The Battle: Breaking up with hard feelings

Een battle over de meest ondergewaardeerde liedjes over liefdesverdriet? Dat hadden we toch al eens gedaan?

Klopt!

Maar de ene breuk is de andere niet. Soms zwelg je in zelfmedelijden en kun je aan niks anders kunt denken dan aan je verloren liefde, hoe hij of zij nu bemind wordt door een ander.

Dit keer willen we het eens hebben over liedjes vol wrok, haat en minachting. Gewoon, omdat dat vaak interessante kunstwerkjes oplevert.

Keuze Bart Nijman: Fleetwood Mac – Go Your Own Way (1976)

Die live-uitvoering: alsof Stevie Nicks ieder moment zal ontploffen en haar tamboerijn op haar ex stuk gaat slaan

Break up songs. De eerste gedachte is aan verbroken liefdesrelaties. Pijn, schelden, vloeken, haten, huilen, alles. Minder snel denk je aan gespleten bands. Artiesten die zichzelf en elkaar niet meer uit konden staan, niet meer door dezelfde deur konden, elkaar tot op het bot gingen haten. Sommigen hielden vol, anderen vielen om en namen de hele band mee.

Mick Jagger en Keith Richards spreken volgens de overlevering al jaren niet meer met elkaar buiten het podium of de studio – maar hun Rolling Stones zijn too big to fail. Roger Waters verliet medio jaren ’80 wat toen de grootste band op aarde was – en zag zijn bandgenoten nog een vol decennium doorploeteren alvorens de stekker uit Pink Floyd ging. En Lindsey Buckingham en Stevie Nicks van Fleetwood Mac overwonnen hun stormachtige liefdesaffaire en zijn goede vrienden die nog altijd barkruk en podium (maar niet langer het bed) met elkaar delen. Maar daar moest wel heel wat hartenzeer voor worden overwonnen.

Devastation leads to writing good things, zei Fleetwood Mac-zangeres Stevie Nicks ooit tegen Rolling Stone over Go Your Own Way (1976).

I very much resented [Lindsey Buckingham] for telling the world that ‘packing up, shacking up’ with different men was all I wanted to do, legde ze uit. He knew it wasn’t true. It was just an angry thing that he said. Every time those words would come onstage, I wanted to go over and kill him. He knew it, so he really pushed my buttons through that. It was like, ‘I’ll make you suffer for leaving me.’ And I did.

In een live-opname uit 1977 is de hoop opgelopen emotionele spanning tussen Nicks en Buckingham bijna tastbaar. Een openingszin als Loving you isn’t the right thing to do klinkt wellicht voor velen herkenbaar, maar wie de clip er bij bekijkt, ziet hoe persoonlijk dit nummer is. Lindsey Buckingham die zich met felle toewijding en zonder op te kijken op zijn gitaar staat uit te leven op het nummer, Stevie Nicks die het refrein op de voorgrond meezingt met een uitdrukkingsloze blik in haar ogen.

Opwellende tranen?

Tijdens een solo van Buckingham kijkt ze in zijn richting. Je ziet haar op de rug, maar in haar hele houding is een ingehouden emotie te zien, alsof ze ieder moment zal ontploffen en haar tamboerijn op haar ex stuk gaat slaan. Later tijdens het nummer zie je haar echter toch wat moeizaam grijnzen, op een manier die ‘wat kan mij het ook allemaal nog schelen’ uit lijkt te drukken. Als de band zich rond het drumstel van Mick Fleetwood verzamelt om het lied naar een einde te spelen, verdwijnt Nicks naar een donkerder hoekje van het podium, waar ze vanuit het donker met haar tamboerijn boven het hoofd de grote onbereikbare pretendeert te zijn.

Of het kleine meisje met het gebroken hart, dat niet wil dat de wereld haar op deze manier ziet en in het donker wegkruipt nadat ze zojuist de hartverscheurende teksten van haar ex over zichzelf ten gehore heeft gebracht. Theatraler kan een breakup niet worden.

