Aristoteles zei ooit dat het doel van oorlog vrede is. En generaal Patton stelde pragmatisch dat het doel van de oorlog niet te sterven voor het vaderland is, maar te zorgen dat de vijand voor het zijne sterft. Hoe dan ook, waar politiek faalt moeten jonge mannen het gevecht aangaan voor de blunders van de oude mannen.
Net zoals in de film is in de popmuziek oorlog een veel voorkomend onderwerp. We hebben er een paar op een rijtje gezet.
Keuze Joop Broekman: Black Sabbath – War Pigs (1970)
Kanonnenvoer
Een niet al te populair, maar toch enigszins bekende track uitzoeken over oorlog. Da’s niet zo moeilijk, maar nu nog een fatsoenlijke uitleg. En niet al te geleerd over willen komen. Want een songtekst is maar net wat je er voor jezelf uit wil halen. Nou, dan heb je een goeie aan Black Sabbath. De ‘moeder’ van alle hardrock- en metalbands zocht het graag in het occulte als het om de lyrics ging. De mix van blues en harde rock deed de rest, en de band kreeg al snel een grote schare fans.
Black Sabbath zet zich vrij snel op de muzikale landkaart, en hoe. Een jaar na de oprichting zijn er al meteen twee platen uitgebracht, het titelloze debuutalbum en Paranoid. Vooral die laatste doet de oren spitsen, en niet alleen van de liefhebbers. Want de haters die The Kinks al te veel te hard vonden, hadden er nu echt een supervijand bij. Het titelnummer doet het ook als single erg goed. De band breekt er definitief mee door.
Zijn de teksten van Black Sabbath beïnvloed door drank en drugs? Mogelijk. Tsja, bij welke band nou niet, zeggen ze dan. Zelf vind ik dat niet zo belangrijk. De teksten zijn bedacht en geschreven, daar verander je niets meer aan. En nogmaals, wat haal je er zelf uit? War Pigs gaat over oorlog voeren, de generaals staan langs de kant, sturen de troepen als kanonnenvoer in een enkele reis richting slagveld en kijken toe. Eigenlijk wilde de band de song eerst Walpurgis noemen. Maar dat werd toch iets té veel Satan gevonden (naar een ritueel), dus werd de titel wat aangepast. De band noemde het wel degelijk een anti-oorlogsong. Niet zo zeer omdat het Verenigd Koninkrijk goed vertegenwoordigd was in het massaslachting van de Eerste Wereldoorlog. Op het moment van release was natuurlijk de Vietnamoorlog volop aan de gang. En die verdeelde de wereld behoorlijk. In de eerste regels van War Pigs wordt de toon al gezet.
Generals gathered in their masses
Just like witches at black masses
Evil minds that plot destruction
Sorcerers of death’s construction
De generaals en hun ritueel. In opdracht van de politici (Treating people just like pawns in chess), want die gaan zelf niet. Laat de armen dat vuile werk maar opknappen. Maar uiteindelijk is de wereldbol bezaaid met lichamen, en vragen de politici om vergeving. Satan heet ze lachend welkom.
Now in darkness world stops turning
Ashes where the bodies burning
No more war pigs have the power
Hand of God has struck the hour
Day of judgment, God is calling
On their knees the war pig’s crawling
Begging mercy for their sins
Satan laughing spreads his wings
Oh lord yeah!
Keuze Willem Kamps: Camel – Rhayader/Rhayader Goes To Town (1975)
Twee vreedzame stukken
1975, mijn examenjaar. Mijn school, het Veurs College, stond in Leidschendam. Toen had je nog feestavonden waarbij een band optrad. Iedereen braaf zitten – kleermakerszit – en luisteren. Nu onvoorstelbaar, toen gewoon. Zo heb ik ooit te midden van een paar honderd leerlingen Solution gezien. In de gymzaal. Beetje houtje-touwtje-gebeuren. In Voorburg, een dorp verderop, stond de Daltonschool. Ook daar bands. Deze school beschikte over een ruime aula met een echt podium erin. Eén van mijn twee broers, inmiddels werkend en maar zonder Daltonverleden, begaf zich op een avond richting Voorburg. De bofkont kende een schoolgaand meisje en mocht als introducée naar binnen. Naar Camel.
