The Battle: junkies & verslavingen

Een verslaving is natuurlijk niet om te lachen, maar enkele bekende musici weten er een komische draai aan te geven. Komt dat juist, omdat ze niet alles helder zien of is het galgenhumor?

Ozzy Osbourne: My son Jack just got out of rehab, he’s 17 years old and he got hooked on Oxycontin and I’m just a little pissed off that he never gave me a few

David Lee Roth: I used to jog, but the ice cubes kept falling out of my glass

Verslavingen zijn er alle vormen; alcohol, drugs, macht, geld, sex en ongetwijfeld nog enkele anderen. Sociaal is er ook geen peil op te trekken van een leven in de goot tot aan de top van de ladder dankzij of ondanks een verslaving. Daarom deze keer een bonte verzameling liedjes over deze gewoonten.

Keuze Martijn Janssen: Grandmaster Flash & Melle Mel – White Lines (Don’t Don’t Do It) (1983)

Een bedrieglijk feestje

Het is dat er geen liedjes zijn over het verslaafd zijn aan CD’s kopen, anders was ik daar meteen voor gegaan. Het verhaal erbij zou wel pijnlijk persoonlijk zijn, als ik het later terug zou lezen. Maar goed, zo’n nummer is er niet of ik ben het in ieder geval nog niet tegengekomen.
Verslavingen komen in alle groepen en lagen van de bevolking voor. Voorbeelden bij de rockers zijn legio, van Lou Reed die met The Velvet Underground de hoogtepunten van heroïne bezingt en later solo de hel van het afkicken tot John Lennon, die over dat laatste ook een duit in het zakje doet. Aan de reggae zijde is het voornamelijk marijuana dat wordt bezongen. En ook de soul heeft naast God en seks ook aandacht voor genotsmiddelen. In de dance scene worden ook verschillende manieren aangegrepen om een euforisch gevoel te krijgen.

Bij de hip-hop ligt het allemaal wat complexer. Want een gedeelte van de artiesten wil vooral overkomen hoe stoer ze zijn, dat ze sterk uit een moeilijke jeugd zijn gekomen. Daar hoort wellicht wat dealen bij, maar zelf zwichten voor zoiets is dan een teken van zwakheid. En dat past niet in het plaatje.
Natuurlijk is dit een grote generalisatie en zijn er voldoende uitzonderingen waarin wel de problemen met drugs worden besproken. Zo benoemt bijvoorbeeld Kendrick Lamar hoe claustrofobisch alcohol kan zijn.

De beginjaren van de rap houden zich toch al bezig met verslavingen. Een geweldig nummer in die categorie vind ik White Lines (Don’t Don’t Do It) van Grandmaster Flash en Melle Mel. Die witte lijnen in de titel verwijzen natuurlijk naar cocaïne. Het nummer klinkt als een feestje. De bas is elastisch, de achtergrondzang lekker zoet en soms wordt er wat engelenstof doorheen geblazen die je zintuigen doet tintelen. Zo op het eerste gehoor zijn die witte lijntjes zo gek nog niet!
De tekst vertelt echter een ander verhaal. Ja, het lijkt zo mooi te beginnen.

Vision dreams of passion
And all the while I think of you
A very strange reaction
The more I see, the more I do
(Something like a phenomenon) Baby!

Maar al snel komt daar de afhankelijkheid bij, het wegjagen van je vrienden en het kapitaal (waar haal je dat eigenlijk vandaan?) dat je door je neus of aderen jaagt. Ook de sociale ongelijkheid wordt er bij gehaald.

A street kid gets arrested, gonna do some time
He got out three years from now just to commit more crime
A businessman is caught with 24 kilos
He’s out on bail and out of jail
And that’s the way it goes

Nee, je moet er maar niet aan beginnen. Het ertegen ageren levert namelijk al erg lekkere en funky muziek op!

Keuze Danny den Boef: U2 – Running To Stand Still (1987)

Van een jam naar een kunststuk

Soms kan er in een nummer zoveel tijd gaan zitten in de tekst, dat de muziek op de tweede plaats komt of zelfs helemaal vergeten wordt. Dat was het geval bij Running to Stand Still van natuurlijk U2.

Bono kreeg het idee voor het nummer toen hij en de rest van de band in de ‘jaren 80’ steeds meer te maken kregen met de epidemie van zwaar drugsgebruik in het hun zo geliefde Dublin. De band had die problematiek al eerder beschreven in nummers als Bad, en het liet ze maar niet los. Ze wilde het gevoel van onmacht graag uiten.

