Een battle over vrede

Vrede is voor veel uitleg vatbaar. Het tegenovergestelde van oorlog of innerlijke rust, maar ook tevredenheid. Ondanks de eeuwige wens voor vrede zijn er vreemd genoeg veel meer liedjes over oorlog te vinden, en ook bij Ondergewaardeerde Liedjes. We konden maar twee blogs (Peace en Plea For Peace) ontdekken die daadwerkelijk over vrede gaan. Tijd voor een aanvulling dus.

Keuze Alex van der Meer: Bill Evans – Peace Piece (1959)

Magische improvisatie

Er zijn liedjes over vrede zoals Ruth Jacott het heeft bedoeld, maar er zijn ook liedjes die vredig zijn. En dat laatste zou je kunnen zeggen over Peace Piece. Het is dan ook de perfecte titel voor een stuk improvisatie van de legendarische jazz-pianist Bill Evans. Het is Evans gelukt met dit nummer een verstilde vredigheid neer te zetten. Met alleen zijn piano, zijn delicate aanslagen, en zijn organische muzikaliteit.

Peace Piece is een nummer dat aan het eind van een opnamesessie op de band is gezet, zonder dat het daarvoor in enige vorm al bestond. Uit de lucht geplukt en op de plaat gezet. Hangend over de toetsen, op 15 december 1958. En ondanks dat het een eenvoudig nummer lijkt, zijn er toch hele fascinerende dissonante facetten te horen bij intensere beluistering.

Bill Evans heeft dit nummer zelf slechts één keer nog live gespeeld. Hij was altijd wat bang dat het de waarde en de betekenis zou aantasten van dat unieke moment toen hij het al improviserend tot stand wist te brengen. Ruim 60 jaar later weet het bij velen nog een vredige snaar te raken. Dit nummer moet je gewoon ondergaan: het biedt rust in het hoofd bij de hectiek van het huidige bestaan. Peace at last.

Keuze Willem Kamps: Gong – You Can’t Kill Me (1971)

Een voortdurende roes

You Can’t Kill Me. Mwah, er zijn vreedzamer songtitels. De goede bedoelingen van Daevid Allen, oprichter en songwriter van Gong, worden echter duidelijk wanneer je het hele liedje hoort en uiteraard de tekst volgt. Hij begint ermee dat je zijn vader kunt vermoorden, zijn broer, zijn kinderen, zo nodig zijn hele familie, en zelfs zijn lichaam. Maar niet de mens Daevid, zijn wezen, zijn geest. Zijn zíjn. Anders gezegd: ook al ruim je me fysiek uit de weg, je raakt niet van me af, dus stop maar met dat domme en nodeloze geweld.

You Can’t Kill Me is te vinden op de eerste officiële langspeler van Gong, Camembert Electrique, die gezien kan worden als een voorloper op de trilogie over de vreedzame planeet Gong: Flying Teapot, Angels Egg en You. Allemaal te definiëren als psychedelische space-rock. De band ontstond in de late zestiger jaren. Tijd van Flower Power, hippies, happiness en wiet – veel wiet – en andere stimulantia. De in Parijs wonende Australiër Daevid Allen zag zichzelf als een experiment, onder toezicht van de ‘Octave Doctors’, een intelligente levensvorm ver voorbij ons eigen denkvermogen. Doel: verbinding zoeken om tot intense liefde te komen. Nou, dan weet je het wel.

Voordat Gong een feit is, maakt Allen met onder andere Robert Wyatt van The Soft Machine in 1970 het album Banana Moon, wat later door David Bowie wordt gezien als de eerste glimp van de Glam Rock. Het is heel goed mogelijk, afgezien van de totaal verschillende uitingen qua kleding en levensstijl: hippies versus glams. Luister naar de vrolijke chaos van Time Of  Your Life en oordeel zelf.

