dEUS Magnus Opus

dEUS. Helden.

Sommige dingen zijn onvermijdelijk; je kunt er naar uitkijken, maar ook tegenop zien. Voor mij is dat de dEUS-battle op Ondergewaardeerde Liedjes. Hij moet er komen, het gaat ook gebeuren, en ik zal er trots op zijn. Mijn mede-bloggers kennende wordt het een prachtige lijst. De winnaar zal – hoe dan ook – een pareltje zijn.

Waarom ik er dan toch tegenop zie? Geen band staat zó dicht bij me als dEUS, er is geen artiest waar ik zo’n sterke mening over heb. En het mooie van de Ondergewaardeerde Battles is meteen ook het gevaar: ik raak de controle kwijt. Grote kans zelfs dat Nothing Really Ends, dat ik al heilig verklaarde op deze plek, het niet gaat worden.

Om mezelf – en misschien ook mijn toekomstige tegenstanders – een beetje voor te bereiden op de battle, hier alvast een inleiding. Met al mijn ondergewaardeerde dEUS-liedjes.

Mijn magnus opus over dEUS, album voor album.

Worst Case Scenario (1994)

Grillig. Een beter woord is er  niet om het debuutalbum van de mannen uit Antwerpen te omschrijven. Ruw, ontstuimig, arty zelfs. Een beetje Björk, een beetje Tom Waits. Ik kan me nog goed herinneren dat het een paar luisterbeurten duurde voordat hij bij mij binnenkwam.

Het is daarna nooit meer over gegaan.

Wort Case Scenario leverde dEUS zelfs een internationale MTV-hit op: Suds & Soda kwam zelfs langs bij Beavis and Butthead. Hoger kon je niet komen in 1994. Suds & Soda doet het nog steeds goed als op-en-neer-springer op festivals. De tweede hit van het album, Hotel Lounge (Be the Death of Me), was een ingetogen, uitgesponnen nummer dat een beetje doet denken aan Fake Plastic Trees van Radiohead.

Er is één liedje op Worst Case Scenario dat nog wat meer tijd nodig had om te vallen dan de andere liedjes, en dat was Right As Rain. Het gaat over het overlijden van zanger Tom Barman, hij schreef het als puber op zijn kamer. Het nummer gaat door merg en been. De typische sound ontleent het aan het toegevoegde geluid van treingeluiden.

Poor me out some whiskey man, there’s something you should know
The person that you take me for, was buried long ago
Right as rain

In A Bar, Under The Sea (1996)

Worst Case Scenario werd grotendeels opgenomen in brakke toestand. De leden van dEUS waren jong, stonden op het punt om door te breken en namen het ervan in het Antwerpse nachtleven. Je kunt de schorre stemmen, de hoofdpijn en het gebrek aan concentratie af en toe horen op de cd.

Twee jaar later had de band de zaakjes beter op orde. Na een tussenalbum waarop ieder bandlid individueel zijn ei kwijt kon (My Sister = My Clock) kwam in 1996 In A Bar, Under The Sea uit.

In A Bar… is niet alleen een strakker album, het is ook nog gevarieerder dan Worst Case Scenario. Punk, jazz, muzak, zigeunermuziek: alles komt voorbij. dEUS verkende zijn grenzen en deed dat ontzettend virtuoos. Hits leverde het in Nederland niet op – dat zou eigenlijk sowieso niet meer gebeuren. In België haalde Little Arithmetics nog net de top 40. Ook Roses, de afsluiter van het album, wordt gezien als een klassieker.

Er staan twee liedjes op In A Bar… die moeten worden vermeld. Nine Threads is een voorbeeld van hoe geslaagd de experimenteerdrift op het album was: een jazz-nummer dat doet denken aan een café na sluitingstijd. De stoelen op de tafel, de verschraalde geur van sigaretten en bier, de band speelt nog één liedje.

Gimme The Heat is raakt juist de kern van de band. Een melancholisch nummer, met een hoofdrol voor de viool (met name op de eerste twee albums prominent aanwezig). In het refrein breekt het wolkendek open en klaart de lucht op. Het stuk eindigt met een dramatisch vioolspel en een hoofdrol voor de prachtige tweede stem van Stef Kamil Carlens: Give me, give me the heeeeaaat…

The Ideal Crash (1999)

Dat was schrikken. Stef Kamil Carlens, die voor mij (en vele anderen) samen met Tom Barman het hart van de band was, verliet dEUS. Hij ging zich richten op zijn eigen band: Moondog Jr., later omgedoopt tot Zita Swoon.

Ik was in eerste instantie niet zo gecharmeerd van The Ideal Crash. De helft van de ceedee vond ik aardig, de andere helft niet meer dan matig. Zoals zo vaak viel het kwartje weer laat. Pas na hun comeback in 2005 (zie volgende hoofdstuk) ging ik The Ideal Crash opnieuw beluisteren. En misschien omdat dEUS in 1999 zijn tijd vooruit was, vond ik hem nu wel mooi.