Toen Bono in gesprek met zijn broer vroeg hoe het met zijn zaak ging, antwoordde die It’s like running to stand still. Bono had de uitdrukking nog nooit gehoord, maar legde wel direct de link met wat volgens hem het gevolg van heroïnegebruik moest zijn. Een lichaam dat maar steeds meer vraagt terwijl het eigenlijk niets brengt.

Langzaam vormde dit de contouren van het nummer. Hij verwerkte in de tekst een verhaal dat hij kende over een drugssmokkelend echtpaar, dat alles deed om aan hun fix te komen. Het werd een indrukwekkend stuk tekst.

Het mooie aan de tekst is dat het niet oordeelt over de hoofdpersonen. Het weet zelfs een zekere sympathie te wekken voor de vrouw in het nummer. Er gaat een enorme, ongepolijste kracht vanuit. De drugduivel word langzaam sluipend geportretteerd als een beest dat alles kapot maakt.

Zoals gezegd was Bono zo geobsedeerd door de teksten, dat het er muzikaal allemaal een beetje bij inschoot. Tijdens de eerste opname sessie in Dublin voor het album The Joshua Tree begon The Edge een beetje te jammen met een stukje, dat hij eigenlijk voor een ander nummer in gedachten had. Langzaam kwam de rest van de band erbij en begon het vorm te krijgen. Het bleek een gouden greep, want dat ruwe, niet geplande stuk muziek bleek perfect geschikt voor de indringende en onheilspellende tekst van Bono. En die is geweldig.

You got to cry without weeping,
Talk without speaking,
Scream without raising your voice…

De titel van het nummer komt pas in de allerlaatste zin terug.

Het is mijn favoriete U2 nummer; voor Bad (ook over drugs ellende) en The Unforgettable Fire. Het nummer is zo eigen en zo niet te vergelijken met iets anders, en dat maakt het zo uniek. En dan die tekst nog. Fenomenaal.

Eén van de mooiste zaken rondom dit nummer is dat mijn favoriete band Elbow het ooit coverde. Ik bedoel, dat geloof je bijna niet. Zoveel muziek. Zoveel nummers van U2. En net dit nummer kiest men dan uit. Ik was als een kind zo blij.

Hoe dan ook, Running To Stand Still is en blijft een parel van zeldzame schoonheid, die op een ongekend wonderschone manier verteld over de gitzwarte duivel die heroïne heet. Weergaloos.

Keuze Dimitri Lambermont: Spiritualized – Medication (1995)

Music to Take Drugs To

“You see, I think drugs have done some good things for us. I really do. And if you don’t believe drugs have done good things for us, do me a favor. Go home tonight. Take all your albums, all your tapes and all your CDs and burn them. ‘Cause you know what, the musicians that made all that great music that’s enhanced your lives throughout the years were rrreal fucking high on drugs.”

Citaat – Bill Hicks

Sex en drugs en rock and roll. De heilige drie-eenheid van goede muziek. Elk nummer heeft wat sex in zich. Elk goede nummer heeft wat drugs in zich. En elk goede nummer rockt de ballen uit je broek. Synoniem voor het leven van de rockster. Helaas slaan veel van onze muzikale vrienden nog wel eens door wat het tweede element betreft. Van drugs voor de lol glijden ze af naar zonder drugs geen lol. En voor je het weet zijn het regelrechte junkies.

Net als een auto-ongeluk moeten we er wel naar blijven kijken. Better to burn up than to fade away. Toch? Smullen. Van de 27-club waar de gemiddelde ster op zijn 27^ste wel was uitgefeest tot onze eigen rock and roll junkie Herman Brood. Muziek en drugs horen bij elkaar.

Bowie had zijn cocaïne. Cobain had zijn heroïne. Barrett had zijn LSD. En de lijst gaat nog wel even door. Janis Joplin – heroïne. Jimi Hendrix – een heel arsenaal aan drugs. Eric Clapton – heroïne. Jim Morrison – alles wat er voor handen was. Keith Richards – teveel om op te noemen.

