De Brazilië-battle

A batalha brasileira

Als je aan Brazilië denkt dan schieten zon, zee, strand, voetbal, carnaval, samba, voetbal, bossa nova, tropicália en natuurlijk ook aan voetbal door het hoofd. Maar niet alles is feest. Het land kent een grote economische ongelijkheid, en helaas moeten we nu vooral ook denken aan de branden in het Amazonegebied. Het vuur en de verschraalde aarde als een teken van chaos en vernietiging. En juist dat laatste zou vreemd moeten zijn, want het motto van het land is Ordem e Progresso, oftewel: Orde en Vooruitgang.

Wij van Ondergewaardeerde Liedjes zijn natuurlijk met name van de muziek, dat net als Brazilië ook heel veel met muziek heeft. De al genoemde muzikale tradities – samba, bossa nova, tropicália – zijn stuk voor stuk een belangrijk onderdeel van de cultuur van dit Zuid-Amerikaanse land. De rest van de wereld geniet ervan mee. Uiteraard is mede daardoor het land zelf ook regelmatig muzikaal geëerd. En niet alleen met Maywood’s Rio of met de Sambaballen Samba van André van Duin. Er is nog een hele wereld aan ondergewaardeerde muziek om te ontdekken, wat ons betreft. Genoeg reden dus om nu ordelijk voort te gaan met de keuze van onze bloggers.

Keuze Jeroen Mirck: Astrud Gilberto – Bim Bom (1966)

Vooruit, toch een korte bijdrage

Afgelopen zomer overleed João Gilberto, de ‘godfather of bossa nova’. Ondergewaardeerd kun je de man niet noemen, al vraag ik me wel af in hoeverre dit muziekgenre echt hoog wordt aangeslagen. In de zomer van 1958 was hij betrokken bij het allereerste album dat bossa nova als genre op de kaart zette.

Nog diezelfde zomer bracht hij zijn eerste eigen bossa nova-plaat uit. Daarop stond onder meer het nummer Bim Bom. Briljant in zijn eenvoud, waarbij je zelfs zou kunnen denken dat het basale refrein een grap is. Maar het werkt, getuige de videoclip waarin zijn ex-vrouw Astrud Gilberto (eveneens een Braziliaans muzikaal icoon) het nummer vertolkt. Als echtpaar werkten ze ook samen met Stan Getz, voor wie zij haar man zou verlaten. Later zou João Gilberto het nummer ook opnemen met zijn dochter Bebel.

Wat de video betreft: let vooral op het enorme contrast tussen de stijve performance van Astrud Gilberto en de dans-act die halverwege het nummer helemaal los gaat. Het moge duidelijk zijn: de Braziliaanse parel Bim Bom is een heerlijk dansnummer.

Keuze Alex van der Meer: Chico Buarque – Construção (1971)

Perfecte constructie

Francisco Buarque de Hollanda is zijn naam. Hij is een levende legende in eigen land en iemand die niet alleen zich door middel van muziek weet te uiten. Hij schrijft ook boeken, toneelstukken en filmscenario’s. Chico is geliefd en gerespecteerd. Een grootheid. En ook iemand die verantwoordelijk is voor het beste Braziliaanse nummer aller tijden.

Tussen 1 april 1964 en 15 maart 1985 was er sprake van een militaire dictatuur in Brazilië. Chico Buarque was niet populair bij het regime. Ze vonden hem te kritisch. Vanwege het nummer Roda Vide werd hij opgepakt en kort vastgezet. Vanaf 1970 was Buarque woonachtig in Italië, om in ‘72 weer terug te keren. De censuur bleef echter onverbiddelijk. Veel van zijn teksten konden blijkbaar niet door de beugel. Buarque moest daarom creatief zijn om toch zijn maatschappijkritiek te kunnen uiten, om op zijn manier het gevecht met de dictatuur aan te kunnen gaan. Zijn wapen werd het spelen met woorden.