Keuze Sander van Buuren: Joy Division – Love Will Tear Us Apart (1980)

De donkere klanken en melancholische stem doen je hopen nooit in deze voelbare gemoedstoestand te belanden

Of Love Will Tear Us Apart in dit rijtje thuis hoort valt te betwisten. Het is tenslotte het meest succesvolle nummer van Joy Division. Naar mijn mening is de band rond zanger Ian Curtis echter in zijn algemeenheid zwaar ondergewaardeerd en heeft nooit de erkenning gekregen die het verdient. Wat het verhaal nog schrijnender maakt, is dat Ian Curtis het succes van Love Will Tear Us Apart  in 1980 zelf nooit heeft mogen beleven. Hij verhing zich enkele maanden daarvoor.

Waar het nummer exact over gaat is nooit helemaal duidelijk geworden. Vermoed wordt dat Ian Curtis zijn moeizame relatie met zijn vrouw Deborah beschrijft, met wie hij in scheiding lag (onder meer veroorzaakt door vreemdgaan van Curtis). Hoe dan ook: de donkere klanken van Joy Division en melancholische stem van Ian Curtis doen je hopen nooit in deze voelbare gemoedstoestand te belanden.

When routine bites hard,
And ambitions are low.
And resentment rides high,
But emotions won’t grow.
And we’re changing our ways,
Taking different roads.

Love, love will tear us apart again.

Nog even blijven hangen in deze melancholische sferen? Bekijk dan Anton Corbijn’s Control, een schitterend gemaakte film over het leven van Ian Curtis.

Keuze Ilona de Bok: The Beautiful South – A Little Time (1990)

Alle fases van de breuk in een nummer

Hoe herkenbaar. Die ruggegraatloze zak hooi staat voor je en boort zijn blik in je ogen. “Het ligt niet aan jou, maar aan mij. Jij bent geweldig maar ik heb tijd voor mezelf nodig.” Ugh, hoe cliché wil je het hebben. Als je van me af wilt met hard feelings dan moet je deze weg vooral inslaan.

Maar ja die hard feelings, die lijk je in de muziek alleen te horen van vrouwen. Ga maar na: You Oughta Know van Alanis Morissette, Caught Out There van Kelis, Nobody’s Wife van Anouk. Ons vrouwen wordt nogal wat onrecht aangedaan in de break-up-fase. En toch zijn dat niet mijn belangrijkste break-up-liedjes. Als puber met luduvudu zwelgde ik in de diepzinnige teksten van Kristin Hersh (The Letter, aanrader!) en Tori Amos. Door schade en schande wijs geworden, ben ik uitgekomen bij een beter gebalanceerd nummer. A Little Time van The Beautiful South toont alle fasen van het rouwproces aan het einde van een breuk.

Eerst de man die zegt dat hij het niet meer weet. Dat hij wat tijd nodig heeft, de vrouw wordt boos en vervolgens verdrietig. Man zet zijn zin door, vrouw wordt bozer en verdrietiger. Man beseft dat hij een fout begaat en wil terug. Vrouw is te pissig om zijn terugkeer te accepteren en beseft dat ze beter af is zonder hem. Zo… Huppetee, happy end! Zo maak je een einde aan een relatie.

Oh, en de clip is ook een absolute vermelding waard. Je ziet de resten van de gebroken relatie verbeeld en begrijpt acuut waar het allemaal begonnen en geëindigd is.

Keuze Freek Janssen: Hallo Venray – First Girl (1995)

Een loser die eindelijk eens de kans heeft om een meisje af te wijzen

Bot zijn tegen een meisje, omdat het kan – om voor deze ene keer eens niet de loser te zijn, maar de bully. Daar gaat het om bij First Girl van Hallo Venray.

Je moet weten dat het thema ‘losers’ nogal een dingetje is bij deze band. Niet voor niks heet hun debuut-cd You Don’t Hit A Guy With Glasses On. Er is weinig inlevingsvermogen voor nodig om te bedenken dat dit op zanger Henk Koorn (brilletje, staart, sullig type) slaat.