Het pareltje van The Ideal Crash: Instant Street. Begint als een country-nummer, na het tweede refrein gaat hij he-le-maal los. Een sologitaartje zet een riffje in dat een beetje wrang klinkt, maar toch nog wel past binnen de melodielijn. Maar met elke keer spelen wordt hij harder, grover en vuiger. Het lied eindigt in een onvermijdelijke ragpartij.

Pocket Revolution (2005)

De grootste stijlbreuk van dEUS moest echter nog komen. Na The Ideal Crash verliet ook gitarist Craig Ward de band en de bandleden van dEUS stortten zich even op hun eigen projectjes. Nou ja, even: het duurde zes jaar voordat de opvolger Pocket Revolution zou uitkomen.

Tussendoor werd in 2001 het greatest hits-album No More Loud Music nog uitgebracht. Met één nieuw nummer, dat meteen volgens velen (en ik deel die mening) hun mooiste liedje is: Nothing Really Ends.

Op Pocket Revolution speelt voor het eerst de nieuwe gitarist Mauro Pawlowski mee, die vanaf dat moment een grote stempel zal drukken op de sound van de band. In de jaren negentig maakt hij in België en Nederland naam met de band Evil Superstarts (culthit: Satan Is In My Ass).

Achteraf heeft Tom Barman wel eens gezegd dat de band Pocket Revolution eigenlijk te snel heeft uitgebracht. En hij heeft gelijk: ook al duurde het zes jaar om aan de plaat te werken, veel liedjes waren eigenlijk nauwelijks af, of in elk geval nog niet echt geproduceerd.

Een positieve uitschieter is The Real Sugar, een prachtige ballad zoals dEUS er meerdere heeft gemaakt. Met die kenmerkende viool, weer.

Vantage Point (2008)

Van Vantage Point kun je bijna het tegenovergestelde zeggen. Deze plaat is zo doordacht en geproduceerd, dat hij volgens veel fans te weinig ziel meer heeft. Het is een machoplaat met veel strakke, bijna dansbare nummers.

Er zijn weinig liedjes op Vantage Point die er echt uitschieten: The Architect is de duidelijke single, Eternal Woman een ballad die sterk doet denken aan The Real Sugar. Het liedje dat het album het meest typeert (en daarom misschien wel het beste gelukt is) is in mijn ogen Favorite Game. Let vooral op de spookachtige achtergrondzang, die inmiddels een handelsmerk is geworden van dEUS: ha-ha-ha-ha-ha!

Keep You Close (2011)

Misschien wel hun beste album tot nu toe brengt dEUS vorig jaar uit. Keep You Close is het eerste album sinds Mauro waarop de band weer een balans heeft gevonden tussen de melodieuze melancholie van Barman en de straffe gitaarsound van Mauro.

De openingstrack Keep You Close is groots en meeslepend – bijna Coldplay, maar dan beter. De eerste single van het album Constant Now is weer bijna dansbaar, met een funky Mauro-gitaartje. Ghost doet qua opbouw denken aan Instant Street: beginnend als een niets-aan-de-hand liedje, en eindigend in een onheilspellende stortbui van gitaar en dreigende teksten.

Following Sea (2012)

Verrassing! Deed dEUS er voorheen wel eens zes jaar over om een nieuwe plaat uit te brengen, in juni 2012 was er na acht maanden al weer een nieuwe. Onaangekondigd.

De fans en critici twijfelden: was dit een cd met de liedjes die Keep You Close niet hadden gehaald? Deels wel, legt Tom Barman uit op de website. Maar vanwege de kwaliteit: het was eerder dat deze liedjes te zomers en licht waren voor Keep You Close. En inderdaad: zo lichtvoetig als op The Soft Fall en Crazy About You hadden we dEUS nog nooit gehoord.

En verdomd, ze flikken het weer. In eerste instantie denk je met een afdanker-album te maken te hebben, maar Following Sea is één van de betere albums van dEUS tot nu toe. Hoe cliché het ook klinkt; dEUS heeft zichzelf weer opnieuw uitgevonden, durft spontaner en vrolijker te zijn.

Gelukkig staan er ook nog wel donkere nummers op Following Sea. Ik heb twee favoriete: Hidden Wounds, over posttraumatische stress bij soldaten, en The Give Up Gene, over de ramp met het cruiseschip Concordia – verteld vanuit het gezichtspunt van de kapitein en een passagier. Met name de baslijn van The Give Up Gene vind ik uitzonderlijk goed.

Hidden Dreams is (nog) geen YouTube-filmpje te vinden, maar deze komt wel terug in de Spotify-lijst hieronder.

En weer blijk ik weer traag van begrip te zijn. Na twee weken in Zuid-Frankrijk is Follow Sea voor mij de soundtrack van deze zomer geworden. En daarmee heb ik ook de andere kant van dit album omarmd. Waar ik eerst neigde naar het donkere Hidden Wounds en het dreigende The Give Up Gene, geniet ik nu met name van de zomerse liedjes. Die ik eerst misschien niet zo bij dEUS vond passen, maar dámn, dat kunnen ze dus blijkbaar ook…

Sirens, The Soft Fall en Crazy About You zullen voor mij altijd verbonden blijven aan de zomer van 2012.