Ja u leest het goed, Camel. In Voorburg, op het Dalton. Hij had die dag in zijn lunchpauze The Snow Goose gekocht en kon ’s avonds direct door naar een integrale uitvoering van het album, gebaseerd op The Snow Goose van Paul Gallico. Heel kort. De hoofdpersonen: de mismaakte Philip Rhayader, het meisje Fritha en La Princesse Perdue, een gewonde gans, gevonden door Fritha. Vogelliefhebber Rhayader knapt beestje op in zijn vervallen vuurtoren. Gans keert meermaals terug. Gans blij, Philip blij, Fritha blij. Maar, crisisjaren dertig. Opmaat naar tweede wereldoorlog. Als strijd is begonnen moeten Britse strijdkrachten als de sodemieter vasteland verlaten door snelle opmars Duitsers. Allegaartje aan schepen en scheepjes pendelt tussen Engeland en Duinkerken. Ook Rhayader in minibootje. Kan zo soldaten redden, zeven per keer. Fritha, inmiddels geil op Philip, boos want mag niet mee. Geen plaats op de boot. En de gans? Die vliegt wel mee.
Je kunt er op wachten en ja, dan gaat het mis. Philip keert niet meer terug; de gans gelukkig wel. Geïnspireerd door deze tragische historie schreven gitarist Andy Latimer en toetsenist Peter Bardens zestien stukken. Tezamen het conceptalbum Music Inspired By The Snow Goose. Volledig instrumentaal. Zo werd een veldslag over de tekstrechten vermeden want schrijver Gallico was not amused.
Veldslagen vonden er met zekere regelmaat wel plaats in Leidschendam, tussen mij en mijn broer, en anders toch flinke grensschermutselingen. Of zijn verrassende en ietwat heimelijke bezoek aan Camel ook tot een confrontatie heeft geleid weten we beiden niet meer. Sinds we geen slaapkamer meer hoeven te delen is de rust weergekeerd. Daarom, van dit door oorlog gedomineerde album, het lichtvoetige en vrolijke Rhayader en Rhayader Goes To Town, al proef je daar ook iets van de animositeit van de bewoners jegens Philip. Toch, in beginsel twee vreedzame stukken. Zonder oorlog immers geen vrede. In elk geval in Leidschendam
Keuze Jeroen Mirck: Peter Gabriel – Games Without Frontiers (1980)
Televisieserie
Wie een lied schrijft over oorlog, zal veelal de behoefte voelen om zich fel uit te spreken over deze ultieme schending van mensenrechten. Boosheid is een prima voedingsbodem, maar tegelijk een valkuil voor clichés. Overtref maar eens de ultieme oorlogsklassieker War van Norman Whitfield en Barrett Strong, uitgevoerd door The Temptations en later succesvol gevoerd door onder meer Bruce Springsteen en Frankie Goes To Hollywood.
Wil je toch iets origineels doen met het thema oorlog, dan is een compleet andere insteek aan te bevelen. Dat begrepen Sting en Billy Joel toen ze een oorlogsballad schreven (Russians en Goodnight Saigon’, maar ook dan liggen clichés op de loer. Waarom dan niet een ironische draai geven aan het thema. Dat deed Peter Gabriel in 1980 met het nummer Games Without Frontiers, waarin hij de wereldpolitiek tekstueel verbeeldt als een kinderspel.