In de muziek van Hallo Venray wordt de loser vaak tot held verheven. Tuck The Man, onder de fans een van de favoriete tracks, gaat over een eenvoudige jongen die droomt van een carrière als acteur én van een meisje. Beide zal hij nooit krijgen.

First Girl komt van Merry-Go-Round. Het aanvankelijke succesje van Hallo Venray met de single Slow Change en hun memorabele optreden op Pinkpop is alweer een paar jaar geleden. De populariteit van de band daalt en Merry-Go-Round brengt daar geen verandering in.

Toch vind ik het nog altijd een van de beste Nederlandse albums van de afgelopen twintig jaar. Als er één cd is waarin het thema ‘losers en bully’s’ fraai is uitgewerkt, dan is het wel de cd met die rare hoes (laarzen in een koelkast). De helft van de liedjes gaat over de jongen die jammert over dat onbereikbare meisje (I Won’t Get You), de controle over zijn leven verliest (Grip) of volledig wordt meegesleurd in een leven waar hij nooit voor heeft gekozen (Merry-Go-Round).

Het prachtige aan Merry-Go-Round is dat we op deze cd nu ook de loser bekijken vanuit het perspectief van de pester, of degene die wél zijn leven op orde heeft. Dat komt mooi naar voren in het laatste nummer, Wasted Years. Hierin geeft Henk Koorn als zanger advies tegen een loser die tegen hem opkijkt. Zijn boodschap: zo geweldig is mijn leven ook weer niet, maar jij moet ook niet zo bij de pakken neer zitten.

Maar goed, First Girl dus. Wat ik zo mooi vind aan Hallo Venray, is de humor die in de muziek doorklinkt. Niet alleen in de teksten, maar van sommige liedjes heb je het idee dat de band het allemaal maar een beetje met een korreltje zout neemt. First Girl is zo’n liedje. Het is bepaald geen muzikaal hoogstandje, maar op een bepaalde maakt de lullige melodie de tekst juist extra pijnlijk.

Hier is een loser aan het woord die zelf eindelijk eens de kans heeft om een meisje keihard af te wijzen, en hij laat geen spaan van haar heel.

I read your letter, and I’m sorry to break your heart. I saw the words, they were all black and dark. I saw your writing, and it was bearly to read. Use a typewriter, if an answer is what you need.

And your not the first girl, that says she’s got a broken heart. And your not the first girl, who’s only thinking of, that it’s not fair that he had to go. But life doesn’t seem that fair at all.

Vooral die laatste zin: het leven is niet eerlijk, meisje. En dat zul je voelen ook.

Keuze Martijn Vet: Ben Folds Five – Song For The Dumped (1997)

Ik heb ruimte nodig. Kun je die cd die je geleend had nog even in de brievenbus doen?

“Ik heb wat ruimte nodig. Ik vind dat we onze relatie moeten heroverwegen. Wil je die cd die je van me had geleend nog even in de brievenbus komen doen?”

Wat te doen? De cd in tweeën gebroken in een gebruikte tissue wikkelen, samen met de bonnetjes van de etentjes waarop je haar trakteerde en van de iPod die je voor haar kocht. Briefje erbij: “Hier is je ruimte, bitch!”

Een en ander op een nachtelijk uur af komen leveren, met een laatste druk op haar deurbel. Nog een telefoontje erachteraan.

Nee, natuurlijk doe je dat niet. Je moet immers de wijste zijn. Niet altijd het laatste woord willen. Laten zien dat je een vent bent. Karakter tonen. Beseffen dat het voor haar ook niet makkelijk is. Toegeven dat jij ook fouten hebt gemaakt. Inzien dat het toch al niet veel meer voorstelde.

Muziek dus! Niet die verrekte cd van haar, die je keurig in een envelop doet met een briefje “Bedankt voor de fijne tijd.”

Ik geloof niet dat Ben Folds met oprecht liefdesverdriet zat toen hij Song For The Dumped schreef. Daarvoor is het liedje te lichtvoetig en te humoristisch.
Maakt niet uit. Het is wel de lompe knaller die je op zo’n moment nodig hebt. Naast dit juweeltje en dit hoogstandje natuurlijk.