Op Camembert Electrique noemt Allen zichzelf Bert Camembert, wat waarschijnlijk zal hebben geklonken als Burt Cèmumburt. Zijn vrouw Gilli Smith is Shankti Yoni, saxofonist Didier Malherbe Bloomdido Bad de Grasse , bassist Christian Tritsch de Submarine Captain en drummer Pip Pyle de Heap. Er wordt gezongen en gespacewhispered over ruimtereiziger Zero the Hero, gnomen, feeën (geen gewone maar Pothead Pixies) en ook de Octave Doctors. De meligheid troef zul je zeggen, maar wat wil je als Allen en co. in een voortdurende roes van geestverruimende middelen verkeerden. Peace man.

Keuze Marco Groen: Megadeth – Peace Sells (1986)

Oorlog is vrede

Je kan opgroeien als een Jehova’s getuige, jezelf later een evangelisch christen noemen en toch – gewoon – naar de hel gaan. Gewoon, omdat je Dave Mustaine, oprichter en dictator van Megadeth bent. Omdat je wijn maakt in plaats van bier. Omdat je een schoolvoorbeeld bent van een narcist. Een verzachtende omstandigheid zou kunnen zijn dat je The Four Horsemen van Metallica geschreven hebt, ware het niet dat niet dat dit nummer gaat over de vier ruiters van de Apocalyps, wat jou als schrijver dus een verrader maakt (je geeft het gepeupel immers teveel informatie) en verraders gaan naar de hel.

Toch heeft Mustaine ook nog wel eens wat goeds gedaan. Toen bleek dat bij het vroege Metallica niet Lars Ulrich, maar hij de meest irritante vrucht van de band bleek te zijn, gebeurde het beste dat in het geval van onhandelbare figuren kan gebeuren: hij kreeg een schop en een buskaartje van de rest van de band, waardoor hij gedwongen was een eigen band op te richten, geheel gevormd naar zijn eigen ideeën. Iets dat niet slecht uitpakte. Megadeth was geboren. Een band die tot de Big Four zou gaan behoren. Zoals het kleinste kind weet: Metallica, Slayer, Anthrax en de band van Dave toerden een tijdje samen en vormden tezamen de Grote Vier van Thrash-metal, waarbij de kanttekening geplaatst dient te worden dat in de optiek van de schrijver van dit stukje er geen podiumplaats was weggelegd voor Megadeth: de andere drie zijn nét wat leuker.

Op het tweede album dat uit de pen van Mustaine vloeide staat Peace Sells… But Who’s Buying? Een nummer waarop Mustaine de vooroordelen over Metalheads onderuit wil halen (we gaan gewoon naar de rechtbank hoor) en tevens een aanklacht doet tegen de Amerikaanse overheid dat vrede ‘verkoopt’. Als zelfbenoemde voorvechter van de verworpenen der aarde (gezegend met een garage waarin een Bentley, een Range Rover en een Aston Martin te vinden zijn) lijkt hij te willen zeggen dat de prijs voor vrede door anderen betaald worden, namelijk door de armen en landen die de vrede en democratie van de VS onder dwang opgelegd krijgen. Om die stelling te onderbouwen zal Mustaine vast wel een prima samenhangend verhaal vol met verwijzingen naar bankiers, neo-cons, liberalisme,  de ‘deep state’ en reptilians hebben.

Peace Sells… is een nummer dat je na een keertje beluisteren al ‘kent’. Kenmerkend is de baspartij waar het nummer mee begint, het chagrijnige gezang van Mustaine en het aanstekelijke refrein dat onmogelijk is om niet mee te zingen. Alleen al voor dit nummer verdient Mustaine wellicht een wat mildere plek in het eeuwige vuur.

Keuze Ronald Eikelenboom: Gorky Park – Peace In Our Time (1989)

Vrede van toen

Het is misschien wel de meest inspiratieloze songtitel ooit. Maar liefst 10 verschillende liedjes heb ik kunnen vinden met deze titel; de oudste uit 1938, de meest recente uit 2009. Ik kies voor de versie van Gorky Park uit 1989, omdat die misschien wel de meest symbolische versie is.

