Muziek komt na absolute stilte het dichtst bij het uitdrukken van het onuitsprekelijke.
Muziek kan troost bieden bij het verlies van een naaste; een herinnering aan een intiem moment, dat éné gezamenlijke nummer of gewoon een keuze van de overledene of de nabestaande(n). Maar dat laatste is vaak helemaal niet simpel en gemakkelijk, want welk lied vertaalt jouw gevoelens van dat moment?
We hebben drie jaar geleden al een battle over begrafenisliedjes gehad, maar er zijn nog zoveel meer mooie en gevoelige liedjes. Er zijn sindsdien met tussenpozen een aantal juweeltjes besproken, zoals Billy Fay’s Thank You Lord, Robert Long’s Na Zijn Dood, Joey + Rory met When I’m Gone, Frédérique Spigt’s Afscheidslied, Elton John’s The Last Song, Gerard Joling met Alsof Je Bij Me Bent en Billy Falcon met Heaven Highest Hill. Stuk voor stuk liedjes die in deze battle hadden kunnen of misschien wel hadden moeten staan.
Maar we hebben er nog meer gevonden!
Keuze Martijn Janssen: Lou Reed – Magic And Loss (1992)
Wegstervende feedback
Als je mij vraagt wat mijn favoriete nummer allertijden is dan zal ik meteen antwoorden met dit nummer. Is dat echt zo? Natuurlijk kunnen andere nummers meer betekenen op bepaalde momenten. In dat opzicht is ‘favoriete nummer aller tijden’ een loos begrip. Maar om mijzelf het makkelijk te maken door niet die vele andere geweldige nummers te analyseren of die op dat moment misschien wel mijn absolute favoriet zijn is mijn standaard antwoord dus Magic And Loss van Lou Reed.
Vanaf het moment dat ik het nummer hoorde in 1992 heb ik het omarmd als een gids voor het leven. Vooral de laatste twee regels van de songtekst blijven bij me hangen.
There’s a bit of magic in everything
And then some loss to even things out
De gelijknamige plaat heeft Reed opgenomen vanwege het overlijden (aan kanker) van twee goede vrienden kort na elkaar. Het lijden en de dood is dan ook nooit ver weg op de plaat. En hoewel er soms kleine lichtpuntjes zijn is het geen vrolijke bedoening. Maar dat verklaart wellicht de impact die het had op een 16-jarige in zijn slaapkamer.
Wil ik het dan ook gedraaid hebben op mijn uitvaart? Het is in ieder geval erg zware kost. Het moet dan ook niet teveel van het goede worden. Maar zoals ik al eerder aangaf, het nummer zegt wel waar het om gaat. De ondertitel (zoals elk nummer van die plaat een aparte ondertitel had) zegt het al: The Summation. Na het proclameren van de laatste regels neemt het nummer ook een nieuwe wending. De gitaar komt meer op de voorgrond en het tempo gaat wat omhoog. Er komt een nieuwe urgentie in het nummer. Werd je eerst zowat platgedrukt door de zware teksten, nu wordt je toch wat opgetild. Al is het maar dat je blik niet meer naar de grond gericht is, maar naar de wereld om je heen. Voor hen die achterblijven is het verlies er zeker, maar je mag de magie ook nog steeds waarderen.
In dit alles eindigt het nummer met de feedback van de laatste tonen van Lou Reed’s gitaarsolo. Wellicht dat dit het wat minder geschikt maakt voor een uitvaart. Aan de andere kant, ik ben er dan toch niet meer. En het is natuurlijk erg passend om als muziekliefhebber afscheid te nemen met feedback. Een laatste gedag.
Keuze Dimitri Lambermont: Jeff Buckley – A Satisfied Mind (1992) of Johnny Cash – A Satisfied Mind (2004)
Eén van de twee
Soms weet je het gewoon zeker. Dit nummer moet het zijn. Dit nummer zegt het precies. Ik kan het niet beter uitdrukken dan dit nummer. Zoals op mijn bruiloft Made Again van Marillion moest klinken. Vanwege het nummer en vanwege de tekst. Het zegt alles. Al die gevoelens die horen bij de mooiste dag van je leven.
I have been here many times before
In a life I used to live…
And it’s all because you made me see
What is false and what is true
Like the inside and the outside of me
Is being made again by you
Zo weet ik ook al jaren precies welk nummer moet klinken op mijn begrafenis. Alleen is dit een battle in een battle. Want ik kan niet kiezen tussen twee uitvoeringen. Laat ik daarom beginnen met het nummer. Wat mag klinken als ze me eindelijk mijn Vikingbegrafenis geven?
