Zonder mijn Van Dag Tot Dag-popboek zou ik echt niet meer weten dat op 16 april 1990 een concert voor Mandela in London was gegeven. In het Wembley Stadion wordt An International Tribute for a Free South Africa ter ere van een bevrijd Zuid Afrika en Nelson Mandela gehouden. In 1989 kreeg de Zuid-Afrikaanse president Pik Botha een hartinfarct en moest deze positie overgeven aan de Klerk, die de vrijlating van Mandela arrangeert. Op 11 februari 1990 wordt Mandela – na 27 jaar – vrij gelaten. Mandela zelf ziet het concert als een internationale erkenning en roept na een staande ovatie van 8 minuten de wereld op de druk op Zuid Afrika vol te houden ten einde Apartheid af te laten schaffen. Een keur van internationale sterren geven acte de présence, waaronder Aswad, Jackson Browne, Tracy Chapman, Bonnie Raitt, Lou Reed, Little Steven, Neil Young, Neville Brothers, Simple Minds en Peter Gabriel.
Het is ook moeilijk te geloven dat Nelson Mandela alweer bijna zes jaar geleden op de mooie leeftijd van 95 jaar overleden is. Helaas moest hij hiervan 27 jaar (vanaf 1962) in gevangenschap leven, omdat deze vrijheidsstrijder tegen apartheid als terrorist door de blanke politiek bestempeld werd. Ondanks zijn vele jaren achter tralies is hij en Apartheid nooit uit de gedachten van het publiek geweest, mede door de aandacht van musici. Zo maakte de in Duitsland wonende blanke Zuid-Afrikaan Howard Carpendale een album: Jede Farbe Ist Schön met daarop het anti-apartheidlied Johannesburg. Door de decennia heen blijken met name de reggae-artiesten met grote regelmaat tot afschaffing van Apartheid en de vrijlating van Nelson Mandela op te roepen.
Even een – verre van complete – opsomming:
1961 Max Roach – Tears For Johannesburg
1965 Mirima Makeba – Ndodemnyama, Bert Jansch – Anti Apartheid
1970 Miriam Makeba – Keep Me In Mind
1975 Gil Scott-Heron & Brian Jackson – Johannesburg
1976 Bob Marley – Rastaman Vibration, Jacob Miller – Forward Jah Jah Children
1977 Howard Carpendale – Johannesburg, Peter Tosh – Apartheid
1978 Tom Paxton – The Death Of Steven Biko
1979 Steel Pulse – Biko’s Kindred Lament
1980 Peter Gabriel – Biko
1981 Israel Vibration – Don’t Want Apartheid
1984 The Special AKA – Free Nelson Mandela
1985 Stevie Wonder – It’s Wrong (Apartheid), Youssou N’Dour – Nelson Mandela, Alpha Blondy – Apartheid Is Nazism, Latin Quarter – Radio Africa
1986 UB40 – Sing Our Own Song, Public Image Ltd. – Rise
1987 Johnny Clegg & Savuka – Asaimbonanga (Mandela), Labi Siffre – (Something Inside) So Strong, Public Enemy – Show ‘em Whatcha Got, Hugh Masekela – Bring Him Back Home (Nelson Mandela)
1988 Eddy Grant – Gimme Hope Jo’Anna, Tracy Chapman – Freedom Now
1988 Revelation Time (ft. Ruud Gullit) – South Africa
1989 Simple Minds – Mandela Day, Black Uhuru – Freedom Fighter
Vanaf 1985 wordt de muzikale en politieke druk op Zuid Afrika opgevoerd om Apartheid af te schaffen. Sun City is een grootschalig Las Vegas-achtig project (op 2 uur rijden van Johannesburg) waar artiesten voor gigantische gages voor uitsluitend blanke gasten optreden. Geïnitieerd door Steven Van Zandt doen onder andere Grandmaster Melle Mel, Bob Dylan, Pat Benatar, Herbie Hancock, Ringo Starr, Lou Reed, Run D.M.C., Peter Gabriel, Bob Geldof, Clarence Clemons, David Ruffin, Eddie Kendricks, Bobby Womack, Jackson Browne, Bono, George Clinton, Keith Richards, Miles Davis, Ronnie Wood, Bonnie Raitt, Hall & Oates, Jimmy Cliff, Gil Scott-Heron en Joey Ramone mee in een protestsong.
Echter, twee jaar voor An International Tribute for a Free South Africa werd in 1988 in Engeland Mandela’s 70ste verjaardag met een grootschalig concert gevierd met onder andere Sting, George Michael, Eurythmics, Bee Gees, UB40, Simple Minds, Peter Gabriel, Whitney Houston, Dire Straits en Tracy Chapman. De laatste trad zelfs twee keer op, want vlak voor het optreden van Stevie Wonder bleek de harde schijf van zijn synklavier verdwenen; hij liep in tranen weg om uiteindelijk later terug te keren. Voor het concert had Chapman 250.000 albums verkocht, maar in de weken daarna steeg dit spectaculair naar 2 miljoen.
Simple Minds hadden speciaal voor deze dag Mandela Day geschreven als een uiting van solidariteit met de toen gevangen Nelson Mandela. Ze waren de eerste act die toehapte, maar eisten dat er andere grote namen gevonden moesten worden want anders zouden ze afhaken. Overigens vonden zij Whitney Houston en George Michael niet in deze categorie vallen. Met veel kunst en vliegwerk wist de organisatie Simple Minds aan boord te houden.
Het grappige was dat de organisatie een van de grootste bands van dat moment had weten te krijgen, maar Dire Straits eiste dat niet met hun naam gepronkt mocht worden en hun optreden tot het laatste moment geheim moest blijven. Ze sloten het concert af met de bekende hits en een gezamenlijk optreden met Eric Clapton.