Construção geeft commentaar op de omstandigheden waarmee bouwvakkers te maken krijgen in een kapitalistische uitbuiters-maatschappij. Overwerk, laag loon, erbarmelijke omstandigheden. Het gevolg hiervan? De dood, in dit geval. Het nummer vertelt over iemand die op hoogte werkt en uiteindelijk te pletter valt op straat. Tussen het winkelend publiek. Op een zaterdag.

Naar verluidt is de tekst heel slim geconstrueerd. Elk laatste woord van elke zin is met elkaar inwisselbaar, en de opbouw van de tekst is volgens een ingewikkelde poëtische traditie tot stand gekomen. Drie keer wordt hier hetzelfde verhaal verteld – over de werker die van huis gaat, zijn werkdag en de uitputting, en ten slotte zijn val – maar door de wisseling van de laatste woorden is er sprake van een toenemend inzicht van wat er echt met de arbeider is gebeurd. En elke keer is hetzelfde verhaal intenser. Elke keer is er meer waanzin en emotie.

Ik vind het daarom oprecht jammer dat ik zelf het Portugees niet machtig ben om het verhaal op die manier optimaal te beleven. Al moet ik zeggen dat het nummer muzikaal gezien al meer dan genoeg weet los te maken. Het is een puur Braziliaans nummer, want je hoort vanaf het begin de kenmerkende tonen van de samba. Maar daar blijft het niet bij. De hectiek en de tragedie nemen toe gedurende het nummer. De symfonische elementen spelen steeds wilder met je emotie. Ook al versta je niet letterlijk de boodschap, het geluid laat je deze wel voelen.

We spreken dus van een klassieker. Een lied onderdeel geworden van het DNA van een land. Een nummer waar men collectief trots op is. Vandaar dat het ook onderdeel was in 2016 van de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Rio. Daarbij was het in 2009 door de Braziliaanse versie van Rolling Stone Magazine verkozen tot het beste nummer ooit in Brazilië gemaakt.

Keuze Alex van der Heiden: Simple Minds – Boys from Brazil (1981)

Gewoon lekkere New Wave

Simple Minds is an sich natuurlijk niet zo’n ondergewaardeerde band. Toch braken ze pas door vanaf het album New Gold Dream. Hun eerste hitje was Promised You A Miracle, van datzelfde album. In de jaren daarvoor was hun sound wat ‘minder vol’ zo zou ik het omschrijven. Neigt ook wat meer naar originele new wave, dan de albums vanaf 1984. Ook dat is vooral interpretatie volgens mij, want als ze niet doorgebroken waren met hun grote hits van het album Once Upon A Time, zouden ze misschien altijd wel onder de noemer new wave zijn gecategoriseerd en ook al zijn ze dat nu ook volgens de wiki’s, de meeste mensen zullen Simple Minds een poprockband vinden zoals U2. Die eerste jaren verliepen ook totaal anders dan de carrière van U2, van wie de eerste albums meteen klassiekers zijn. Ten onrechte is mijn mening, want Simple Minds doet in muzikaal opzicht helemaal niet onder voor U2…. Maar goed, dat geldt voor meer bands.

Eén van de ondergewaardeerde albums van Simple Minds is Sons And Fascination/Sister Feelings Call, waarop het nummer Boys From Brazil staat. Boys From Brazil is de magnifieke thriller van Ira Levin over het klonen van Hitler. De thriller speelt zich af in het Brazilië na WOII, waar obscure oorlogsmisdadigers zich schuilhouden, net zoals in Argentinië. Eén van hen is Mengele en hij wordt in deze thriller op de huid gezeten door Lieberman (pseudoniem voor Wiesenthal).  Jim Kerr schijnt geïnspireerd te zijn door deze thriller, of de verfilming van deze thriller en daarmee is het nummer Boys From Brazil een feit.