Hans plays with Lotte, Lotte plays with Jane
Jane plays with Willi, Willi is happy again
Suki plays with Leo, Sacha plays with Britt
Adolf builds a bonfire, Enrico plays with it
De theatrale, licht absurdistische aanpak van Gabriel werkt. Bovendien levert het een song op die heel onderscheidend is, zowel qua thema als in het oeuvre van de artiest zelf. De verbeelding van politieke leiders als kleine kinderen is sindsdien een heel populaire metafoor gebleven. Sterker nog: in de videoclip van het eerder genoemde Frankie Goes To Hollywood voor het nummer Two Tribes zien we een paar jaar later de wereldleiders Reagan en Tsjernenko met elkaar vechten in een modderbad. Deze absurde scène is ongetwijfeld geïnspireerd door Games Without Frontiers.
Nog een kanttekening: Toen Games Without Frontiers uitkwam was het een redelijk succesvolle single die verwees naar een populair tv-programma. Niet echt ondergewaardeerd dus, zou je zeggen. Toch heb ik de indruk dat het nummer zeker niet te boek staat als een van de bekendste hits van Peter Gabriel. Reden te meer om hem na bijna vier decennia weer eens af te stoffen.
Keuze Ronald Eikelenboom: Prince – Ronnie, Talk to Russia (1981)
Terug bij af
Tussen alle oversekste funk op het Prince album Controversy staat één klein politiek liedje. Het duurt nog geen twee minuten, bevat meer gitaar dan de rest van het album en eindigt met een explosie.
Ronnie talk to Russia before it’s too late
Before they blow up the world
Don’t ya blow up my world
Ronnie is Ronald Reagan die toen het album verscheen net een paar maanden president van de Verenigde Staten was. Of hij het nummer ooit gehoord heeft is onbekend. Feit is wel dat hij met de Russen in gesprek ging en in 1987 het INF verdrag tekende. Dat verdrag met de Russen betekende het einde van de koude oorlog.
Nu ruim dertig jaar later hebben zowel Trump als Poetin het verdrag opgezegd. De Russen bouwen weer aan nieuwe raketten, de Amerikanen aan een raketschild. We zijn weer terug bij af.
Keuze Martijn Janssen: Elvis Costello & The Attractions – Shipbuilding (1983)
Wat is het waard?
Those who start wars, never fight them. And those who fight wars, they never like them. Zo begint het nummer Time To Go Home van Michael Franti & Spearhead. Wijze woorden, want wie vindt het nu leuk om in een oorlog te vechten? Zelf is het niet echt een (anti-)oorlogslied, maar meer een oproep om eens te bezinnen waar je mee bezig bent en terug te gaan naar de basis van mensenliefde en gezond verstand.
Zo’n 25 jaar eerder schreef Elvis Costello een nummer dat nog krachtiger begon met het aan de kaak stellen van het vechten in een oorlog. De eerste woorden vormen een eenvoudige, maar scherpe vraag: Is it worth it?
Elvis schreef het naar aanleiding van de Falklands Oorlog, waarin Groot-Brittannië zegevierde over Argentinië in de strijd om de eilandengroep met die naam. Vanwege de oorlog waren nieuwe oorlogsschepen noodzakelijk, dus de scheepswerven in Engeland kregen nieuwe opdrachten, dus werk voor de scheepsbouwers. Maar tegelijkertijd werden hun zoons opgeroepen om in het leger te gaan, om te dienen – en wellicht te sterven – op diezelfde oorlogsschepen.