Gorky Park is een Sovjet hardrockband, opgericht in Moskou in 1987 door gitarist Alexey Belov, zanger Nikolay Noskov, bassist Alexander ‘Big Sasha’ Minkov, gitarist Yan Yanenkov en drummer Alexander Lvov. Als Frank Zappa op tournee in de Sovjet-Unie is krijgt hij Alexey Belov als chauffeur, dankzij het feit dat die Engels spreekt. Tijdens het rijden moet er over muziek gesproken zijn en werd Zappa’s interesse gewekt door de mix van hardrock en folk. Het zorgt er voor dat Zappa de eerste mentor van de band wordt.

Via via komt een demo tape van de band bij het management van Bon Jovi terecht. Die band neemt Gorky Park mee als voorprogramma van hun tournee en zorgt voor een contract bij hun platenmaatschappij Mercury. Het naar hun zelf genoemde debuutalbum is deels geproduceerd door Slippery When Wet producer Bruce Fairbairn en het door de Glasnost geïnspireerde nummer Peace In Our Time word geschreven en geproduceerd door Jon Bon Jovi en Richie Sambora zelf. Het levert een flinke airplay op MTV en radiostations op.

Als de Perestrojka zijn einde nadert en de Sovjet-Unie uit elkaar valt, verflauwt de aandacht voor de groep. Er volgen nog drie albums waarvan de laatste enkel in Rusland verschijnt. Officieel is de groep nooit ontbonden. Af en toe geeft de band nog een optreden op een festival in een van de voormalige Sovjet-landen, maar het feesten met Bon Jovi is iets uit het verleden; feesten die behoorden bij de vrede van die tijd.

Keuze Roland Kroes: Galliano – Prince Of Peace (1992)

Vrede en verdraagzaamheid

Ondergewaardeerd kan soms verder gaan dan alleen een liedje. Soms betreft het een volledig genre: acid jazz. Wat natuurlijk een hele rare term is. Niet zozeer het ‘jazz’ deel, als wel het ‘acid’ deel. Want de oorsprong mag dan misschien liggen in de meer psychedelische stromingen van de jazz in de jaren ’60, het heeft verder weinig te maken met de ‘Acid house’ die vanaf 1987 zijn opmars deed in de clubs & charts in de UK, Nederland en daarbuiten. Sterker nog, de dominantie van house, trance etcetera vanaf het midden van de jaren ’90 betekende het einde van de mainstream invloed van Acid Jazz. En als we nu terugkijken, dan is Jamiroquai de enige die nog enigszins de impact heeft van de stroming 25-30 jaar geleden. Voor de rest zijn veel bands voor de meesten naar de achtergrond geraakt: Brand New Heavies, Guru (RIP), Incognito, US3 en… Galliano.

Galliano bestond van 1988 tot 1997 en kon aardig meeliften op de aandacht voor het genre. Een paar (radio)hits, een top-10 album (The Plot Thickens), festivaloptredens (Pinkpop!) én de openingstrack van de soundtrack van 187 met Samuel L. Jackson. Samen met acts als Massive Attack, Everything But The Girl en DJ Shadow. Prince Of Peace was een bescheiden hit in Nederland, in de onderste regionen van de hitparade. Met een tekst die over vrede gaat, maar niet alleen over vrede in de zin van ‘geen oorlog’: Peace is so much more than a state without the war. (The) Peace is a trust that we never had before.

Wat dat betreft sluit Galliano aan bij een ándere stroming die in de jaren ’90 opkwam: de geëngageerde Afro-Amerikaanse hiphop van bands als Arrested Development. In hun ogen zijn vrede en verdraagzaamheid geen tegengif voor het moment dat er oorlog is. Maar vooral zaken waar we aandacht aan moeten besteden als er geen oorlog is.