Het nummer A Satisfied Mind. Een cover. En wat voor één! Of twee…
A Satisfied Mind is geschreven door Joe ‘Red’ Hayes en Jack Rhodes. Wie? Nou die. Geen idee verder, lees maar door. Gewoon een mooi nummer met een goede tekst. One day my father-in-law asked me who I thought the richest man in the world was, and I mentioned some names. He said, ‘You’re wrong, it is the man with a satisfied mind. En dat is door een partij handen gegaan!
Porter Wagoner in 1955. Ella Fitzgerald in 1955. Joan Baez in 1965. The Byrds in 1965. Bob Dylan & The Band in 1967. Tim Hardin in 1971. Lucinda Williams in 1978. Bob Dylan in 1980. The Walkabouts in 1993. The Blind Boys Of Alabama in 2004. Willie Nelson in 2010. Lee Ann Womack in 2014. En dan heb ik al aardig in de Wikipedia-lijst gesneden.
Eigenlijk zegt het nummer veel over hoe je in het leven kunt staan. Dat het leven niet draait om geld of roem. Dat het leven draait om tevreden zijn. De tekst is ijzersterk in zijn eenvoud. Het is een goede reminder aan waar het echt om draait. Simpelweg tevreden zijn. Al die drukdoenerij is toch maar lachwekkend.
How many times have you heard someone say
If I had his money, I could do things my way?
But little they know that it’s so hard to find
One rich man in ten with a satisfied mind.Money can’t buy back your youth when you’re old
Or a friend when you’re lonely, or a love that’s grown cold
The wealthiest person is a pauper at times
Compared to the man with a satisfied mind
Waarmee we komen bij mijn dilemma. A Satisfied Mind is dus vele malen opgenomen. Twee versies ken ik persoonlijk en raken mij ook persoonlijk. Elk op zijn eigen manier.
De eerste versie is die van Jeff Buckley. Het is het afsluitende nummer van zijn postuum uitgekomen album Sketches (for My Sweetheart the Drunk). In 1997 neemt hij meerdere nummers op voor wat het vervolg op de klapper Grace moet worden. Sketches laat Buckley van al zijn kanten horen – van uitzinnig krijsend tot rustig zingend. Het album krijgt de werktitel My Sweetheart the Drunk mee. Helaas maakt Buckley het nooit af en blijven het bij schetsen. Op 29 mei neemt hij een korte duik in de rivier voordat hij weer naar de studio gaat. Buckley komt nooit meer boven. Hij is 30 jaar oud geworden. A Satisfied Mind wordt gespeeld op zijn begrafenis in 1997. Het is een opname uit 1992 voor een radioshow.
De tweede versie is die van Johnny Cash en komt voor het eerst langs in de film Kill Bill Vol 2 (2004). Ook deze versie wordt uiteindelijk pas na zijn dood uitgegeven op American VI: Ain’t No Grave uit (2010). Cash in een interview met Mojo magazine: It was recorded by a friend of mine named Porter Wagoner. I always liked the song. I sang that song for Rick (Rubin – Cash’s producer) and he loved it, and I kept working on it until I got a performance I felt was the best I could do.
De jonge ster aan het begin van zijn leven. Per ongeluk verdronken in de rivier. De oude ster aan het einde van zijn leven. Een oude man die alles al heeft gedaan. Allebei indringend. Sterk, krachtig en toch breekbaar. Beide geven ze op geheel eigen wijze diepte aan de woorden. Dat het maar luid moge klinken.
When life has ended, my time has run out
My friends and my loved ones, I’ll leave there’s no doubt
But there’s one thing for certain, when it comes my time
I’ll leave this old world with a satisfied mind
Ik hoop dat ik het oprecht kan zeggen: I’ll leave this old world with a satisfied mind.
Keuze Tricky Dicky: Peter Skellern & Libera – Rest In Peace (2001)
Gevoelig mooi
Het lied werd door Peter Skellern geschreven in nagedachtenis aan de slachtoffers van 09/11, maar het lied bereikte door de jaren heen een bredere doelgroep.
In 2014 en als herinnering aan het uitbreken van WO1 (1914-1918) presenteerde de BBC een programma Songs Of Praise en reisde de presentator naar België en Frankrijk met het wereldbekende jongenskoor Libera (a.k.a. Angel Voices). Eén van de liedjes die zij uitvoerden was Rest In Peace.