En ach als we dan toch bezig zijn Amy Winehouse, Courtney Love, Miles Davis, John Frusciante, Lou Reed, Whitney Houston, Shane McGowan, Pete Doherty, Lemmy, Jerry Garcia, Stevie Nicks, Jimmy Page, Bon Scott, Pete Townshend, Brian Wilson, Steven Tyler, Scott Weiland, alle leden van Mötley Crüe, Layne Staley, Anthony Kiedis, Dave Mustaine, Elton John, Phil Anselmo, Sid Vicious en natuurlijk Ozzy Osbourne. Feestbeesten en grootverbruikers. Bakken vol geld zetten zij om in bakken vol drugs.

Mijn favoriete junkie is al jaren dezelfde. Jason Pierce. Van Spiritualized. Eerder in Spaceman 3. Met hun vanzelfsprekende album Taking Drugs to Make Music to Take Drugs To. Dan weet u wel hoe Abraham zijn neus in de mosterd stopt.

Jason is al jaren een junkie. Elk album weer zweeft hij tussen rehab, drugs, The Lord, rehab, liefde en vooral nog meer drugs. Ik zag zijn band vorig jaar als headliners op London Calling in Paradiso. Met een grote zonnebril op. Zonder contact te maken met het publiek. Hermetisch en hemels.

Pierce windt er nooit doekjes om. Hij gebruikt drugs. En veel ook. Daar is hij niet altijd even blij mee, maar het levert heerlijke muziek op. Daar gaat zijn lichaam kapot aan, maar dat heeft hij er voor over. Zoals duidelijk in het nummer Medication. Opener van het album Pure Phase uit 1995. Net voor hun grote hitalbum Ladies and Gentlemen, we are floating in space. De tekst spreekt voor zich. Music to Take Drugs To.

Every day I wake up
And I take my medication
And I spend the rest of the day
Waiting for it to wear off
Every night I stay up late
And make my state more desperate
And I spend the rest of the night
Waiting for it to wear off

Keuze Eric van den Bosch: André Manuel – Junkie (1998)

Lijflied

Kan me niet schelen wat de buurt van me zegt
ik ben een lafaard en een dief, een slaaf en een knecht
ik plunder en ik lieg en ik roof en ik moord

Dat zingt André Manuel in Junkie en tot zover is alles zoals je het verwacht. Maar in de vierde regel komt de aap uit de mouw:

ik ben een junkie van de taal en verslaafd aan het woord

Hé verrek, dit is een junkie van de betere soort. Vol overgave bezingt Manuel zijn verslaving:

Ik ben een zoon van het lied
en een kind van het akkoord
ik ben een junkie van de taal
en verslaafd aan het woord

Junkie verscheen voor het eerst op het album Grom uit 1988, zelf maakte ik er kennis mee door het album Op Verzoek Van De Goden van André Manuel & de Ketterse Fanfare. Op dat album voerde hij een aantal oudere tracks uit met een band met onder andere BJ Baartmans, om daarna met diezelfde band Tjuup! uit te brengen, een album met nieuwer werk. Voor fans was het even wennen omdat het bijna ‘gewone’ bluesrock leek.

Maar bij iets betere beluistering blijkt het toch een echt André Manuel-album te zijn, waarbij de teksten (en de zanglijnen met Manuel’s bijzondere frasering) net zo belangrijk zijn als de instrumentatie. Tekst en muziek draaien om elkaar heen op Waitsiaanse wijze. In de onderstaande live-versie blijft het nummer moeiteloos overeind met slechts één gitaar. Hét kenmerk van een goed liedje. Ook dát is André Manuel.

En laten we wel zijn, als muziekfanaat en hobbyschrijver herken ik mij volledig in de tekst. Zoals waarschijnlijk iedereen hier bij Ondergewaardeerde Liedjes. Zullen we het maar meteen tot ons lijflied uitroepen?

Keuze Henk Tijdink: Steve Earle – If You Fall (2000)

Door merg en been

Een verslaving heb je nooit alleen. Hele gezinnen, families en relaties worden meegetrokken in het zelfdestructieve gedrag en de jacht naar een volgend “shot”. De familie van hard-core troubadour Steve Earle weet er alles van. En anders zijn voormalige echtgenotes wel. Zes in totaal.

Een huwelijk kun je beëindigen, maar een bloedband blijft bestaan. Wat moet ze van hem gehouden hebben. En dus wat zal ze hem vervloekt hebben. Maar de liefde tussen broer en zus  blijft. Stacey Earle is er altijd voor hem geweest. Ze was misschien wel een laatste houvast toen Steve niets meer had.