Wanneer ik de tekst bekijk, kan ik weinig overeenkomsten ontdekken met het verhaal van Ira Levin. Maar goed, inspiratie is iets anders dan storytelling uiteraard. Het nummer heeft een heerlijke drumpartij die het hele lied door dreunt. Er komt steeds meer bij, maar vooral de heerlijke uithalen van Kerr en de snik in zijn stem, die ook de handtekening zijn van de bekende Simple Minds nummers. Samenvattend is het Simple Minds in optima forma en een aanbeveling om dit en de andere albums van vóór 1984 eens te luisteren; gewoon lekkere New Wave, dus doen!

Keuze Joop Broekman: Ratos de Porão – Amazonia Nunca Mais (1989)

Still going strong

Nou eh, ik heb eigenlijk vrij weinig met Brazilië. Niet echt een land dat hoog op m’n bucketlist staat (best laag, zelfs). Het team dat tijdens het WK van 1982 in Spanje zo jammerlijk sneuvelde vond ik erg goed (daarna werd én bleef Italië mijn favoriet, en vond ik de Kanaries maar sentimentele aanstellers). Muzikaal laten de samba, bossa nova en alles wat daar ook maar een beetje op lijkt me compleet koud. Ik heb gewoon een heel erg sterke voorkeur voor versterkte gitaren die goed bewerkt worden. En dan wordt het al gauw rock of nog steviger.

Sepultura heb ik al snel ontdekt. Tot de split in 1996 blijft de band een van de hardere favorieten in de cd-kast. Als het kwartet uit Belo Horizonte wereldwijd doorbreekt (in 1991, met het magistrale Arise), kan zanger Max Cavalera het niet laten om in interviews de naam van Ratos De Porão te noemen. Een crossover punkband uit Sao Paolo, die met hun sound en attitude van invloed waren op de beginjaren van zijn groep.

Ratos De Porão (vertaald: kelderratten), en voor de fans RxDxPx, beginnen in 1981, en zijn vanaf het begin succesvol in de underground punkscene, of wat daar voor door mag gaan in Brazilië. Met als voornaamste invloeden Engelse hardcorebands zoals Charged G.B.H. en Discharged zijn de songteksten alleen maar maatschappijkritisch. Iets wat rond die tijd aan deze kant van de wereld heel gewoon was (waar moest je in het Engeland van toen anders over schrijven), maar in Brazilië minder gewaardeerd werd door de rijke toplaag. Twee jaar later brengt de band haar eerste plaat uit. Crucificados Pelo Sistema (gekruisigd door het systeem) en staat daarmee meteen in the picture. Hun onconventionele hardcoresound valt niet bij alle punkpuristen even goed, die het kwartet té hard vinden spelen. Zanger João Gordo, in hun ogen niet DIY genoeg (Hey gasten, we spelen hardcore, en geen punk!) heeft al gauw het sell out stempel te pakken. Door het toenemende geweld van gewapende gangs onderling wordt het er in Sao Paolo ook niet gezelliger op. De band gaat uit elkaar, maar komt in 1985 weer terug. Met een iets andere sound, want intussen wordt er veel naar thrashmetal geluisterd. Bands als Slayer, Kreator en Exodus zijn favoriet, het duurt dan ook niet lang voordat het groepsgeluid wat zwaarder wordt, en RDP op de radar komt van van de metalbands in de buurt, waaronder Sepultura. Die laatste band tekent in 1989 bij Roadrunner, en Igor Cavalera (Max’ drummende broertje) regelt vlak daarna ook voor RDP een deal. Er volgen twee in Duitsland opgenomen platen, geproduceerd door  Harris Johns (bekend van Tankard en Voivod). Qua geluid technisch beter dan de voorgangers, maar achtereenvolgens zwaarder en nóg zwaarder. De meningen van de fans zijn verdeeld.

