Voor veel mensen wereldwijd is 9/11 (de dag waarop vier vliegtuigen werden gegijzeld, en waarbij aanslagen op het Pentagon en de Twin Towers werden gepleegd) een belangrijke keerpunt in de hedendaagse geschiedenis. Vandaag is dat alweer 20 jaar geleden, maar bij veel mensen staan de beelden nog vers in het geheugen.
Het leek een gewone dinsdag als alle andere. In de ochtend wat vergaderingen en in de middag het een en ander uitwerken. Ik stond te praten met de directeur van de organisatie waar ik toen werkte, tot een medewerker uit mijn team naar binnen stapte en iets zei over een vliegtuigje en het World Trade Centre. We namen het beiden voor kennisgeving aan en vervolgden ons gesprek. Toen ik ruim 20 minuten later door de gang naar mijn kantoor liep, riep een collega mij naar binnen vanwege het feit dat er een tweede vliegtuig was ingevlogen op het WTC. Vanaf dat moment was internet en de TV de bron van alles wat er die dag gebeurde.
In 2015 was ik met mijn dochter in New York. Het nieuwe World Trade Centre gebouw was net open en met mijn dochter liep ik langs de gedenkplaats op de plek van de gebouwen hadden gestaan. Een indrukwekkend gezicht, zoals de Amerikanen dit goed kunnen doen. Na tickets gekocht te hebben voor een bezoek bovenop het WTC, gingen we samen naar het 9/11 museum. Ik ben er twee keer geweest inmiddels en nog steeds is het voor mij één van de meest indrukwekkende plekken waar ik ooit ben geweest. Wellicht ook omdat de gebeurtenissen na 20 jaar nog steeds in mijn geheugen gegrift zijn, maar ook omdat in het museum niet alleen de tastbare herinneringen te zien zijn, maar ook omdat ik het midden van het museum je chronologisch wordt meegenomen door de dag heen. Vanaf het moment dat er nog niet aan de hand was, er onbezorgd tv werd gemaakt, tot en met het einde van de dag, waarop de resten van de twee torens zien staan in het licht van de lampen en de reddingswerkers zoeken naar overlevenden. Om daarna bovenop het nieuwe WTC te staan en dan rond te kijken. Het maakte het geheel onwerkelijk en bijzonder.
Er zijn in de periode en de jaren daarna heel veel nummers geschreven over 9/11. Soms alleen verwijzingen in de tekst, maar soms ook echt hele albums vol. Voor mij één van de mooiste en meest indrukwekkende nummers over 9/11 komt van Tori Amos. Ingetogen met haar piano start het nummer en je voelt de pijn. Het nummer wordt groter en het lijkt wel of Tori overgaat in Kate Bush. Wat een bereik, wat een emotie, de stem van Tori gaat door merg en been als ze zingt:
And you said
You would find me
Even in death
And you said
And you said
You’d find me
But I can’t see new York
As I’m, circling down
Through white cloud
Falling out
And I know
His lips are warm
But I can’t seem
To find my way out
My way out I can’t see.
Of this hunting ground
Met dit nummer komt 9/11 heel dichtbij, beklemmend dichtbij zelfs.
9/11 zal altijd een gebeurtenis zijn die ik meedraag in mijn gedachten. En dat kreeg extra verdieping door de bezoeken aan New York. Ik weet nog dat ik een dag later naar mijn werk reed en de gebeurtenissen van die dag nog eens op mij in liet werken. Het surrealisme van het feit dat alles gewoon weer doorging, dat er op diezelfde 9/11 gewoon in de avond weer gevoetbald werd, maar dat er toch echt iets wezenlijks was veranderd. Ik besefte mij op dat moment dat er een wereld voor 9/11 was en een wereld na. En dat heeft de geschiedenis van de afgelopen 20 jaar wel bewezen.
