Kerstbattle

Zelden hadden we zo veel heibel in de tent, nog voordat er één woord op papier stond.

De onenigheid ging om een liedje. Normaal gesproken bemoeien we ons niet zo met elkaars inzendingen: ondergewaardeerd is een relatief woord. Wat de één ondergewaardeerd vindt, is volgens de ander een waardeloze flutsong. Je kunt ook iets ondergewaardeerd vinden als het op nummer 2 in de Top 2000 staat: want het had nummer 1 moeten zijn. Soit.

Nu is kerstmuziek sowieso wel een gevoelig item, vooral bij liefhebbers van ‘serieuze’ muziek. Want laten we eerlijk zijn, voor Wham en Mariah halen we onze snobistische neuzen op. Dat is Sky Radio-meuk en daar willen we niks mee te maken hebben, dankuwel.

Scherp randje

En dus kom je al gauw uit bij kerstliedjes met een scherp randje. Hét liedje in dit genre werd gezongen door een man die heel veel scherpe randjes aan zijn tanden had: Shane MacGowan van The Pogues en Kirsty MacColl.

Het is bepaald geen vrede op aarde in Fairytale of New York:

You’re a bum, you’re a punk
You’re an old slut on junk, lying there almost dead on a drip in that bed
You scumbag, you maggot, you cheap lousy faggot.
Happy Christmas you arse, I pray God it’s our last

En dat onder begeleiding van tingeltangel-folk waar Mumford & Sons nog een puntje aan kunnen zuigen. Toen de inzendingen voor deze Kerst-Battle op tafel werden gelegd, liepen ook bij de bloggers van Ondergewaardeerde Liedjes de gemoederen hoog op. Fairytale of New York kan natuurlijk niet ondergewaardeerd zijn: op 3FM draaien ze hem plat, in december. In Engeland een grote hit geweest, en daarbij: het is hét alternatieve kerstnummer voor mensen die gruwelen van Last Christmas.

Ja maar… Het liedje haalde nooit de Top 2000 – niet eens de Top 50 of de Sky Radio Kerst Top 50. En mijn moeder kent het niet. En omdat we nooit een inzending willen uitsluiten, lijkt het erop dat dit een Battle wordt over de vraag ‘is Fairytale of New York het meest ondergewaardeerde kerstliedje ooit, of juist niet?’

Gelukkig zijn er nog genoeg andere liedjes om uit te kiezen. Lees maar:

Keuze Freek Janssen: Smith & Burrows – When The Thames Froze

Draaien we deze over vijftig jaar nog steeds?

Kerstliedjes, dat is voor mij iets van de jaren tachtig. Met gedrochten als Last Christmas en prachtige nummers als One Upon A Long Ago. Ik denk dat ik nauwelijks een top 10 van mooie kerstliedjes kan samenstellen: naast die van Paul en natuurlijk John kan ik enorm genieten van een guilty pleasure als I Saw Mommy Kissing Santa Clause van The Jackson 5 (I really did see mommy kissing Santa Clause! And I’m gonna tell my dad). En ja, van Fairytale of New York.

Ik ben dus al geen fan van het genre, maar de laatste tien jaar is het helemaal bedroevend. Op dat aardige liedje van Daniel Lohues na word ik er niet vrolijk van.

Tot… de zanger van Editors en de drummer van Razorlight besloten om samen een kerstalbum op te nemen. Ik wist niet waar ik het had. Die combi van bands kon ik nog wel maken, maar van Andy Burrows had ik nog nooit gehoord (dat is inmiddels wel anders), en een kérstalbum?

WTFOMG?

Toen hoorde ik When The Thames Froze. Een instant klassieker, wat mij betreft draaien ze deze over vijftig jaar nog. Die meeslepende piano, dat geneurie, die opbouw, dat koortje… Een hit werd het niet, en dat is prima. Anders had ik hem hier niet kunnen bespreken.

Luister trouwens ook voor de aardigheid naar hun cover van Half A World Away van R.E.M. Dat liedje is gewoon gemaakt voor Tom Smith!

Keuze Erik Molkenboer: Pearl Jam – Let Me Sleep (It’s Christmas Time)

Zo’n typisch kalm Vedderliedje, dat in 1991 al als kerstsingle is uitgebracht

Ook mijn eerste gedachte bij deze battle ging meteen uit naar Fairytale of New York van The Pogues. Natuurlijk. Een fantastisch liedje, en ook nog eens over kerst, het kan blijkbaar. Maar wat blijkt? Er zijn stiekem nog veel meer goede kerstliedjes, als je verder kijkt dan Sky Radio en de nieuwe nummer 1 van de Nederlandse Album Top 100. En die liedjes zijn in grote getale te vinden op Spotify, waar het wemelt van de alternatieve kerstlijstjes.