Een paar hectische jaren volgen. Met een fijn live-album (Ao Vivo) en wisselingen in de samenstelling van de band. De een is het touren beu, een andere wordt na teveel drugs uit de groep geschopt. Zong de groep in het begin alleen maar in het Portugees, vanaf 1987 werd er ook gedeeltelijk voor Engels gekozen. Dit sloeg niet altijd even goed aan. In 1994 wordt Just Another Crime….In Massacreland opgenomen, volledig in het Engels. Het wordt geen succes, al draagt de matige promotie van het label hier ook goed aan bij. De band besluit hierna om het het roer weer om te gooien, richting hardcore. En vlak na de eeuwwisseling weer terug naar thrash en crossover. Wat ze tot op de dag van vandaag nog steeds spelen.  Nog altijd met João Gordo als zanger en Jão (die begon als drummer) op gitaar, de enige twee originele leden. Het laatste beukwerk (Século Sinistro) is alweer uit 2014. De band toerde vorig jaar nog rond, en speelde zelfs in Thailand. De teksten nog altijd even gepeperd als vroeger

Research doen voor dit stukje duurde lekker lang. Ik heb thuis weinig betonpunk staan, het is voor mij iets van vroeger (dat is punk überhaupt). Als ik er dan weer eens naar luister, dan voelt het alsof ik weer een oude goede vriend verwelkom. En dan neem je lekker de tijd voor elkaar. In hun teksten schopten RDP vanaf het begin af aan tegen de regering, de gegoede burgerij en alles en iedereen die anderen onderdrukten. Maar bijvoorbeeld ook tegen de ontbossing van het regenwoud. Amazonia Nunca Mais (Amazone nooit meer) beschrijft wat er gebeurt als de indianen, planten en dieren verdreven worden uit dit leefrijke gebied. Door de blanke man, uit op maar één ding

Morte pra quem defende o verde e os animais
Doenças, misérias, queimadas, devastação
Por que ninguém faz nada para os deter?
Cuidado, senão, Amazônia nunca mais!
O mundo …

Het nummer komt van het in 1989 uitgebrachte album Brasil, maar ik vond een lekkere live-uitvoering uit 2011. Ook al staan de mannen er tegenwoordig iets rustiger bij, de muziek is nog energiek genoeg.

Keuze Stefan Koopmanschap: Dimitri & Jaimy – Brasil 2000 (1993)

Een heerlijke glimlach op je gezicht, en je blijft dansen

Dimitri Kneppers is een van de legendes uit de Nederlandse house-scene. Samen met Dennis Buné vormde hij een tijdje het houseproject Dimitri & Jaimy. Samen hebben ze een aantal fantastische releases gedaan, vooral op het Amsterdamse Outland Records, maar ook individueel hadden ze succes.

In mijn beleving was het grootste succes wat ze hadden toch wel de eerste release als Dimitri & Jaimy: On The Discotrain. Maar ook daarna bleven ze hele fijne muziek uitbrengen. Bijvoorbeeld Brasil 2000. Een heerlijke lange, dromerige track waarin zowel ritmisch als met de piano een Braziliaanse invloed duidelijk doorschemert. Als je op de dansvloer staat en deze komt langs kan het niet anders dan dat er een heerlijke glimlach op je gezicht verschijnt en je blijft dansen. Zonder enige twijfel. En toch kennen de meeste mensen Dimitri & Jaimy eigenlijk vooral van On A Discotrain.

Keuze Freek Janssen: La Vania – Agua Y Amor (2000)

Echt aanstekelijk wordt het pas bij Ayyyy paapiiii!

Het was 2001. Ik verbleef een half jaar in Sevilla voor mijn studie. De avonden begonnen vaak met tapas en eindigden niet zelden in een club die Catedral heette. Twee liedjes deden de dansvloer op zijn grondvesten schudden: Cada Vez Que Te Veo en Agua Y Amor.

Bijna twintig jaar later is het ene liedje nog regelmatig te horen, zelfs in Nederland. Agua Y Amor heeft ons land nooit bereikt en dat zonde. Voor een deel klinkt Agua Y Amor een beetje Faithless-achtig, maar echt aanstekelijk wordt het pas bij het Ayyyy paapiiii! En vooral: dun dun dun dun dun.

