Gevangenis-battle

Elvis rockte er, maar was slechts op bezoek. James Brown heeft er een tijdje gebromd. Chuck Berry ook, net als Ike Turner, David Crosby, Barry White, Sly Stone, Gary Glitter, Rick James, Ozzy Osbourne, en zelfs Paul McCartney. Hazes zat er heel alleen Kerstfeest te vieren en Johnny Cash gaf er zijn meest legendarische optreden ooit.

Niet zo vreemd dat de gevangenis een dankbaar onderwerp is voor popliedjes. Daar zitten de bad ass motherfuckers, en dat spreekt tot de verbeelding. Tegelijkertijd kunnen we ons als luisteraar best wel iets voorstellen bij het gevoel van eenzaamheid, berouw en heimwee.

Zo kennen wij er nog wel een paar. Dit zijn de gevangenisnummers waar wij door geboeid zijn.

Keuze Freek Janssen: Lead Belly – Midnight Special (1934)

Als de middernachttrein met zijn lichtje op jouw gevangeniscel schijnt, word je als eerste vrijgelaten

O middernacht, schijn een lichie op mij. Padap, padap, padap. Ik weet niet of ik deze draak van een liedje eerst hoorde, of het origineel van Creedence Clearwater Revival. Het was en bleef een oppervlakkig meezing-klassieker. Niet aan mij besteed.

Een jaar of zeven geleden kreeg ik van mijn vriendin een boek van Leo Blokhuis cadeau: Grijsgedraaid. Ik geniet altijd van de verhalen van Professor Don Leo. Hij kan zich helemaal stukbijten in de geschiedenis van een liedje. Door hem kwam ik erachter dat Midnight Special helemaal niet zo’n vrolijk feestnummer is.

De eerste officiële opname van het nummer stamt uit 1934, maar het is waarschijnlijk al veel ouder. De zanger is Leadbelly, een zwarte folkzanger die een nogal ongelukkig leven lijdt. Hij groeit op in het zuiden van de VS, zijn grootouders van vaders kant zijn beiden vermoord door de Ku Klux Klan. Huddie Ledbetter, zoals hij in het echt heet, vindt afleiding van zijn dagelijkse misère in de muziek. Hij leert van zijn familie de muziek die teruggaat tot de tijd van de slavernij.

Dat maakt Leadbelly een van de belangrijkste (bekende) vertolkers van traditionele Amerikaanse folkliedjes. Popmuziek heeft veel bronnen, waaronder blues, jazz en folk. Leadbelly is één van de artiesten die de weg vrij hebben gemaakt voor traditionele folkmuziek in de twintigste eeuw. Invloedrijke artiesten in de folkmuziek als Woodie Guthrie en Pete Seeger zijn zwaar beïnvloed door deze man.

En ik maar denken dat de Midnight Special een feestliedje was.

In werkelijkheid gaat Midnight Special over een trein, die Leadbelly voorbij ziet komen vanuit zijn gevangeniscel. De man wordt in zijn leven regelmatig opgepakt (hij heeft blijkbaar een nogal opvliegerig karakter). Tijdens een van zijn gevangenisperiodes wordt hij zelfs ontdekt, door Alan Lomax, die samen met zijn vader op zoek ging naar folkliedjes om voor de eeuwigheid te bewaren. Een van de liedjes die ze als eerste opnemen is Midnight Special.

Volgens Leo Blokhuis gaat het liedje over de laatste trein die Leadbelly zag voordat hij ging slapen:

De Midnight Special is de trein die om middernacht uit Houston richting het westen vertrekt… Het licht van de trein symboliseert de vrijheid. Volgens de legende is degene op wie dat licht valt de eerste de uit de gevangenis zal komen. Let the midnight special shine its light on me.

We weten overigens niet zeker of Leadbelly het liedje zelf heeft geschreven. Het kan ook een overlevering uit de folkmuziek zijn (niet de blues: Leadbelly was echt een folkzanger), maar in dat geval is het door Leadbelly zodanig aangepast, dat hij er de credits voor verdient.

P.s.: Er zijn meer popliedjes die zijn terug te voeren op Leadbelly, waaronder Black Betty, Where Did You Sleep Last Night, Rock Island Irene, Nobody Knows You When You’re Down And Out en C.C. Rider.

Keuze Edgar Kruize: The Zombies – Care Of Cell 44 (1967)

Een liedje met een dubbele laag in de toch al dubbele bodem

Gevangenisliedjes zijn zelden zo vrolijk en levendig geweest als Care Of Cell 44 van The Zombies. Een track die – toen deze in november 1967 vooruitlopend op hun album Odessey And Oracle uitkwam – bij uitkomst genadeloos flopte. Ondergewaardeerd dus, al is de erkenning in de loop der decennia wel min of meer op gang gekomen.