Dan kom je erachter dat bands Eels, The Ramones en The Kinks ook gewoon een kersthit hebben proberen te scoren. Of in elk geval: hun eigen variant op een kersthit. En laten we Sufjan Stevens niet vergeten, die inmiddels al zo’n vier uur aan kerstmuziek bij elkaar zong.

Én er is Pearl Jam. Niet perse mijn favoriete band – Ten kan ik waarderen en het solowerk van Eddie Vedder vind ik fantastisch – maar Let me sleep (It’s Christmas Time) gaat er in als koek. Zo’n typisch kalm Vedderliedje, in de stijl van Into the Wild en Just Breathe. Maar dan wel uit 1991, toen het nummer zelfs als kerstsingle is uitgebracht. Pearl Jam! Kerstsingle!

Ja! En dan ook nog eens heel, heel mooi.

Klein extraatje. Voor Algemeen Nijmeegs Studentenblad maakte ik een decemberzoekplaat, met daarin 36 Sint- en kerstliedjes verstopt. In Sky Radio-stijl, dat wel. Klaar met zoeken? De antwoorden vind je hier.

Keuze Robert Arnold: The Kinks – Father Christmas

Het kerstgevoel onder invloed van economische malaise

Ieder zichzelf respecterend artiest/bandje heeft wel eens een kerstliedje opgenomen. Meestal zijn deze liedjes of te mierzoet of net niet grappig genoeg. Erger nog zijn de liedjes die opgesierd worden met de kerstbel of de olijke koortjes.  Het nieuwe liedje van Van Velzen al gehoord? Wel humor trouwens om een liedje over je vader te beginnen met papapapapapapa.

Maar goed, kerst dus. Ieder jaar rond kerst ga ik nog altijd op zoek naar alternatieven voor Wham, Chris Rea en vooral Mariah Carey. Ik ben al gauw tevreden, want draai dan vooral veel oude kerstliedjes. Ratpack, Nat King Cole,  dat soort dingen. En ondertussen ook redelijk te verdragen ‘ nieuwe’ artiesten er tussen plakken. Coldplay, Smith & Burrows, U2. Net te doen voor mij, ook te accepteren voor mijn omgeving. Want Kerst dat vier je vooral samen, en de mensen om me heen willen geen kerstliedjes van The Hives, Sufjan Stevens en Eels.

Een paar jaar geleden stuitte ik  op dit liedje. Het is zeker niet zoetsappig, het is een echt kerstliedje (let op de kerstbelletjes), en het wordt verdragen door mijn omgeving. In het liedje uit 1977 beschijft Ray Davies de invloed van de economische malaise op het ‘kerstgevoel’.

Father Christmas give us some  money, we got no time for you silly toys
We’ll beat you up if you don’t hand it over, give all your toys to the little rich boys

Keuze Martijn Vet: Skik – De Sneij

Zelfs in Bethlehem hadden ze een groene kerst

Laten we even twee misverstanden over kerst de wereld uit helpen.
Misverstand 1: kerst is stom. Neen! Weet je wat stom is? Ergens heel veel van verwachten terwijl je weet dat die verwachtingen nooit worden waargemaakt. Ja, ik heb makkelijk praten. Geen lastige schoonfamilie en mijn dierbaren dichtbij, waardoor uren onderweg zijn en dagenlang opzitten en leuk doen niet aan de orde is.
Maar dan nog, als we collectief ons verwachtingsmanagement rondom kerst eens een flinke slag naar beneden draaien, zijn die dagen echt prima door te komen. Een paar tips: koop een klein (echt) kerstboompje dat je binnen tien minuten opgetuigd en wel toelacht, kook iets makkelijks of haal Chinees, maak op beide kerstdagen een stevige wandeling.

Misverstand 2: kerstliedjes zijn stom. Neen! Een goed kerstliedje schrijven, is helemaal niet zo moeilijk. Het enige criterium waar een goed kerstliedje voor mij in ieder geval aan moet voldoen, is dat er hoe dan ook ergens belletjes in voorkomen. Verder kun je doen en laten wat je wilt, zolang het maar geen al te sentimentele troep wordt. Voor je het weet, gaat het weer mis met het verwachtingsmanagement. Verder: lollig, nog lolliger, sfeervol, nog sfeervoller, allemaal goed!

Daniël Lohues van Skik is alleen al een held vanwege zijn ontroerende nuchterheid. Hij verwacht van de kerstdagen niet meer dan redelijk is. Hij heeft immers zijn liefje, wat heeft een mens dan nog te wensen? En de sneeuw (we willen het zo graag, maar als het er ligt, hebben we er zo’n last van, als dat niet alles zegt over ons verrotte verwachtingsmanagement), die denkt hij er gewoon bij. Want zelfs in Bethlehem hadden ze waarschijnlijk gewoon een groene kerst!

Ik wens u een bescheiden verlanglijstje voor de kerstdagen.