Het lied is oorspronkelijk gegeven aan Robert Wyatt, die er in Engeland ook een hit mee scoorde. De uitvoering van Elvis Costello spreekt mij echter meer aan, vooral ook vanwege de gevoelige bijdrage van jazz-trompetist Chet Baker. Chet Baker zat toen in de nadagen van zijn carrière, zijn lichaam verwoest door de drugs. De breekbaarheid die hij echter in de trompetsolo legt geeft het nummer een extra lading. Maar ook daarbij mag je je afvragen of al dat drank- en drugsmisbruik het wel waard was voor zo’n mooie solo. Shipbuilding sluit zelf ook af met een dilemma dat voortkomt uit de openingsvraag. Diving for dear life, When we could be diving for pearls
Keuze Marco Groen: Iron Maiden – The Trooper (1983)
Anoniem sterven
Er is een tijd geweest dat oorlog werd gezien als iets glorieus, een eer om aan te mogen deelnemen en soldaten die naar het slagveld trokken waren dan ook vaak in opperbeste stemming. Vechten en sterven voor God en/of het vaderland was iets om naar uit te kijken. Foto’s van soldaten van voor de Eerste Wereldoorlog doen vaak denken aan gezellige familie-uitjes op de camping. Na het beluisteren van The Trooper van Iron Maiden is dit beeld volkomen aan gruzelementen geslagen.
Dit nummer verhaalt over de waanzin van het slagveld, ondergaan door een Britse soldaat. Het nummer lijkt te gaan over de Krimoorlog (1853-1856); een warrig conflict tussen een alliantie van het Britse Rijk, Frankrijk, het Ottomaanse Rijk, het Koninkrijk Sardinië, Savoye en het Tsaristische Rusland. Een zeldzaam geval van een directe confrontatie van Russische en Engelse troepen. The Trooper beschrijft de beleving en gedachtegang van de krijgsman die een zinloze strijd ervaart. De doodsangst is bijna voelbaar wanneer de protagonist beschrijft hoe de Russen hun gedateerde vuurwapens legen op de geallieerde macht, hoe men over de lichamen van gevallen strijders struikelt en het besef dat er waarschijnlijk geen morgen komt. De verteller sterft uiteindelijk anoniem en vergeten, nadat hij geraakt werd door een Russische kogel.
The Trooper verscheen in 1983 op het album Piece Of Mind en is gebaseerd op een gedicht van Lord Tennyson: The Charge of the Light Brigade; een poëtisch verslag van de Slag bij Balaklava. Tijdens live-uitvoeringen van het nummer draagt zanger Bruce Dickinson gewoonlijk een uniform, zoals die gedragen werd tijdens bovengenoemde oorlog en wappert hij met een Britse vlag. Het nummer werd geschreven door bassist Steve Harris.
Keuze Tricky Dicky: Crazy Horse – Child Of War (1989)
Achtergelaten
Crazy Horse is altijd onderschat geweest. Natuurlijk, we kennen ze als begeleidingsband van de man met het eeuwige slechte humeur, Neil Young. En de muziekkenners van hun wereldhit I Don’t Want To Talk About It, maar dan in de uitvoering van Rod the Mod.
In 1968 vroeg Neil Young hen met hem te toeren en een album op te nemen: Everybody Knows This Is Nowhere. En daarna startte de af en aan-relatie, want Young werd het vierde lid van CSNY en in 1970 ontsloeg hij de band vanwege het heroïnegebruik van gitarist Danny Whitten (die in 1972 zou overlijden). Hun eerste ‘solo’ album werd door de schrijvende pers razend enthousiast ontvangen, maar commercieel suscces bleef uit. De twee opvolgers waren van beduidend mindere kwaliteit.
Young riep hun hulp weer in voor Tonight’s The Night, en in de daaropvolgende jaren en decennium waren ze op de meeste Young-albums de duidelijk aanwezige begeleidingsband. Tot This Note’s For You in 1988; een blues-georiënteerd album waarop Ralph Molina en Billy Talbot zich niet thuis voelden. Het gevolg was dat Young hen ontsloeg met uitzondering van mede-zanger en gitarist Frank Sampredo. Crazy Horse zocht een nieuwe zanger en namen Left For Dead op; hun eerste in 11 jaar en tot op heden hun laatste. De titel verwijst naar hun onvrede over het ontslag en het album kan wedijveren met hun debuut uit 1971.
Genoeg inleiding. Voor de battle kies ik van dat album Child Of War: een krachtige rocker over de onschuldige slachtoffers in een oorlog.
Keuze Marcel Klein: Shadow Gallery – War For Sale (1989)
Ethiek of naïef?