But whenever I’m feelin’ low
I won’t have to cry alone I know
’cause you will answer when I call

Nadat hij afgekickt was, hetgeen behoorlijk lastig schijnt te zijn van heroïne, hebben ze een prachtig duet opgenomen. In When I Fall bezingen ze samen hun ervaringen uit eerdere en veel zwaardere jaren. Geen fantastische vocalisten, maar het gaat door merg en been.

Keuze Edgar Kruize: The Cardigans – Feathers & Down (2003)

Kopje onder in de alcoholroes

Het beeld van een verslaafde dat de meeste mensen zullen hebben, is dat van een triest, aan lager wal geraakt figuur. Gek genoeg komt de gedachte aan de mensen om die verslaafde heen. De mensen die óók elke dag een slachtoffer van verslaving zijn als zij hun geliefde(n) langzaam maar zeker weg zien glippen.

The Cardigans hebben juist dat perspectief prachtig op muziek gezet. In Feathers & Down bezingt frontvrouw Nina Persson op aangrijpende wijze de manier waarop ze haar geliefde kwijt raakt aan de alcohol en de manier waarop zij óók mee naar beneden wordt getrokken door die verslaafde en zijn gedrag.

So you trying to do what they did
Your friends that turn to liquid
And got lost in the sea
And now you’re drowning me

Eerst is er de onmacht die het met zich meebrengt. De wanhoop, de vraag waarom haar armen nu niet wijder kunnen reiken om bescherming te bieden. Later in het nummer komt er de tragische berusting dat ze samen ten onder zullen gaan. Zonder dat de liefde daarmee verloren gaat.

And I can love you till you drown
Come to me let’s drown
Come baby let’s drown
In feathers and down

Keuze Tricky Dicky: Frank Carillo & The Bandoleros – Tail That Wagged The Dog (2004)

Poen, poen, poen, poen

Onbekend maakt onbemind, en wellicht kennen sommigen Frank Carillo van zijn samenwerking met George Kooymans, maar hij is al sinds 1971 actief en speelde in Doc Holiday en met onder andere Peter Frampton, Carly Simon, John Hammond Jr., Cheap Trick, Tom Petty, Van Halen en onze eigen Golden Earring. In 1973 componeerde hij ‘La Solitude‘ dat een enorme hit werd voor Johnny Halliday; hij speelde tevens gitaar op de track samen met Klaus Voormann en Peter Frampton. Hij had in 1978 in het voorprogramma van Led Zeppelin moeten staan, maar omdat Robert Plant’s zoon overleed werd de tournee afgelast. In de jaren ’80 componeerde hij voornamelijk, en via George Kooymans kwam hij in contact met Anouk. Hij speelde gitaar en componeerde twee liedjes voor haar debuut CD.

In 2004 kwam hij met het werkelijk fantastische album Bad Out There, een combinatie van americana, rock en blues met heerlijk slide-gitaarwerk; stevig afgewisseld met akoestische nummers. Carillo’s rauwe stem heeft iets Cockeresk en het hese van Willy DeVille, en de Bandoleros zijn een ijzersterke begeleidingsband. Het gitaarwerk is uitmuntend en de zware ‘twang’ bezorgt kippenvel. De CD is opgedragen aan vier hele goede overleden vrienden, waaronder Bob Mayo en George Harrison.

Tail That Wagged The Dog is een gezegde: een klein deel beheerst het grote deel. Het lied is een aanklacht tegen de rijken en sterken in de maatschappij, en het liegen en bedriegen voor het slijk der aarde. Een onderwerp dat elk jaar meer inhoud schijnt te krijgen, want er gaat geen week voorbij of iemand heeft zich op oneigenlijke wijze verrijkt. Money, money, money. Als junkies kicken ze op geld (en macht) en zijn continu op zoek naar het volgende succes, ongeacht de consequenties voor anderen.  Voor alle duidelijkheid….anno 2015 bezit 1% van de superrijken op deze aardkloot bijna 50% van de wereldrijkdom. Waar de crisis een gat geslagen heeft in de (sociale) welvaart zijn zij nog rijker geworden, en hun macht is dermate dat zij economieën en beurzen kunnen manipuleren. En om dichter bij huis te blijven; in de U.K. bezit 10% van de bevolking 70% van de rijkdom. In Nederland staat de teller op 10% met ruim 60%.

They holler in the fields of green and gold
Tear up all the precious things that can be sold
Ask them who the culprit is
Nobody knows

Greedy little people with greedy little minds
Dirty little fingers in everybody’s pie
With the hand upon the bible, they swear to tell a lie

[polldaddy poll=9294719]