Maar de mooiste uitvoering is van de componist zelf met hetzelfde jongenskoor als achtergrondzangers. De luisteraars waren van overdonderd en sprakeloos tot het uitspreken van de wens juist dit lied op hun eigen begrafenis te willen laten draaien. Zonder overdrijven is het duidelijk dat dit lied heel veel betekent; wellicht mede vanwege de religieuze ondertoon. Maar bovenal is het van ongekende schoonheid en het tempo en timbre sluiten aan bij de gevoelens van de achtergeblevenen.
For all who need comfort, for all those who mourn
all those whom we cherished will be reborn
All those whom we love, but see no more
They are not perished, but gone before
And lie in the tender arms of he who died for us all
To set us free
From hatred and anger and cruel tyranny
May they rest in peace and rise in glory
Keuze Ilona de Bok: Paolo Nutini – Candy (2009)
Toch geen eeuwige liefde en zorg
Er zijn weinig dingen die mij harder laten huilen bij een begrafenis dan goed gekozen muziek. Muziek sleept je mee, de tekst maakt je verdrietig en de cumulatieve droefheid werken enorm op mijn traanbuizen. Ik vind begrafenissen dus verschrikkelijk. En tegelijkertijd vind ik ze ook altijd enorm gezellig. Eerst samen grienen en dan met zijn allen gezellig herinneringen ophalen. De begrafenis van mijn oma van 99 was droevig, maar uiteindelijk hilarisch toen mijn neef zijn auto met een tractor uit een greppel moest laten trekken. Hilariteit alom Beste begrafenis ooit.
Maar goed. Goed gekozen muziek. Ik heb weinig met de ‘ klassiekers’ en sommige nummers zijn ook voor altijd besmet wanneer je ze eens op een begrafenis hebt gehoord. Eén die ik nog niet gehoord heb en die me steeds tot tranen roert is Candy van Paolo Nutini. Nu heb ik sowieso een grote liefde voor Paolo Nutini (hier), maar Candy is speciaal. Iedere keer dat ik het hoor, zitten de tranen hoog. Ook dit is weer zo’n liedje dat door je ziel snijdt.
Ik ben eens gaan googlen voor de betekenis, maar het gaat dus over seks. Jammer. Voordat ik het wist kon ik mezelf nog voorhouden dat het ging om iemand die eeuwige liefde en zorg beloofde. Hij zou haar kleren wassen, voor haar zorgen en als hij eerder dood ging dan zou hij op haar wachten. Niet dus. Maar daardoor niet minder mooi en melancholiek. Depressief en lief in het begin en krachtig en energiek tegen het einde. Eigenlijk hoe je zou willen dat je begrafenis verloopt. Als iedereen bij de oprot-broodjes staat te keuvelen moeten ze met hernieuwde kracht naar buiten lopen om nu echt wat van hun leven te gaan maken.
Keuze Tricky Dicky: Toby Keith – Cryin’ For Me (2009)
Pijn in mijn hart
Onlangs overleed een goede vriend en alhoewel we elkaar de laatste jaren een beetje uit het oog verloren waren, zijn de vele leuke herinneringen en zijn bulderende lach voor altijd op mijn harde schijf gebrand. Toen ik mijn eerste stapjes in de bedrijfswereld zette was hij aanwezig met raad en daad om mij voor grove fouten te behoeden. Altijd was daar een snedige opmerking en een goede grap. De eeuwige peuk in zijn hand (die volgens hem kankerloos waren, want zijn longen waren brandschoon). Getuige bij mijn huwelijk.
Als een donderslag bij heldere hemel kwam het bericht…overleden…weg.
I’m gonna miss that smile
I’m gonna miss you my friend
Even though it hurts the way it ended up
I’d do it all again
So play it sweet in heaven
‘Cause That’s right where you want to be
I’m not cryin’ cause I feel so sorry for you
I’m cryin’ for me
Toby Keith schreef dit lied voor zijn vriend, Wayman Tisdale (basketbal-speler en jazz muzikant), die jammerlijk overleed aan de gevolgen van een chemotherapie ter behandeling van kanker. Soms is de kuur erger dan de kwaal.
I reeled around there for two days in a stupor. He was a great guy with a charismatic smile, and the closest thing to Jesus I’ve ever met. There’s a line in the song that says, ‘You showed me how to live.’ He was a perfect, perfect human. I got up Sunday morning, realized I was just going to have to face it all – couldn’t believe that he was gone. We had gotten really, really close. I was the first one he would call when he would come out of surgery. Anyway, I got up Sunday morning, called his cell phone to hear his voice one more time, I grabbed my guitar and sat down and wrote this song.
