In deze blog ga ik het hebben over het nummer Army Dreamers van Kate Bush. Oorspronkelijk was het plan om hierover te schrijven voor de anti-oorlog battle, maar dat is vanwege tijdgebrek helaas niet gelukt. Afijn, eigenlijk verdient dit ondergewaardeerde liedje – zeker in de context van de verschrikkingen die op dit moment plaatsvinden in de Oekraïne – ook best wat meer aandacht.
Ik heb het nummer ongeveer vijf maanden geleden – een tijd waarin oorlog binnen Europa nog een ver-van-onze-bed-show leek – voor het eerst gehoord. Ik woonde destijds in Oslo en had met wat vrienden een relatief heftige tentoonstelling over de tweede wereldoorlog bezocht. Op de terugweg besloten we wat te eten bij een uitzichtpunt, waar de laatste zonnestralen de stad en haar fjorden goud kleurde. De sfeer was nogal nadenkend en bedrukt. Op dat moment zette iemand (Arthur) Army Dreamers op en werd verder alles eventjes stil…
Het nummer volgt een walstempo, met zo nu en dan het geluid van een geweer dat geladen wordt. De tekst is gezongen vanuit het perspectief van een moeder wiens zoon overlijdt in een oorlog en met de post bij haar wordt terugbezorgd. Bush bezingt een vreemde combinatie van trots en schuldgevoel over haar little army boy en vraagt zich af wat ze hem had kunnen bieden zodat hij geen soldaat zou zijn geworden:
What could he do? Should have been a rockstar
but he didn’t have the money for a guitar
Er wordt nergens gespecificeerd over welke oorlog Army Dreamers gaat. Ik vermoed omdat de tekst op alle oorlogen toepasbaar is. Dit spreekt me enorm aan, want de essentie van Army Dreamers is het gevoel van verloren onschuld. Dat is naar mijn mening de meest schrijnende pijn van oorlogen in het algemeen; de verloren levens van onschuldigen, en de verloren onschuld van overlevenden. Aan alle kanten van ieder conflict. Ik vind het mooi hoe Army Dreamers dit op een hele dromerige en tedere manier overbrengt. Bush’ stem klinkt lieflijk, en wordt zachtjes begeleidt door een mannelijke achtergrondstem en mandoline. Op de geluiden van het geweer dat wordt geladen na, klinkt er helemaal niks agressiefs of gewelddadigs door in het nummer. Expliciete zaken blijven onbesproken, en juist die gevoeligheid en subtiliteit maakt het nummer zo krachtig.
Wel vind ik het opmerkelijk dat het lieflijke in de stem van Bush zo nu en dan balanceert op het randje van ironisch. Dit gevoel komt ook terug in de videoclip en op de cover van het singeltje (waar Bush als pin-up soldaat staat afgebeeld). Gezien het onderwerp van het nummer een bijzondere keuze, maar ergens ook wel weer toepasselijk voor Kate Bush. Wellicht draagt de ironie ook bij aan het gekmakende gevoel van gemis en verloren onschuld waarvan het nummer doortrokken is. Zelf is Bush enorm te spreken over de videoclip, en dat is uiteindelijk natuurlijk veel belangrijker dan mijn mening: For me that’s the closest that I’ve got to a little bit of film. And it was very pleasing for me to watch the ideas I’d thought of actually working beautifully. Watching it on the screen. It really was a treat, that one. I think that’s the first time ever with anything I’ve done I can actually sit back and say “I liked that”. That’s the only thing. Everything else I can sit there going “Oh look at that, that’s out of place”. So I’m very pleased with that one, artistically.
Ten slotte is het nog wel interessant om te vermelden dat Army Dreamers een van de 67 nummers is die niet door de BBC werd gedraaid gedurende de eerste Golf Oorlog omdat dit naar de omstandigheden niet gepast werd geacht. Echter denk ik dat juist wanneer we met conflict geconfronteerd worden muziek een belangrijke manier kan zijn (voor sommigen in elk geval) om stil te staan bij de impact van wat er in de wereld gebeurt. Army Dreamers doet dat op een ontroerende manier.
