Literatuur en muziek zijn vaak geen vreemden van elkaar. Songwriters en muzikanten worden vaak genoeg geïnspireerd door literatuur en auteurs. Andersom trouwens ook. Het wordt echter een persoonlijk verhaal als blijkt dat je favoriete band heel erg verbonden is met juist je favoriete auteur.
De goed belezen act waar ik het over wil hebben is in dit geval Sonic Youth. De bandleden spelen niet meer allemaal samen, maar gek genoeg lijkt de waardering bij mij alleen maar toe te nemen. Je zou dus deze band mijn favoriete muziek-act kunnen noemen. Al geef ik ook meteen toe dat een dergelijke uitspraak heel gevaarlijk kan zijn. Ik weet nog een moment in mijn leven dat ik Korn de beste band van de wereld vond. Maar dit even terzijde.
Qua literatuur is het net zo goed moeilijk om definitief te kunnen zeggen wie, bijvoorbeeld, je favoriete auteur is. In mijn geval: is het Douglas Adams? Of Neil Gaiman? Waanzinnige auteurs, maar wellicht gaat de spreekwoordelijke eer voor mij uiteindelijk toch naar Philip K. Dick. Voor als je hem niet kent, Philip K. Dick heeft heel mooie Science-fiction boeken geschreven. Persoonlijke favoriet is Do Androids Dream Of Electric Sheep?, maar andere boeken, zoals Martian Time Slip of The Man In The High Castle, doen daar weinig voor onder. Veel mensen zijn bekend met zijn werk. Wel meer dan je in eerste instantie zou denken, want veel verhalen van hem zijn getransformeerd naar het grote doek. En dat waren geen kleine films: Minority Report, Blade Runner, Total Recall (2x), en A Scanner Darkly, onder andere.
Zijn werk kan bevreemdend zijn, het dwingt je onbekende situaties en patronen tot je te nemen. De kans dat je moet afhaken is altijd even aanwezig als je aan een boek van hem begint. Zo ervaar ik dat tenminste. Het is geen gemaksliteratuur. Als je weet vol te houden word je echter beloond met nieuwe inzichten en nieuwe realiteiten. Ik ervaar dergelijke inspirerende momenten ook bij de muziek van Sonic Youth. Wat dat betreft is er, voor mijn gevoel alleen al, een hele grote overeenkomst tussen die twee.
Dick is heden ten dagen nog onverminderd populair, ook al is hij in 1982 al overleden, toen hij nog maar 53 jaar was. Latere generaties schrijvers zijn erg door hem geïnspireerd. Maar daar is het niet bij gebleven. En hier komt Sonic Youth weer in beeld. De band heeft een album gemaakt dat gedeeltelijk geïnspireerd is door het werk en zijn leven. Het waanzinnig goede album Sister, uit 1987.
Jazeker, er was ook een belangrijke zus in het leven van Philip K. Dick. In dit geval Jane Charlotte Dick, zijn tweelingzus. Ondanks dat ze zes weken na hun geboorte overleed, is ze gedurende het leven van haar broer dominant aanwezig geweest. Ergens: in zijn gedachten, als trauma, maar ook in zijn verhalen. En zo is ze in de vorm van inspiratie ook op een album van Sonic Youth terechtgekomen.
De openingstrack van dat album is Schizophrenia, maar een tijdlang – voordat het werd opgenomen voor het album – had dit nummer juist dezelfde titel als het album. Album en nummer zijn hoogtepunten binnen het gigantische oeuvre van de band. Omdat ik zelf ook erg dol ben van het werk van Philip K. Dick biedt deze muziek dus voor mij een gevoel van herkenning. Echter zonder de kennis van Dick is Schizophrenia ook een uitermate indrukwekkend nummer. Wellicht zelfs het beste nummer van de band.
Het nummer is haast als een blauwdruk voor alle muziek van Sonic Youth. Zelden komen alle interessante aspecten van de band zo herkenbaar samen. Het nummer kan echter voor het nog niet ingewijde oor wat – ahum – schizofreen overkomen. Zoals veel werk van Sonic Youth in eerste instantie. Schizofrenie heeft juist vaak kenmerken als hallucinaties, wanen, en vooral het wegvallen van samenhang: onlogisch gedrag. Maar juist in die onlogica is de schoonheid – in de muziek dan toch – uiteindelijk weer terug te vinden. Op moment dat je de vreemde structuren tot je begint te nemen valt de waan weg en ontstaat er een nieuwe realiteit. Net als bij de boeken van Philip K. Dick. De weg ernaartoe is wild en grillig, maar de tijdloze bestemming is een hele grote beloning.