Oorspronkelijk wilde Keith dit nummer zingen op de begrafenis van zijn vriend, maar was te emotioneel om het op tijd af te krijgen. Als vervanging besloot hij Willie Nelson’s Angel Flying Too Close To The Ground te zingen. Desalniettemin wilde hij als eerbetoon dit lied opnemen en hij vroeg de tevens op de begrafenis aanwezige jazzbassist Marcus Miller en saxophonist Dave Koz mee te spelen. Juist het simplisme van Keith’s akoestische gitaar aangevuld met de sax maken deze ballade een schitterende afsluiter in de meest algemene zin van het woord.
Tot ziens, vriend!
Keuze Harm Eurlings: Raymond van het Groenewoud – Aan De Meet (2011)
Ik zal zo blij zijn aan de meet
Meneer van het Groenewoud kan het soms zo mooi zeggen. Op een manier die onnadrukkelijk is, bijna te gewoon om op te vallen. En dan toch de kern raken. Ik vind dat de grote kracht van deze liedjesschrijver.
In het geval van Aan De Meet leidt dat tot een tekst die eerlijk is over het feit dat het leven zwaar kan vallen:
Soms lijkt de rit niet meer te dragen.
Het is de tijd die aan me vreet
Maar die vooral ook hoopvol is:
Als je sterft, word je herboren
Ik zal zo blij zijn aan de meet
Een oprecht positieve kijk op het einde, en dat dan lekker klein gezongen, een beetje breekbaar, prachtig.
Of is hij er toch een beetje benauwd voor, en probeert hij zichzelf te overtuigen… Die interpretatie zou je kunnen horen in de kwetsbare manier waarop hij het uitvoert. Wat denk jij?
Keuze Robin Wollenberg: Green Day – Amy (2011)
Forever Amy
Eén van de tegenvallers van het ouder worden is dat je, vaker dan je lief is, crematoria en begraafplaatsen bezoekt. Om vrienden bij te staan bij hun verlies, of om zelf afscheid te nemen van iemand die je dierbaar is. Persoonlijker dan mijn verhaal bij de voorgaande editie van deze battle kan ik het dit keer niet maken.
Juist op de momenten dat we afscheid nemen, verwoord een liedje vaak het verhaal dat we zelf niet kunnen vertellen of dat vertelt moet worden. Maar heel soms ontstaat er postuum een liedje dat beschrijft wat je had willen zeggen, had willen doen. Zo ook met dit nummer van Green Day: Amy.
Hoewel Billy Joe Armstrong haar nooit ontmoet heeft, had hij dat graag gewild. Als geen ander weet hij hoe het is om af te dalen naar de krochten van het bestaan. Gesloopt door drank, drugs en balanceren op de rand van de afgrond. Waar Billy Joe werd omgeven door de juiste mensen die hem er weer bovenop hielpen, heeft Amy nooit de hulp gevraagd/geaccepteerd die zij nodig had.
Zij is het voorbeeld van hoe extreem feesten een negatief effect heeft op de fysieke en psychische gesteldheid. Hoe dat is afgelopen weten we inmiddels allemaal. Bijna vijf jaar geleden (13 juli 2011) overleed Amy Winehouse aan een alcoholvergiftiging in haar slaapkamer in London. Ze trad toe tot het beroemde genootschap Forever 27.
Geïnspireerd door haar uitzonderlijke talent schreef Billy Joe het prachtige Amy om haar postuum zijn medeleven te betuigen. Vooral het refrein verwoordt wat de hele wereld wel zou willen schreeuwen en misschien ook wel gedaan heeft…
Amy don’t you go,
I want you around…
Dit nummer had misschien wel juist op de crematie van Amy gespeeld moeten worden. Het begrafenisliedje dat nooit op de begrafenis gedraaid werd.
Keuze Freek Janssen: David Bowie – Dollar Days (2016)
He was dying too
Ik kan niet anders dan mateloos gefascineerd blijven door Blackstar, David Bowie‘s zwanenzang. Het melancholische, donkere album dat van zichzelf al prachtig was, maar wat een paar dagen later het testament van een doodzieke zanger bleek te zijn.
Er is al veel gezegd en geschreven over Blackstar, maar Dollar Days is het ultieme afscheidsliedje, door iemand, ooit. Bowie kijkt terug op zijn leven, op de dingen waar hij spijt van heeft en waar hij trots op is, en werpt een blik op de toekomst – na zijn dood.
I’m dying to bleek I’m dying too te zijn.
Klein bonusje nog: ook Blieve Loepe van Rowwen Hèze en In My Life van The Beatles mogen gerust gedraaid worden op mijn uitvaart.
[polldaddy poll=9412044]