Keuze Kees-Jan van der Ziel: Marcel de Groot – Vrede (1995)

Nooit meer angst

Liedjes over vrede zijn toch een stuk minder makkelijk te vinden dan liedjes over oorlog. Het is net zoals liefdesliedjes, het is blijkbaar veel makkelijker om een liedje te schrijven over een relatie waarin het verkeerd gaat of is gegaan, dan over een gelukkige relatie. Wij mensen houden nou eenmaal heel erg van drama.

In 1995 was het 50 jaar geleden dat Nederland bevrijd werd en er een einde kwam aan de tweede wereld oorlog. In mijn woonplaats, Wierden in het oosten van het land kwam de bevrijding op 9 april na 5 dagen en nachten continue gevechten tussen Canadese troepen en het Duitse leger.

Ik weet niet heel veel over de oorlogstijd. Een verhaal wat mij wel is bijgebleven gaat over de zogenaamde kersttrein van Wierden. Op 1^ste kerstdag 1944 rijdt er een trein langs het dorp met ongeveer 300 dwangarbeiders op weg naar Duitsland om daar kapotte wegen te repareren en opruimwerkzaamheden te verrichten.  De trein wordt vanuit de lucht beschoten door vliegtuigen, maar vele mensen konden wel de trein verlaten. Tegenover het station is een kerk gevestigd waar op dat moment een kerkdienst gaande was. De kerkgangers ontfermden zich over de dwangarbeiders, en namen hen mee naar hun huizen en later naar de buitengebieden van Wierden. Dankzij hen overleefden tientallen mensen de oorlog en hebben sommigen jaren later nog steeds contact met diegenen die hun toentertijd onderdak hebben geboden.

Terug in 1995 worden er overal in het dorp oude legerjeeps geplaatst. Er staat een oude vrachtwagen in legerkleuren. Iedere wijk heeft een ander thema. Werkelijk het hele dorp is versierd. Het gaf een prachtig beeld van  de sfeer 50 jaar daarvoor geweest zou moeten zijn. Het deed me daadwerkelijk beseffen dat ik wel heel blij mocht zijn om ver na de oorlog geboren te mogen zijn.  Er is daarna nooit meer een 5 mei viering geweest die zo uitbundig was dan toen in 1995.

Maar wat heb je nodig om te beseffen dat je in vrede leeft? Hebben we daar allemaal attributen voor nodig om het visueel te maken hoe het in de oorlog was? Moet er alles uit de kast gehaald te worden om duidelijk te maken dat het gaat om iets wat heel erg belangrijk is? Het besef van vrede ligt bij jezelf uiteraard. Ik kan met een gerust hart naar buiten toe, ik kan in de supermarkt kopen wat ik wil en ik hoef zeker nooit bang te zijn voor een overvliegend vliegtuig.

Marcel de Groot beschrijft in 1995 met het liedje vrede op een heel ingetogen manier dat de vrede niet altijd gevierd hoeft te worden, maar dat er ook gewoon even stil gestaan mag worden bij het feit dat er geen oorlog is in ons land. Niet door met zijn allen naar een festival te gaan en te genieten van muziek en bier, maar gewoon door om je heen te kijken en te beseffen dat een doodsaaie dag een dag is zonder oorlog en dood en verdriet.

Vandaag weer niets gebeurt, ik zie de mensen
Als mussen zitten op een warm terras
Onrustig en vol onvervulde wensen
Zou niemand weten dat het vrede was?

Afkomstig van het album Manen Kweken, waar de hit Mag Ik Naar Je Kijken vandaan komt.  Vrede had zeker veel en veel meer waardering moeten krijgen.

Keuze Erwin Tijms: Peace Orchestra – Meister Petz (1999)

Soundtrack van de vrede

Een jaar of twintig geleden hoorde je de muziek veel op televisie. Niet in muziekprogramma’s, maar in programma’s over klussen, interieurstyling en reizen. Of het nou een item was over waaiboom-houten tafeldecoraties in een kloon van Eigen Huis & Tuin, of over een speciaal pontje tussen Tsjaad en Niger in een programma met Floortje Dessing: op de achtergrond was altijd wel een rustig spacey, elektronisch muziekje te horen.