Het is een fase. Maar wel een belangrijke.

Keuze Edgar Kruize: Eels – I’m Going To Stop Pretending That I Didn’t Break Your Heart (2005)

Wat er na na jaren blijft hangen als je de gevoelens van je ex niet serieus hebt genomen

Waar twee uit elkaar gaan, is het meestal ‘de ander’ die schuld heeft aan het mislukken van de relatie. Zelden – en zeker niet als de breuk nog vers is – zal iemand zelf direct het boetekleed aantrekken. De meeste ‘break-up’ liedjes worden geschreven in het heetst van de strijd. Op het moment dat hetgeen ooit liefde was is omgeslagen in haat. En die liedjes zingen ook wel erg lekker mee, de boosheid die je voelt, de teleurstelling in de ander, de opgekropte frustraties. Boem, allemaal er uit in een liedje.

Maar als het stof is neergedaald, wat blijft dan over? Welke gevoelens blijven zelfs jaren na dato hangen? Spijt? Schuld? Melancholie? Juist dat moment wordt maar zelden bezongen in de popmuziek. Gelukkig is er een liedje dat eigenlijk elke andere potentiële poging volledig overbodig maakt. Het moment van zelfreflectie, het zelf schuld hebben wordt prachtig bezongen door Eels-boegbeeld Mark Oliver Everett op het uit 2005 stammende I’m Going To Stop Prentending That I Didn’t Break Your Heart.

Het breekbare liedje speelt zich jaren na het stuklopen van een relatie af en de hoofdpersoon lijkt al die jaren later nog steeds kwaad. Hij heeft nog steeds ‘hard feelings’. Maar ditmaal vooral op zichzelf. Omdat hij zich realiseert de gevoelens van zijn ex nooit serieus genomen, of zelfs genegeerd, te hebben. I didn’t mean to hurt you, I didn’t know what I was doing, zingt Everett en het gaat door merg en been. But I know what I’ve done… De originele versie op Blinking Lights And Other Revelations is al een aangrijpend geheel. Het is echter vooral de liveversie op de Live At Town Hall-cd die – met de loodzware strijkersbegeleiding en de in het begin van deze uitvoering prominent aanwezige, bitterzoet huilende zingende zaag – er knap hard in hakt.

Keuze Robin Wollenberg: Soko – I’ll Kill Her (2007)

If I find her, I swear, I swear…

Break-up, the hard way! Tsja… dan ga je toch even in je geheugen graven. “Heb ik niet iemand heel erg gekwetst?”, “Kan er iemand aanstoot aan nemen?”, “Zijn er nog rekeningen die ik moet vereffenen?”. Dat soort vragen schieten toch het eerst door mijn hoofd. Hoewel ik zeker ook de nodige fouten heb gemaakt (en misschien ook nog wel ga maken), kan ik met een gerust hart het nummer I’ll Kill Her van Soko aanvoeren in de deze battle. Ik denk niet dat ik nu persoonsbescherming nodig ga hebben.

Alleen al vanwege het prachtige Franse accent trekt dit nummer direct je aandacht, om daarbij nog maar te zwijgen over de titel I’ll Kill Her. Het is duidelijk, d’r hart is gebroken en ze zint op wraak. Niet op de man in kwestie, maar de vrouw die haar liefje heeft afgepakt. Als je de tekst overigens goed beluistert, zou het hier ook zomaar over een onbeantwoorde liefde kunnen gaan of een geval van stalking. De uitkomst blijft hetzelfde… I’ll kill her!

De oorsprong  van het nummer is ook wel erg opmerkelijk. Soko begon haar carrière als actrice en zette dit nummer in 2006 op haar MySpace pagina. Het verspreidde zich snel op internet en werd daarna in sommige landen een hit. Ik weet dat het in Nederlandse top 40 heeft gestaan, maar kan de hoogste notering niet achterhalen. Het klinkt zo lief en schattig, maar ondertussen… zwaar ondergewaardeerd.

https://www.youtube.com/watch?v=Ji6J6HwmgrQ
[polldaddy poll=7132242]