Eigenlijk zou ik hier moeten schrijven over Twelfth Night met Sequences, maar daar heb ik al eens een individuele bijdrage over geschreven. Maar natuurlijk zijn er nog veel meer liedjes over oorlog. War For Sale van Shadow Gallery is ook een mooi voorbeeld.
Shadow Gallery is een progmetal band uit Amerika. In de slipstream van Dream Theater groot geworden in het genre. Wat melodieuzer dan hun grote broer, en maakten met name eind jaren ’90/begin jaren ’00 een aantal uitstekende progrock albums. Met Tyranny en Room V twee conceptalbums (uiteraard) die verhalen over iemand die de strijd aanbindt tegen de Nieuwe Wereldorde en de moderne manier van oorlog voeren.
Tegenwoordig kan men van achter een computer met een drone al oorlog voeren en doelen vernietigen. De hoofdpersoon beschrijft in dit nummer uit 1998 hoe hij wapens ontwikkeld en er achter komt dat met deze moderne wapens onschuldige burgers slachtoffer worden. Deze nieuwe manier van oorlog voeren is niet zoals hij dit ooit bedacht had. Tsja… dit had hij natuurlijk eerder kunnen bedenken. Is dit nu naÏef of is het ethisch?
Naast de tekst over de oorlog luisteren we hier naar pompende rock met emotionele zang en is het genieten van het begin van het album Tyranny. Wat mij betreft het beste album van de band. Een mooi alternatief voor Dream Theater.
Keuze Marjolein van Elteren: The Dresden Dolls – Truce (2003)
Over oorlogen en verbroken relaties.
The Dresden Dolls. Zeggen dat ik fan ben van deze band is een understatement en toch is het een band die ik bij het schrijven voor ondergewaardeerdeliedjes.nl meestal ontwijk. Te makkelijk, te voor de hand liggend. Bij dit thema kon ik het toch niet laten. Dus ja, ik speel de Dresden Dolls kaart en beloof plechtig de eerstkomende 12 maanden niets meer over deze band te schrijven.
Truce ontstond na een verbroken relatie in de zomer van 2001, en is afgemaakt na 9/11. De referenties aan 9/11 en de war on terror zijn dan ook niet op een hand te tellen. Wat voorbeelden:
* I am the tower around which you orbited. – United Airlines Flight 175 vloog een halve cirkel om WTC toren 2 voordat het vliegtuig de toren raakte.
* I fall to the ground within hours of impact – zou kunnen verwijzen naar het feit dat beide torens instortten, of naar de mensen die uit de torens sprongen of vielen.
* I hit back when hit and attack when attacked – duidelijke verwijzing naar de ‘War on Terror’ die het gevolg was van de aanvallen op 9/11
Maar het is niet de enige oorlog die genoemd wordt:
We can split Germany right down the middle
You’d hate it there anyway
Take Berlin and we’ll call it even
De verdeling van Duitsland is een duidelijke verwijzing naar de 2de wereldoorlog, en ook de slagen van Lexington en Concord, het begin van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog zijn terug te vinden in dit nummer.
Maar terug naar de verbroken relaties. Met teksten als:
You can have Washington, I’ll take New Jersey
You can have London but I want New York city
I should get Providence, I’ve got a job now
Los Angeles obvious that’s where you belong nowYou can have Africa, Asia, Australia
As long as you keep your hands off Cafe Pamplona
Doet Truce toch een beetje denken aan een iets cryptischere versie van cd van jou, cd van mij van Acda & de Munnik. De relatie is verbroken en in de hoop elkaar niet meer tegen te komen verdelen ze de wereld in stukken. Hier mag jij heen, daar mag ik heen. Ook een vorm van oorlog. En dat allemaal verpakt in bijna 8 minuten heerlijke muziek.
