Op deze dag dat we ons respect betuigen aan alle moeders, past natuurlijk ook een muzikaal eerbetoon. Eind 2020 stuitte ik op het ultieme eerbetoon, tijdloos en actueel, dat je ook gerust kunt luisteren op de internationale vrouwendag en op dagen dat we stilstaan bij feminisme of juist de keerzijde die vrouwen nog altijd overmatig ten deel valt: seksisme, discriminatie en geweld.
In heb het over Mesdames, een spoken word-performance van de Franse zanger/rapper Grand Corps Malade. Een Franse tekst dus, maar ook voor wie die taal niet perfect beheerst is het betoog goed te volgen. Juist in die poëtische taal komen de zinnen extra krachtig over. Om te beginnen vraagt de artiest toestemming om enkele woorden te mogen richten tot de vrouw. Als een hommage, ja, zelfs als een déclaration, comme un tentative honnête de réparation.
Wie is Grand Corps Malade eigenlijk? Achter deze wat macabere artiestennaam gaat de lange Fransman Fabien Marsaud schuil. Ooit een begenadigd basketballer, maar na een duik in een te ondiep zwembad langdurig verlamd en sindsdien bezig met taal en muziek – iets wat allicht ontstond om zijn hersenen te trainen na het heftige hoofdletsel dat hem trof. Sindsdien een succesvol slam-artiest, wiens urban poetry en spoken word een prachtige mix is van hiphop en chansons.
Van Marie Curie tot #MeToo
Een hedendaags hoogtepunt uit zijn oeuvre is het in september 2020 verschenen zevende album Mesdames waarop bijna elk nummer een duet is met telkens een andere Franse zangeres. Ook in dat opzicht staat hier de vrouw centraal. Maar laten we teruggaan naar de tekst van het titelnummer. Nog altijd leven we in tijden waarin machismo de norm is en mannen letterlijk en figuurlijk de meeste ruimte pakken, zingt Marsaud. Terwijl vrouwen zo oneindig veel meer subtiel, elegant en classy zijn. En dan volgt er een passage die wat nadere uitleg behoeft:
Et si j’apprécie des deux yeux quand tu balances ton corps
J’applaudis aussi des deux mains quand tu balances ton porc
Waar de eerste zin natuurlijk verwijst naar dansen of bewegen, is het applaus in de tweede zin gericht op de wereldwijde #MeToo-beweging. Balance ton porc is daar de Franse formulering voor, letterlijk: verlink jouw varken. Harde woorden die in de tekstregels van Marsaud uiterst dichterlijk klinken. Dat geldt ook voor het refrein, waarin hij enkele vrouwelijke iconen benoemt:
Vous êtes nos muses, nos influences, notre motivation et nos vices
Vous êtes Simone Veil, Marie Curie, Rosa Parks, Angela Davis
Vous êtes nos mères, vous êtes nos sœurs, vous êtes caissières, vous êtes docteurs
Vous êtes nos filles et puis nos femmes, nous on vacille pour votre flamme
De vier genoemde vrouwen verdienen wellicht wat nadere toelichting. Marie Curie kennen we natuurlijk als de Pools-Franse schei- en natuurkundige die twee Nobelprijzen won. Eveneens Frans is de politica en advocate Simone Veil, die de eerste vrouwelijke voorzitter was van het Europese parlement en in eigen land als minister van Volksgezondheid het voortouw nam in het legaliseren van abortus. De andere twee vrouwen zijn iconische gelijkheidsstrijders uit de Verenigde Staten: Rosa Parks was de vrouw die protesteerde tegen rassendiscriminatie in het Amerikaanse openbaar vervoer, Angela Davis is een beroemde feministische filosoof, schrijver, hoogleraar en activist.
Respect en liefde
Het mooie van het lied Mesdames is dat Marsaud zich voortdurend blijft verontschuldigen voor zijn hommage, zijn eerbetoon, zijn petite intro. Alsof hij zich schaamt dat het nodig is om te benadrukken hoe belangrijk de rol van de vrouw is. De zanger noemt zijn loflied zelfs een vorm van délicate démagogie. Tegelijk is elke zin doordrenkt van respect, waardering en liefde. Vooral doordrenkt van liefde. Zeker als producent Mosimann het achtergrondkoor inzet: You are the only one, the only one. You are, yes, you are. Lieve moeders, dochters, zussen en vrouwen, jullie betekenen alles voor ons.