Keuze Erwin Herkelman: Cave – Street Carnival (2003)

Sterk themanummer van een weinig memorabel feestje

Het festival betekende de doorbraak van onder andere DJ Tiësto en Lady Dana. En wij gingen erheen in 2003. Het thema was ‘Brazilië’ dus het geel, blauw en groen straalde ons al tegemoet bij de entree. En uiteraard ontbraken de schaars geklede danseressen en het uitbundige carnaval niet tijdens de live-sets.

Het werd die 20 december dan ook een winteravond in zomerse sferen. En bij elke DJ kwam hij voorbij: het themalied van het festival: Cave – Street Carnival. De Noor had een EP uitgebracht en daarop stond onder andere dit plaatje. Het werd opgepikt door de techno-scene en dankzij dit succes uiteindelijk gebombardeerd tot het anthem van Innercity 2003.

Het paste er dan ook perfect bij. Het origineel, Fanfarra, was van de Braziliaanse grootheid Sergio Mendes die het in 1992 op het Grammy Award-winnende album Brasileiro uitbracht. Diverse Braziliaanse artiesten schreven mee aan dit album en leverden zo hun visitekaartje af aan de wereld. Braziliaanser kon dus haast niet.

Het nummer is me altijd bijgebleven en blijft voor mij onlosmakelijk verbonden met dit festival. Al staat dit feestje niet hoog op mijn lijstje van meest memorabele events. Achteraf bezien waren we éigenlijk een jaar te laat. Innercity had zich tot dat jaar vooral op trance en hardstyle gericht en had daarmee geknipt moeten zijn voor ons.

ID&T had in 2003 echter besloten om het festival een facelift te geven. Er was bijvoorbeeld voor het eerst een urban-stage en ook techhouse-DJ Benjamin Bates stond in de line-up. Maar goed, daar konden we gewoon met een grote boog omheen. Alleen werkte DJ Tiësto óók niet mee. In zijn live-set kwam er maar bar weinig van ‘onze’ muziek voorbij. Een teleurstelling, die kennelijk gedeeld werd door méér festivalgangers. Want de editie van 2004 kende een tegenvallende kaartverkoop, en in 2005 was het animo nóg minder. Na dat jaar werd de stekker er dan ook definitief uit getrokken.

Keuze Marco Groen: Sepultura – Kairos (2011)

Tijdloze herrie

Kairos is een Oudgrieks begrip, of beter gezegd; een personificatie van het juiste moment om iets voor elkaar te krijgen. In de Griekse mythologie is Kairos het jongste zoontje van Zeus. Het gelijknamige album van Sepultura zou nog wel eens heel goed symbool kunnen staan voor dit begrip. Na het verlaten van de band door voormalig frontman Max Cavalera in 1997 brachten de heren een aantal albums uit die redelijk afweken van wat we normaal gesproken van de Braziliaanse herrieschoppers gewend waren. Zo waren Dante XXI en A-Lex echte conceptalbums die je normaal gesproken alleen bij progrock-bands zou verwachten. Niet verkeerd of zo, maar een muzikale uitdieping van De Goddelijke Komedie en A Clockwork Orange is niet iets dat je direct aan de naam Sepultura zou koppelen. De albums Against, Nation en Roorback waren er al eerder in geslaagd om het rughaar van de fans overeind te doen staan, zij het dat dit helaas niet voor de juiste reden was.

Met Kairos kwam men daar weer -deels- op terug en keerde het oude, vertrouwde geluid weer terug in de band. Hoewel het idee van een conceptalbum niet helemaal werd losgelaten; elk nummer op het album heeft wel iets te maken met het begrip tijd en de gebeurtenissen die daar bij horen. Het resulteerde in een werkje waarop zanger Derrick Green zijn krachtige stemgeluid ten volle kon benutten. Green was de man die na 1997 de ondankbare taak op zich mocht nemen om het vertrek van Max Cavalera op te vangen. Iets dat uitstekend uitpakte omdat Green nu eenmaal een betere zanger is, in mijn optiek dan. Kairos is het tweede album dat de band produceerde sinds Igor Cavalera, het broertje van Max, in 2006 de band verliet. Dit gaf drummer Jean Dolabella de gelegenheid de boel op te schudden met zijn eigenzinnige drumstijl. Iets dat hij met verve vervult op zowel A-Lex als Kairos.

