Zeg rockopera’s en conceptalbums, en je komt automatisch bij Ayreon of één van zijn pseudoniemen (Star One, Ambeon) uit. Schitterende symfonische rock met dat beetje extra in de vorm van vindingrijke muzikale vondsten en (inter)nationale zangers. In 2004 kwam zijn 7de album uit: The Human Equation: het kenmerkt zich door een verhaal over iemand die na een auto-ongeluk 20 dagen in coma ligt en te maken heeft met diverse emoties, die door verschillende zangers vertolkt worden. Elke dag en elk van deze emoties wordt door een vocalist vertolkt; het dubbelalbum heeft dus 20 nummers met schitterende tracks als Hope, Love en natuurlijk Loser.
Hoe kwam hij op het idee van dit concept? Mijn oorspronkelijke idee was om menselijke gevoelens zoals ‘liefde’ en ‘woede’ te personifiëren. Het is moeilijk om binnen de grenzen van een concept album zo veel karakters uit te diepen. Toen las ik dat iemand in een coma met zijn gevoelens geconfronteerd wordt. Het verhaal schreef zichzelf verder toen ik aan de teksten begon. Ik schreef iedere dag een tekst en was steeds weer benieuwd wat er de volgende dag zou gebeuren!
Arjen Lucassen, de man achter het fenomeen Ayreon, heeft een aparte manier van samenstellen. Hij kan geen muziek lezen of schrijven, maar schrijft eerst alles instrumentaal. Daarna bedenkt hij een verhaallijn en zoekt daar de geschikte zangers bij om uiteindelijk dan pas de teksten te schrijven. Elke zanger(es) krijgt een rol in het geheel en met onder andere James LaBrie, Heather Findlay, Eric Clayton (Saviour Machine), Mike Baker (Shadow Gallery), Irene Jansen (Karma) en Mikael Åkerfeldt is hij wederom in zijn kwaliteitsmissie geslaagd. De muziek (met veel keyboards) gaat met veel wisselingen van rustig naar hard.
De aanwezigheid van Eric Clayton kwam door een Duitse journalist, die materiaal van Saviour Machine had meegenomen en Lucassen op deze religieuze band attendeerde. Ik stond versteld van hoe duister en hoe mystiek het klonk, en het deed me logischerwijs ook wel een beetje aan Bowie denken, natuurlijk. Vooral die stem van Eric vond ik heel apart. Toen heb ik een mail met mijn verzoek naar zijn management gestuurd, en na een paar dagen had ik een positieve reactie.
De absolute hoofdrol is echter weggelegd voor James LaBrie, de zanger van Dream Theater, die op vijftien van de twintig nummers aanwezig is. Zijn interesse in een samenwerking kwam via Gary Wehrkamp (Shadow Gallery), die hem weer een eerder album van Ayreon liet horen. LaBrie vond dat waanzinnig en wilde graag deel uitmaken van één van de volgende projecten, hetgeen hij ook publiekelijk communiceerde in interviews en via het Dream Theater blad. Voor The Human Equation belden ze en LaBrie vertelde dat hij zo veel zou zingen als Lucassen maar wilde. Hij speelt de comateuze patient.
Eén van de weinige uitzonderingen met betrekking tot zijn vocalen is dag 16 op het album: Loser. Vaderlief (gezongen door Mike Baker) staat aan het bed van de patiënt en kennelijk is er weinig liefde tussen hem en zijn zoon verloren.
Look at you, lying there, defenceless and alone
See I am no fool, I always knew you wouldn’t make it on your own
Cos you’re just like your mother, well, where is she now?
You’ll end up like her soon, 6 feet under ground, loser!I came here to watch you bleed, oh how I love to gloat
If you had any balls at all, you’d grab me by the throat
You don’t even look like me, ha! Not even close!
You’re an aberration, some freak…I suppose, loser!
Later zal duidelijk worden, dat papa de echte Loser is vanwege enkele mislukte huwelijken uitgevochten in de rechtbank en met de helft van zijn door hem verwaarloosde kinderen in de de gevangenis. Op het einde van het lied reageert de innerlijke woede en haat van de nog steeds comateuze patiënt krijsend en schreeuwend op het relaas van vader:
Never. Never. Never. Never. Never.
Killing it from afar, go tell it in a bar
You’re killing it from afar my father.
In Loser wordt gebruik gemaakt van de didgeridoo en hondengeblaf. Lucassen: Grappig verhaal… de fluitist Jeroen Goossens had wel 30 blaas-instrumenten meegenomen, waaronder de didgeridoo. De didgeridoo bleek gestemd te zijn in B en het begin van Loser ook. Dat is de enige reden dat hij in dit nummer ingezet is! Het ‘hondengeblaf’ is Jeroen die door zijn didgeridoo schreeuwt.
De albumuitvoering is aanzienlijk anders van de video-single! Niet alleen is de clip een dikke minuut korter, maar de uitvoering is van Star One: een supergroep geboren uit de resten van een samenwerking tussen Bruce Dickinson en Ayreon. Zij hebben twee albums uitgebracht en in tegenstelling tot Ayreon zijn dit geen conceptalbums, maar is elk lied een op zichzelf staand verhaal. Een ander wezenlijk verschil is dat de orgelsolo, uitgevoerd op het album door (ex-Uriah Heep’s) Ken Hensley, vervangen is door een duel tussen de gitaar spelende Lucassen en (ex-After Forever) organist Joost van den Broek is vervangen.
Ook de basgitaar is overgedaan, omdat Peter Vink (ex-Q65) niet op het origineel speelde. Ik vond het raar als de muzikanten de partijen van iemand anders zouden playbacken in de clip.
Ayreon geniet internationale bekendheid. The Human Equation is een ijzersterk album en een absolute topper in haar genre. Het blijft wel verbazingwekkend dat Loser geen enorme hit geworden is. Wat een steengoed nummer!
Oost West, thuis best?! Ondergewaardeerde Liedjes is van mening dat we ons gemakkelijk kunnen meten met alle internationale sterren. De zomermaanden zullen we daarom onze aandacht richten op Nederlandse en Belgische bands, zangers en zangeressen, al dan niet instrumentaal en ongeacht de taal waarin ze zingen.