St. Germain was vooral populair. Maar je hoorde ook geregeld iets uit het oeuvre van Peter Kruder en Richard Dorfmeister. Deze pioniers uit Wenen waren als Kruder & Dorfmeister al jaren bezig in de hoek van de downtempo elektronische muziek. Rokerige, triphop- en dubachtige soundscapes met jazzy hiphopdrums waren hun handelsmerk, met High Noon als misschien wel hun bekendste nummer en The K&D Sessions als hun meest baanbrekende plaat. Uitgebracht op hun eigen label G-Stone Recordings, waar zij ook aan hun nevenprojecten werkten. Richard Dorfmeister maakte er muziek op als Tosca en Peter Kruder als Peace Orchestra.

Peace Orchestra, dat past natuurlijk prima in deze battle. Na twintig jaar is het hoog tijd om de muziek uit de associatie met achtergrondmuziek te trekken. Het is heerlijk vredige, rustgevende maar toch juist spannende muziek. Peter Kruders eerste plaat als Peace Orchestra – genaamd Peace Orchestra, in een prachtverpakking met pleister op de CD – bevat juweeltjes zoals Who Am I en Marakesh. Mijn favoriet is Meister Petz, vernoemd naar de beer uit Duitstalige sprookjes. Een heerlijk voortkabbelend nummer. De saxofoon speelt loom een melodietje over de drums en de synth-, drone- en dubgeluiden heen. De bas heeft bij tijd en wijle een eigen wil. Al je agressie verdwijnt als sneeuw voor de zon en je gaat relaxed weer verder. Of het nou vier uur ’s nachts na een feestje is of half negen ’s morgens in een overvolle spits. De soundtrack bij vrede is gecomponeerd door Peace Orchestra.

Keuze Tricky Dicky: John Mellencamp & India.Arie – Peaceful World (2001)

Beeldvorming

John Mellencamp wordt wel eens weggezet als de ‘poor man’s Springsteen’, maar dat is volledig onterecht. Toegegeven, hij is buiten de V.S. beduidend minder bekend en geliefd, maar in zijn moederland wordt hij op handen gedragen en vindt men hem authentieker en geëngageerder dan The Boss. 24 studioalbums staan op zijn conto en vrijwel alle albums behalen de platina status en weten de album Top 20 te bereiken inclusief zijn jongste album uit 2018 (#7). 13 Grammy Awards-nominaties, de Woody Guthrie award en vele andere onderscheidingen.

In 2001 bracht hij Cuttin’ Heads uit en de single Peaceful World. Het lied komt voort uit een conversatie met achtergrondzangeres (sinds 1981) Pat Peterson. Hij vroeg haar een ding te noemen waaraan ze zich ergerde. Zonder na te hoeven denken zei ze dat de nieuwe rapmuziek een volkomen verkeerd beeld schetst van het zwarte bevolking in de V.S. You have the new Uncle Tom, the guy wagging the $200,000 watch and saying, … ‘Gimme the money, man, look what I got that you ain’t got … I’ll say whatever you want me to say, and when this (ends), I’ll just go back to whatever I’m doing, and I don’t care about the damage that I’ve done. Mellencamp vertaalde dit naar zijn aanklacht tegen haat en vooroordeel en zong het samen met India.Arie.

In de nasleep van 9/11 werd Peaceful World een onderdeel van de herdenkingen.

Keuze Joop Broekman: System Of A Down – B.Y.O.B. (2005)

Mijnheer de president, waarom kruipt u zelf niet in een tank?

Een anti-oorlogsong gaat eigenlijk net zo goed over vrede. Wapengekletter kost goed geld, dit kun je wel beter besteden. De Verenigde Staten denken daar al een tijdje heel anders over. Iraq heeft chemische wapens, zien jullie dat nou niet? vonden ze een goed excuus. Afijn, die wapens waren er dus niet, het leidde wel tot de val van Saddam Hoessein, een verwoest land waar meerdere partijen vervolgens hun gang konden gaan. En ook nóg meer mensen die een hekel kregen aan het imperialistische Westen. Well done, George W. Bush. Dit was jouw oorlog.