Care Of Cell 44 is in meerdere opzichten een a-typisch gevangenisliedje. Net als de exact een jaar eerder uitgebrachte Tom Jones-hit Green Green Grass Of Home (okee, een cover die al wat ouder is, maar daar hebben we het even niet over) is het een liedje waarvan je pas na meerdere luisterbeurten door hebt dat het over een gevangene gaat. Care Of Cell 44 heeft daarnaast ook nog eens een dubbele laag in die toch al dubbele bodem zitten. Aanvankelijk denk je dat de zanger de gevangene is die zijn liefje een brief schrijft. Maar daarna realiseer je dat het juist de geliefde in kwestie is die vast zit en dat de zanger van het liedje (geschreven door Rod Argent, gezongen door Colin Blunstone) vrolijk (echt, de muziek is alles behalve zwaarmoedig) zit te wachten tot de gevangene weer vrij komt.

Wie het vrolijke nummer met in de hoofdrol het dartel huppelend basje van Chris White luistert, kan bijna niet geloven dat het is opgenomen door een band die volledig met elkaar overhoop ligt. Rod Argent en Colin Blunstone van The Zombies hadden in de zomer van 1967 al flinke bonje. Het floppen van Care Of Cell 44 was een van de druppels die de emmer deed overlopen en zodoende was de band eer hun album Odessey And Oracle met daarop ook de hit Time Of The Season werd uitgebracht in april 1968 al lang en breed uit elkaar. Eigenlijk heette het album Odyssey And Oracle, overigens. Maar een onoplettende hoesontwerper had de naam niet goed gespeld en omdat de band al was gestopt was het niemand opgevallen. Het album is doordat de band niet meer bestond vrij snel weggezakt in de annalen der popmuziek, maar kan zich inhoudelijk zeker meten met het betere werk van gelauwerde tijdsgenoten als The Beatles en The Beach Boys. Care Of Cell 44, dat later werd gecoverd door onder meer Elliott Smith en Matthew Sweet met Susannah Hoffs, is daar een onmiskenbaar voorbeeld van.

Keuze Martijn Vet: Lee Hazlewood – Pray Them Bars Away (1970)

Hazlewood had beroemder moeten zijn dan Elvis en Hazes bij elkaar

Streepjes op de muur om de dagen te tellen. Het is het ultieme symbool van de leegheid, de zinloosheid en het verlangen naar vrijheid waar iedere gevangene mee te maken krijgt. Maar het kan nog erger. Als je van krankzinnigheid écht niet meer weet waar je het zoeken moet, ga je niet alleen het aantal jaren of het aantal ontbijtjes, maar zelfs het aantal seconden berekenen die je nog scheiden van je terugkeer in de maatschappij…

Four years down and twenty one to blow
Ten thousand more breakfasts to go
Fourteen million seconds of living this way
And I guess it’s time I started to pray them bars away

…Als je die terugkeer tenminste nog bewust mee mag maken. Want hoe verging het ol’ Red Barker?

He checked out in a casket
He’d been 62 today

Niet dat het zulke lieverdjes zijn. Die Barker had het nodige op zijn kerfstok en ook de verteller in Pray Them Bars Away en degene tot wie hij zich wendt, hielden het vermoedelijk niet bij een keertje wildplassen.

I wonder what you’re doing, since I don’t see you none.
Are you still a doin’ all them rotten things we done?

Dan mag je als gedetineerde je losse handjes toch maar mooi dichtknijpen met een plek die de Joost Eerdmansen van deze wereld zelfs met een hotel vergelijken.
Zeg dus maar netjes dankjewel en prijs de Heer. Je weet nooit waar het goed voor is.

I’m told I should be thankful
For everything I got
So thank you for the rock walls
And the brave bulls, thanks a lot
And thank you for the good job
At twenty cents a day
And thank you for the break time
To pray them bars away

Alleen al dit lied bewijst dat Lee Hazlewood (1929-2007) beroemder had moeten zijn dan Elvis en Hazes bij elkaar. Heerlijke stem en fenomenale songs met teksten waar de grootsten der aarde een moord voor zouden doen (met overbevolkte gevangenissen tot gevolg).

De meeste roem verwierf Hazlewood met het eveneens fantastische These Boots Are Made For Walking, de hit die hij voor Nancy Sinatra schreef. Ook Jackson, dat hij samen met haar opnam, geniet nog wel enige bekendheid (terwijl hij dat nummer nou juist niet zelf schreef). Maar dat Some Velvet Morning, Easy And Me of dit Pray Them Bars Away nooit dikke hits werden? Misdadig!

[polldaddy poll=7038650]