Keuze Alex van der Meer: Richard Thompson – Dad’s Gonna Kill Me (2007)
Aanval op de oorlog
Er zouden massavernietigingswapens zijn. Daarom waren, op 20 maart 2003, de Verenigde Staten, ondersteund door een Coalitie van Welwillenden, begonnen aan een invasie. De Irakoorlog was een feit. En ook al was George W. Bush heel snel met het verklaren van Mission Accomplished, toch duurde het complexe conflict nog tot ver in 2011.
Richard Thompson schreef er een nummer over. Het venijnige Dad’s Gonna Kill Me is een regelrechte aanval op de oorlog zelf en vertelt over de pijn, de onzekerheid en de doodsangst van de Amerikaanse soldaat die ver van huis is. Er is voor die soldaat geen goed of kwaad, er is alleen de dood.
I’ve got a wife, a kid, another on the way
I might get home if I can live through today
Before I came out here I never used to pray
Nobody loves me here
Nobody loves me here
Bij intense beluistering van dit nummer kom je niet ongeslagen uit de strijd. De tekst steekt. De zang bijt. Het ritme dwingt. En de gitaar, die vuurt. Dit folkrock nummer is gebalde emotie. Het wint verder nog aan kracht als je weet dat de Dad waarover wordt gezongen niet de vader van de soldaat is. Er is sprake is van een veel grotere dreiging. Het is geen kwestie van slechts een boze papa, of een kwestie van overmoedige heldhaftigheid of rebelse opstandigheid, want Dad is hier GI jargon voor Bagdad. De dood is letterlijk. De dood is smerig, ruw, en vooral een niet te bevatten dagelijkse werkelijkheid. Dat voel je in dit nummer. Heel erg duidelijk. Mede daardoor is dit één van de beste anti oorlogsliedjes ooit. En zelfs één van de beste nummers van Richard Thompson.
Keuze Erwin Tijms: Drive-By Truckers – That Man I Shot (2008)
Vraagtekens
Een soldaat loopt over straat. Hij schiet een andere man neer. Uit zelfverdediging, want de ander probeert hem ook te doden. De soldaat is in een vreemd land. Hij is er voor de goede zaak, maar de andere man was het daar niet mee eens.
Na de oorlog twijfelt de soldaat. Hij krijgt het beeld van de man die hij neerschoot niet van zijn netvlies. Was de soldaat nou echt wel voor de goede zaak in dat vreemde land? Hij begrijpt het niet. En het beeld verdwijnt maar niet. Dus geeft de soldaat zijn kinderen maar een knuffel. En de twijfel blijft: had de man die hij neerschoot misschien ook kinderen? Waar hij heel trots op was maar die hij nu niet ziet opgroeien?
Het nummer That Man I Shot van Drive-By Truckers komt van het album Brighter Than Creation’s Dark uit 2008. Dikke kans dus dat de oorlog waarin de soldaat de man neerschoot de oorlog in Irak was. Of misschien Afghanistan. Oorlogen waarbij je aan de noodzaak mag twijfelen. De manier waarop Patterson Hood dat doet vind ik prachtig. Geen luide aanklacht tegen de Amerikaanse president, of tegen oorlog als abstractie, maar juist een verhaal vanuit het kleinste, perspectief: dat van de mens. In een oorlog sterven mensen. De ene mens vermoordt de andere mens. De een kan zijn kinderen daarna nog vasthouden, de ander niet meer. En het waarom, daar kan je vraagtekens bij zetten. De invalshoek vanuit die kleine, menselijke maat wordt nog eens versterkt door de altijd directe, toegankelijke formuleringen van Hood en de zijnen. Ze weten de chaos van oorlog ook muzikaal neer te zetten met gitaren snerpend als schoten. Een wonderschoon nummer.