Je kunt System Of A Down wel om een boodschapje sturen, als het om pittig gepeperde teksten gaat. De (meeste) liedjes zijn muzikale landmijnen. En B.Y.O.B. staat in dit geval voor Bring Your Own Bombs. Zo, dan. Er is blijkbaar een feestje in de woestijn, ga er zelf maar heen met je bommen en granaten, mister Bush! Waarom altijd de armen sturen, en nooit eens de rijken?

Everybody’s going to the party, have a real good time
Dancing in the desert, blowing up the sunshine

Het intro Soldier’s Side op het album Mesmerize maakt al duidelijk dat het geen vrolijke 36 minuten gaan worden.

Welcome to the soldier side
Where there’s no one here but me
People all grow up to die
There is no one here but me

Het is een perfecte overgang naar B.Y.O.B., een riff als een machinegeweer kondigt al aan wat er gaat komen. You!  De tempowisselingen vliegen je als verschillende kleuren superdunne diarree om de oren.

Bestaan er verschillende soorten EPO? Als onvermoeibare en stuiterende konijnen spugen Serj Tankian en Daron Malakian de teksten in je gezicht. Bijvoorbeeld over de door de regering geregiseerde goed nieuwsshow om de mensen dom te houden (still you feed us lies from the tablecloth). Het marching forward hypercritic kun je op meerdere manieren begrijpen. Schieten de soldaten eerst, en vragen ze zich daarna pas af of er iets of iemand geraakt is? Het eerder aangehaalde fake argument om de oorlog te beginnen wordt er niet bijgehaald. Natuurlijk wel 9/11, het heet hier Fort Knox (Breaking into Fort Knox, stealing our intentions). Hé, wat? Wilden die terroristen ons geld hebben? Ja, dat kan natuurlijk niet! En als we daar dan toch zijn, dan stellen we al die olie daar ook meteen effe veilig! De lokale bevolking daar ….ach.

Hangers sitting dripped in oil
Crying freedom

Keuze Marcel Klein: Radiohead – Codex (2011)

Persoonlijke vrede

Het mooie van muziek en teksten in muziekstukken is dat je het soms heel persoonlijk kunt interpreteren. Wanneer je op internet gaat zoeken naar een bepaald nummer en de achtergrond of betekenis ervan kom je vaak hele verschillende en andere interpretaties tegen dan die je zelf hebt of die de schrijver oorspronkelijk had. En dat maakt muziek mooi. Vaak hebben we dus een persoonlijk gevoel bij een muziekstuk.

Als ik nadenk over vredesliedjes dan kom ik best wel wat liedjes tegen waarvan ik het beeld heb dat ze over vrede gaan en dat ze een bepaald gevoel beschrijven. Toch kon ik in de voorbereiding niet echt een nummer vinden wat mij persoonlijk raakte. Totdat ik ging nadenken wat vrede voor mijzelf betekende. En wat liedje daar dan bij past.

In 2011 verscheen The King Of Limbs: een album van Radiohead. En eerlijk gezegd: het kostte mij best wat moeite om dit album mij eigen te maken. Een soort haat/liefde verhouding. Tussen het elektronische geweld en tegendraadse ritmes was er echter een rustpunt: Codex. Het nummer raakte mij meteen en bracht mij tot rust, geeft een innerlijke vrede en laat even alle hectiek van de dag wegvallen.

Slight of hand
Jump off the end
Into a clear lake
No one around
Just dragonflies
Fantasize
No one gets hurt

You’ve done nothing wrong
Slide your hand
Jump off the end
The water’s clear
And innocent
The water’s clear
And innocent

De muziek en de wijze waarop Thom Yorke dit nummer zingt geeft mij rust. Dit is mijn persoonlijke vrede. Onbezorgheid, fantaseren, genieten van het leven. Geen onrust, geen oorlog.

[polldaddy poll=10242498]