De meest opmerkelijke nieuwe binnenkomer in de Snob 2000 is een Nederlander die al een kleine veertig jaar niet meer leeft. Cornelis Vreeswijk (1937-1987) was een grootheid in Zweden, waar hij het grootste deel van zijn leven woonde en werkte. Deze rusteloze troubadour zou in de jaren zeventig ook wat Nederlandstalig werk uitbrengen, maar succesvol was dat nooit echt. Toch kreeg hij in Nederland wel een soort cultstatus.
Ik ben opgegroeid met de muziek van Vreeswijk. Hoewel ik mijn eerste levensjaar beleefde toen de bebaarde bard zijn eerste album in het Nederlands uitbracht, was het mijn vader die me nadien met zijn liedjes in contact bracht. Met name De nozem en de non. Mijn ouweheer speelde verdienstelijk gitaar en zong deze (helaas weinig succesvolle) single regelmatig. Leuk detail: die oude gitaar heb ik deze maand van hem gekregen.
Wie de muziek van Vreeswijk nu hoort, vindt hem vast enorm oubollig. Toch was de impact van zijn maatschappijkritische teksten indertijd best groot. Niet dat ik daar als kleuter veel van mee kreeg, maar later heeft die kritische opstelling me altijd gefascineerd. Het was geen gemakkelijke man, maar dat geldt wel voor meer grote kunstenaars. Scheppen is immers lijden.
Het door Vreeswijk bezongen leed blijkt anno nu redelijk tijdloos: luister maar eens naar het bedrieglijk lieflijk klinkende nummer Misschien wordt ‘t morgen beter, dat dit jaar binnenkomt tussen de veelal meer evidente snobnummers:
Want, burgers, het is een rotzooi
Van het einde tot het begin
Of bent u vooruitstrevend?
Ha! Daar blijf ik bijna in
Een merkwaardig soort illusie,
naar de afgrond coûte que coûte
en misschien wordt het morgen beter,
maar het wordt toch nooit goed
Vreeswijk komt oorspronkelijk uit IJmuiden, de stad waar ik sinds een paar jaar om de hoek woon. Daar staat ergens een borstbeeld van de zanger. Er is in de loop van de tijd op allerlei manieren stilgestaan bij het eren van zijn nalatenschap, maar in Zweden krijgt dat toch meer vorm dan in Nederland. In Stockholm is zelfs een park naar hem vernoemd en werd zijn begrafenis live uitgezonden op televisie. Een tijdlang was hij de Zweedse nationale troubadour.
In Nederland is de aandacht voor Vreeswijk bescheiden. Ook muzikaal, want tot deze week was hij jarenlang een ‘Top noch Snob’, oftewel een artiest die ontbreekt in zowel de Top 2000 als de Snob 2000. Kanttekening: zijn meest succesvolle single Veronica bungelde begin deze eeuw wel een aantal jaren onderaan de Top 2000.
Dit jaar neemt de Snob 2000 het estafettestokje over. Misschien wel omdat we in een tijd leven waarin het steeds meer de vraag is of het morgen echt wel beter wordt. Vreeswijk beschreef de wereld in crisis als volgt: eerlijk zullen we alles delen, jij het zuur en ik het zoet.
Foto via Wikemedia Commons / fotograaf onbekend