Keuze Alexander Honderd: Sabaton – Panzerkampf (2008)
Alle subtiliteit van een tank
Oorlog en de zinloze verspilling van veelal jonge levens is al sinds de opkomst van rock een geliefd onderwerp binnen het genre. Van Born In The U.S.A. via Killing In The Name tot American Idiot; er zijn honderden anti-oorlogsliedjes gemaakt. Liedjes over epische veldslagen en heldendaden lijken tegenwoordig, in tegenstelling tot de Middeleeuwen, bij het grote publiek toch een stuk minder geliefd. Dat dit soort liedjes toch wél bestaansrecht hebben, bewijst Sabaton.
Sabaton is een Zweedse powermetal-band die met alle subtiliteit van een tank de markt van liedjes óver in plaats van tegen oorlog heeft veroverd. Liedjes die gaan over Spartanen die bij Thermopylae de Perzen tegen houden, over Russische vrouwen die in de lucht de motor van hun vliegtuig uitzetten, om vervolgens nietsvermoedende nazi-stellingen te bombarderen en over U-boot roedels die geallieerde konvooien bestoken. Het wordt allemaal gebracht met het volume van een slagschip aan bombastische gitaren en drums, die toch de bariton-stem van frontman Joakim Brodén voldoende ruimte laten om de verhalen verstaanbaar te bezingen.
Aangezien het volledige oeuvre van de band zo ongeveer geschikt is voor deze battle, was het kiezen van een liedje vervolgens best nog wel lastig. Ga ik voor Uprising, over de Warschau-opstand of Primo Victoria, over D-Day? Maar die laatste heeft geen officiële video en dat bracht me op een idee. Wat ik persoonlijk leuk vind aan Sabaton, is dat het een beetje een internetfenomeen is. Er zijn weinig bands die zo veel onofficiële videoclips van hoge kwaliteit hebben als Sabaton. Sommige van deze video’s zijn miljoenen malen meer bekeken dan de officiële. Toen hun nieuwste album The Last Stand een week uit was, stond voor iedere track al een door een fan in elkaar gezette videoclip op YouTube, met beeldmateriaal uit films, documentaires en videogames die in enige mate met het onderwerp van het gekozen nummer te maken hebben.
Een mooi voorbeeld daarvan is het nummer Panzerkampf over de slag om Koersk. Oude beelden van marcherende soldaten, voortrazende tanks, artillerie en brandende voertuigen maken het plaatje wat het nummer schetst nog duidelijker: dit was een enorme veldslag, die het einde van het Derde Rijk inluidde. Ook dit nummer is verder typisch Sabaton, theatraal en bombastisch, met drums die rammen als een machinegeweer en een stevige gitaarsolo.
Sabaton schuwt er niet voor de geschiedenis van alle kanten te belichten in hun muziek, ook heroïsche acties van Duitse militairen en het Duitse leger tijdens de wereldoorlogen komen aan bod. Hier in schuilt altijd het gevaar dat minder frisse types met je muziek aan de haal gaan. Dat is ook waarom de band zegt apolitiek te zijn, maar in Panzerkampf geven ze, voor hun doen toch enigszins subtiel een boodschap af door te kiezen voor de tekst Fascists rest in hell.
Keuze Jan-Dick den Das: Queensryche – At 30.000 Ft. (2009)
What the hell did I make?
American Soldier een album van Queensryche. Ineens moest ik aan dit album denken toen bekend werd dat deze battle oorlog als thema zou hebben. Dus het album uit de spreekwoordelijke platenkast gehaald en afgelopen dagen meerdere keren weer beluisterd. En, echt wat is het toch een prachtig album, met zoveel verschillende goede nummers en dat maakt het dan niet makkelijk om te kiezen. Alle nummers hebben de oorlog als thema. Het bijzondere van dit album is dat geen normale nummers zijn over de oorlog maar bezongen vanuit het perspectief van jongens die daadwerkelijk gediend hebben. Geoff Tate heeft persoonlijk de interviews gedaan, inclusief zijn vader die onder andere in Vietnam heeft gestreden. Fragmenten van de interviews zijn soms op een prachtige manier verwerkt waardoor de nummers intens zijn en persoonlijk van vorm.
