In de afgelopen drie en een half jaar dat ik nu voor OL schrijf, liet ik af en toe een wekelijkse battle schieten. In een dolle bui denk ik er weleens over om aan alle gemiste kansen ooit nog een individuele bijdrage te wijden. Een recente battle die ik puur uit tijdgebrek liet lopen, wil ik echter vandaag al adresseren: die over sociale rechtvaardigheid. Niet alleen omdat het een zo’n immens belangrijk onderwerp is (en actueel bovendien, gelet op de staat van de wereld), maar vanwege de band waar ik mijn zinnen op had gezet en waar bij ons nog nooit over is geblogd: X-Ray Spex. Tijdens de voorbereiding stuitte ik via een weblog over protestsongs op de zogenoemde Protest Music Hall Of Fame. Hier wordt de loftrompet geblazen over hun door velen verkeerd begrepen strijdkreet.
Some people think little girls should be seen and not heard
But I think
“Oh bondage, up yours”
One, two, three, four
Op de dansvloer tijdens een Alternative 80’s-Feestje in Tivoli werd ik totaal overrompeld door het luchtalarm dat zangeres Marion Elliot aka Poly Styrene in zich herbergde. Dat gold een kleine vijftig jaar geleden ook voor menige punk die haar op zijn pad vond. Fans van pak hem beet The Stranglers dachten verlekkerd dat hier SM-praktijken werden opgehemeld. Zonder zich verder te verdiepen in tekst deed de BBC het nummer in de ban. Kortzichtig, want meer dan een uitroep van verontwaardiging over misogynie, richtte X-Ray Spex zich tegen de consumptiemaatschappij. De wereld leek er met de dag kunstmatiger op te worden, getuige latere Britse hitjes als The Day The World Turned Day Glo en Germfree Adolescents (tevens het titelnummer van hun enige album uit de gouden punkjaren).
Oh Bondage! Up Yours kreeg een zeer verdiende tweede plek in de Top 40 Best Punk Singles uit Uncut’s Ultimate Music Guide over het genre. Tegenover herevaluaties van de albums van usual suspects als de Ramones en de Clash koos de redactie er bewust voor om de lijst met klassieke punksingles te reserveren voor punkbandjes die je snel over het hoofd ziet. Met aan weerszijden van de top 10 een vrouwelijke punkicoon: Pauline Murray’s Penetration Don’t Dictate en One Chord Wonders van The Adverts (met bassiste/ punkpinup Gaye Advert) op de eerste plek. Samen met X-Ray Spex behoorden zij tot de lichting ’77, punk’s uur U. Poly Styrene’s cubist rants against consumerism were massively sophististicated for their time, aldus de lyrische bewoordingen van de samenstellers.
Bij X-Ray Spex leek je aanvankelijk ook nog twee frontvrouwen te krijgen voor de prijs van één; minstens zo bepalend als de verontwaardigde oerschreeuw van Styrene, was die heerlijk snerende saxofoon. Waar nogal wat skabands en later ook postpunkbands zich van het instrument bedienden, was dat in de vroege punktijd minder gebruikelijk. Saxofoniste van het eerste uur Lora Logic werd volgens sommige Britse muziekbladen zelfs geluidsbepalender gevonden dan de sirene van Styrene, wat Logic haar plek in de band kostte. De twee zouden het bijleggen en na een gezamenlijk verblijf bij Hare Krishnas verscheen midden jaren 90 zowaar een verlaat tweede album. Het momentum was echter voorbij, maar dat doet niets af aan deze immer relevante classic voor op hedendaagse baricades!