Keuze Ton van Hoof: Rex Moroux – December 24th

Eigenlijk verwijst alleen de eerste regel ernaar, maar toch ádemt het liedje Kerst

The wind tells me it’s Christmas time
And the bones, they tell me too
My skin tells me it’s cold and dry
And your eyes seems too blue

Daarmee start de uit Austin afkomstige singer/songwriter Rex Moroux de mooiste kerstplaat die naar mijn mening de afgelopen tien jaar is uitgebracht. Maar is het wel een kerstplaat? Dat zou je je zo maar af kunnen vragen. Begrijpelijk, want de plaat heeft geen over-annoying kerstbelletjes, en bevat, behalve in de eerste regel, geen specifieke verwijzing naar de kerstdagen.

En tóch ademt de track kerst. Puur qua sentiment, door de subtiel aangezette strijkers, door de melodie. Naar mijn opvatting gaat de tekst over het gevoel na het overlijden van een dierbare, maar daar heeft Rex zichzelf nooit ‘officieel’ over uitgelaten. Bij mij levert het telkens een weemoedig gevoel op.

Hoe slecht deze lofzang dan ook geschreven is over dit juweeltje, de track zelf compenseert dat volledig met zijn kwaliteit. Eigenlijk moet je het zelf ondervinden, want het liedje spreekt echt voor zichzelf. De kerstbattle zal echt niet door Rex Moroux gewonnen worden, maar als jij als lezer minimaal maar één keer de kwaliteit van dit liedje tot je hebt weten te nemen, is mijn muzikale kruistocht voor dit liedje al gelukt. Een ondergewaardeerd pareltje, dat echt op Ondergewaardeerde Liedjes in het spotlicht zou mogen staan.

Keuze Marèse Peters: Joni Mitchell – River

De ultieme hymne voor kersthaters

Zodra de goedheiligman zijn hielen heeft gelicht, gaan bij mij de hakken in het zand. Want kerst is de hele dag verplicht binnen zitten in je ongemakkelijkste kleren. Kerst is dode dieren op tafel. Kerst is opgelegde gezelligheid.

Mijn uiterst creatieve vader ging (en gaat) tijdens kerst altijd helemaal los. Het optuigen van de boom was als een hoogmis voor zijn eigen huiskamer. Als kinderen was daar voor ons geen rol in weggelegd. De kersthangers die we op school zo ijverig en trots in elkaar hadden geknutseld, mochten niet in de boom. Want dat deed afbreuk aan zijn zorgvuldige compositie. En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Later wist ik mij vakkundig aan een overdosis kerstgedoe te ontworstelen. Op tweede kerstdag verliet ik in alle vroegte mijn ouderlijk huis en zocht mijn zieleheil op mijn kerstboomloze studentenkamer. En daar vierde ik kerst zoals ik dat wilde, met de mensen die ik daar zelf bij uitzocht. We aten zelfgemaakte pizza en hielden een filmmarathon. Vaste prik: The Cook, The Thief, His Wife and Her Lover.

Nu ik zelf kinderen heb, laat ik hen de kerstboom versieren. Hoe meer prullaria, hoe beter. We eten comfort food, luisteren naar Bert en Ernie en hangen de halve dag in pyjama op de bank. Zalig Kerstfeest!

Maar mijn kersttrauma gaat nooit over. Het zal je daarom niet verbazen dat mijn ultieme kerstplaat er eentje is die het feest de rug toekeert. Een nummer dat de zelfverkozen eenzaamheid bezingt, terwijl anderen gezamenlijk rond een feestelijke dis zitten. Een liedje dat bovendien drijft op een heel Nederlands beeld: een eenzame schaatser, die in de kou en het duister trotseert om maar alleen te kunnen zijn.

It’s coming on Christmas
They’re cutting down trees
They’re putting up reindeer
And singing songs of joy and peace
Oh I wish I had a river I could skate away on

Dit is, uiteraard, de niet te evenaren Joni Mitchell. Haar romantische ziel legt ze ook in dit nummer weer bloot. Ze treurt om een verloren liefde, een vrolijk kerstfeest is niet aan haar besteed. In het piano-intro verwerkt ze vakkundig de overbekende melodie van Jingle Bells, maar dan in mineur. Kan iets een betere hymne zijn voor kersthaters?

Keuze Bas van Sambeek: The Crookes – It’s Just Not Christmas Without You

Een mierzoet nummer dat perfect zou passen op Sky Radio

Ik ben milder dan ooit. Ik laat scherpe alternatieven als My First Xmas, As A Woman en Merry Christmas (I Don’t Want To Fight Tonight) liggen. Zelfs milde humoristische kerstnummers als Eels’ Everything’s Gonna Be Cool This Christmas kies ik niet. Ik ga voor een mierzoet nummer dat perfect zou passen op het gehate Sky Radio. Waarom?