ongeluk is volgegooid met een mix van dikke bleek, accuzuur en beton, maar op andere nummers klinkt hij als een door je oma met de hand gebreide deken die een heel klein beetje prikt. Mark Lanegan was een man die de hoogte- en dieptepunten van het leven van dichtbij heeft ervaren en de essentie ervan weet te vatten in zijn muziek. Geen wonder dat de man zo’n fan was van de Blues.
Om één van mijn favoriete muzikanten te eren heb ik gekozen voor het nummer Bell Black Ocean. In tegenstelling tot wij stervelingen kan de muziek niet ophouden te bestaan. Gelukkig maar, want ik zou niet meer zonder de muziek van Mark Lanegan kunnen. Het album Scraps At Midnight uit 1998 laat de soepelere en intiemere kanten van ‘Dark Mark’ zien en dit nummer is een schitterend voorbeeld. Een hele lichte begeleiding van gebroken gitaarakkoorden en melodische piano ondersteunen de kracht van Lanegan, die introspectie laat spreken in korte coupletten. Een korte solo van slide-gitaar laat het nummer verder ademen, om daarna de tekst weer op de voorgrond te laten treden:
While it’s true – in time – we might close our eyes, this won’t die
Het is waar. Je hebt gelijk, Mark. Als het moment daar is moeten we voor eeuwig onze ogen sluiten, maar dit sterft niet. Je muziek blijft bestaan, alleen ga ik jou wel enorm missen…