Zo begint At 30.000 Ft met de ademhaling van de piloot en de beschrijving van wat er in de nacht gebeurd tijdens een vlucht en dat niemand je kan helpen. It’s just you. Tate geeft in het nummer weer wat zich op grote hoogte afspeelt in het hoofd van een jongen die ooit heeft gekozen voor de luchtmacht. En dat is bepaald geen euforisch gevoel, angst, twijfel, gevoelens die uiteindelijk worden verdoofd.
My breathing is all I hear,
I’ve got the target switch in hand,
I just feel numb, scanning the ground at the hell that I’ll make.
De cockpit, het strijdtoneel van een innerlijke strijd, tussen goed en kwaad, wat is goed en wat niet. Juist deze strijd maakt dat dit nummer meer credits verdient. De eenzaamheid op 30.000 voet hoog in de lucht, Queensryche heeft dat prachtig weten weer te geven in woord en muziek. Je kan een geweldige tekst hebben maar de muziek is het toch altijd die het een niveau verder omhoog stuwt.
Luisterend naar het nummer krijg je, althans ik, sympathie voor de piloot, het droppen van de bommen en wat dat met hem doet. Je voelt bijna zijn angst, zijn strijd, vragen die hij niet beantwoord krijgt terwijl hij met grote snelheid door de lucht vliegt. Een nummer over de oorlog, terug gebracht naar de twijfel en vragen van een man. Een man op missie; An American Soldier.
I don’t know why…their hate is the reason for the Hell that I make,
I’m above it in the air. I’m above it.
Gazing down at the burning land,
I’the creator of this new ‘Promised Land’, and I wonder.
What the hell did I make?
Keuze Rob Gommans: PJ Harvey – The Words That Maketh Murder (2011)
De vraag stellen is ‘m beantwoorden
Met Let England Shake maakte PJ Harvey in 2011 een anti-oorlogsplaat die naadloos past in de traditie van Wilfred Owens Dulce Et Decorum Est. Op dit album geen heldendichten vol dappere daden, maar rauwe lyrics over de ontmenselijking en gruwelijkheid die oorlog oplevert. Bekendste track van het album is The Glorious Land; een cynische take op de prestaties waaraan de Verenigde Staten en Harvey’s thuisland Engeland hun historische succes te danken hebben. The Words That Maketh Murder was echter de eerste release van Let England Shake. Een beetje ondergewaardeerd ook, want een succes in de hitlijsten werd het niet. Nou is het daar ook bepaald het nummer niet voor, met lyrics als:
I’ve seen soldiers fall like lumps of meat,
Blown and shot out beyond belief.
Arms and legs were in the trees.
De tekst refereert aan de oorlog in Afghanistan, die in 2011 aan z’n tiende jaar toe was. Maar Harvey laat de woorden net zo makkelijk van toepassing zijn op Vietnam of de Eerste of Tweede Wereldoorlog. The Words That Maketh Murder zou een verslag kunnen zijn van een soldaat op de stoel bij de psychiater, die vertelt over de dingen die hij op het slagveld heeft gezien.
Wat dat betreft sluit The Words aan op de stijl van Dulce Et Decorum Est; nog steeds een van de indrukwekkendste anti-oorlogswerken ooit. Owens geeft daarin een nachtmerrie-opwekkende beschrijving van wat er in de loopgraven van WO1 plaatsvond. Waar zijn gedicht echter eindigt in volbloed bitterheid, ruimt Harvey plaats in voor onvervalst cynisme. What if I take my problem to the United Nations? Een zin uit Summertime Blues van Eddie Cochran, die zong over een puber die de auto van zijn ouders niet mocht lenen. In PJ Harvey’s tekst is het een militair met post-traumatisch stress-syndroom die zich afvraagt of de internationale diplomatie misschien wat aan zijn probleem kan doen. De vraag stellen is ‘m beantwoorden.
[polldaddy poll=10237284]
