Waarom staat dit nummer niet hoog in de Snob 2000? Zelfs ChatGPT prijst het de hemel in. Meestal braakt AI maar wat nietszeggend gedreutel uit, maar soms slaat het de spijker op de kop. Ik vroeg ChatGPT om iets te vertellen over Rebel Without A Pause. De eerste regel was dit: ‘Je kunt Rebel Without A Pause bijna zien als het moment waarop Public Enemy zijn eigen sonische universum volledig vond—alsof alles wat daarna kwam al in dat ene nummer verscholen zat.’ Verdomd Chat, je hebt gelijk!
Daarna volgt wel weer wat nutteloze onzin, dus ik ga het van hier af met mijn eigen herinneringen doen. Dat is ook voor jullie veel leuker. Zo vanaf de tweede helft van de jaren tachtig volgde ik rap en hiphop op de voet. Dus ik had het eerste album van Public Enemy (Yo! Bum Rush The Show) al in huis. Toch kon de verassing niet groter zijn toen ik voor het eerst Rebel Without A Pause – de titel is een sneer naar de witte rebel James Dean – op de VPRO-radio hoorde. What the fuck! Wat een power heeft dit nummer, maar vooral wat een gek geluid.
De aftrap wordt gedaan door de militante dominee Jesse Jackson. Vervolgens draait alles om een zogenaamde ‘fluitketel-sample’. Het productieteam van Public Enemy (The Bomb Squad) noemde het de ‘sax creech’ en de uithaal komt uit het nummer The Grunt van de JB’s, de begeleidingsband van James Brown. En de beat wordt uiteraard gedragen door de ritmetrack Funky Drummer – het was nog ver voordat dit cliché zou worden. Daarover spuwt Chuck D zijn raps als een mitrailleur, slechts onderbroken door sidekick Flavor Flav in de brug en de staccato scratches van dj Terminator X. Het resultaat is vijf minuten en twee seconden aan pure muzikale opwinding.
Wij waren meteen verkocht. Het album It Takes A Nation Of Millions To Hold Us Back bleek vol te staan met dit soort Einstürzende-Neubauten-meets-James-Brown-achtige opwinding. Dus toen Public Enemy – samen met Run DMC – naar de Jaap Edenhal in Amsterdam kwam, moesten wij daarbij zijn! We waren ietwat bedeesd, want we waren zo’n beetje de enige bleekneusjes tussen een volledig zwart publiek. (We hebben ons laten vertellen dat buiten witte bezoekers van hun kaartjes werden beroofd, maar dat leek ons een broodje-aapverhaal.) Op het podium zagen we de S1W’s (Security of the First World) marcheren met machinegeweren en daartussen stond Flavor Flav de clown uit te hangen met een enorme klok om zijn nek. Hoogtepunt van de avond was uiteraard Rebel Without A Pause. De Jaap Edenhal kraakte uit haar voegen! Iets van het sfeertje hoor je terug in de laatste dertig a veertig seconden van de single. Ik krijg er nog steeds kippenvel van.
Ietsje later bracht regisseur Spike Lee de film Do The Right Thing uit. Voor de soundtrack maakte Public Enemy de protestsong Fight The Power. Die strijdkreet was een stuk heftiger, maar Rebel Without A Pause was creatiever.