Het nummer Kairos van het album Kairos kenmerkt zich door een vrij laag tempo, gekoppeld aan een dusdanig overtuigd gebrul van Green dat de aandachtige luisteraar alles dat de zanger in de microfoon gilt als absolute waarheid zou beschouwen. Een bijna religieuze ervaring tijdens een concert van de band. Er tegenin gaan is zinloos: you will assimilated. Kairos is het enige liedje van het album dat de band nog wel eens live ten gehore brengt. Een goede keuze, daar het nummer een uitstekend middel is om het publiek onder een soort hypnose te brengen, waarna men eventueel een gooi zou kunnen doen naar ‘world domination’.  Iets waar ze eigenlijk ook totaal niet geheimzinnig over doen:

The lines are crossed I’m way ahead
Just need to balance the razor’s edge
Nothing can stop us right now
‘Cause it was built from what we gave
That’s right!

Keuze Tricky Dicky: Project Black Pantera – Rede Social (2015)

Afro-punk

Ik ben toch altijd weer blij wanneer er weer een nieuw muzikaal hokje bedacht wordt. Wat beweegt de bedenkers van deze complete onzin. Waarom ik hier over begin? De band die ik voor deze battle gekozen heb maakt afro-punk en lijkt onder andere op Living Colour, Metallica en Rage Against The Machine. De laatste is volgens wikipedia gezegend met genres als rap metal, funk metal, alternatieve metal, nu metal en rap rock. En wat is Nu Metal eigenlijk? Het schijnt een subgenre van alternatieve metal te zijn dat elementen van heavy metal en hip hop, alternatieve rock, funk, industrial en grunge combineert. Gewoon in de afdeling alternatieve metal in de platenzaak indelen dus. Terug naar de band van mijn keuze. Waarom krijgen ze de stempel afro-punk? Omdat de mannen uit Brazilië komen? Een donkere huidskleur hebben? Het neigt naar een vorm van racisme en discriminatie. RATM zou volgens deze kromme logica dus white punks (on dope?) worden.

Project Black Pantera (niet te verwarren met het Noord-Amerikaanse Pantera) bestaat pas 5 jaar. Het trio bestaat uit Charles, Chaene en drummer Rodrigo, die altijd een masker draagt. PBP is een zogenaamde crossover band die trash metal met hardcore en punk mixen, en zoals veel Afro-punks een standpunt innemen over de politiek, sociale verschillen, geweld en discriminatie. Hun debuutalbum kwam in 2015 uit en kreeg uitstekende recensies met als gevolg dat ze mochten openen voor onder andere Slayer, Sepultura, System Of A Down en Green Day. Ze treden veel in het buitenland op, zoals Frankrijk en de V.S. Vorig jaar brachten ze hun tweede album Aggression uit.

Waarom de naam Project Black Pantera? The name Black Pantera represents so much strength that we really find the best possible name – we are 2 blacks and a mulatto playing heavy music – the name demanded to be strong besides representing the struggle of the oppressed within the music there is also prejudice. But the name goes beyond just the black’s fight – it goes on all the causes we fight daily.

Rede Social gaat over de verslaving aan het sociale netwerk zoals Facebook en dat niets in de wereld belangrijker lijkt dan bijvoorbeeld de nietszeggende foto of de geiligheid van een nieuw berichtje. Sinds de sociale netwerken het dagelijkse leven beheersen lopen we als kippen rond met het hoofd naar beneden. De clip laat zien wat de gevolgen kunnen zijn.

[polldaddy poll=10420269]