Je hebt artiesten die hofleverancier zijn van de Snob 2000 (denk aan Radiohead of Porcupine Tree) en typische Top 2000-artiesten (zoals Queen en Pink Floyd). Er zijn echter ook legendarische artiesten die tussen wal en schip vallen. In Top noch Snob vragen we extra aandacht voor bands, zangeressen en zangers die in 2022 in géén van beide lijsten voorkwamen, maar die daar in 2023, volgens ons, zeker wel thuishoren.
Jazz is een genre dat vaak vergeten wordt. Zowel in de totale geschiedenis van de Top 2000 als van de Snob 2000 is het aantal jazznummers in de lijsten verwaarloosbaar. De hoogtijdagen van jazz liggen ook ver, ver achter ons (Duke Ellington werd geboren in de 19e eeuw!). De muziek lijkt soms dichter op klassiek te zitten dan op pop en over klassiek schrijven we eigenlijk ook bijna niet, dus verwacht je jazz ook niet in de lijsten. Maar aan de andere kant was jazz wel mooi de popmuziek van de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw en heeft het genre een stevige stempel gedrukt op r&b en hiphop. Bovendien worden er nu nog steeds fantastische jazzplaten gemaakt.
Een van de belangrijkste jazzmuzikanten in de geschiedenis van het genre was bandleider en pianist Duke Ellington. Hij speelde met zijn band in verschillende clubs, waaronder de roemruchte Cotton Club. Deze optredens werden uitgezonden op de Amerikaanse radio en daarmee kreeg Duke Ellington met zijn band een landelijke bekendheid. De band stond bekend als een verzameling van de meest getalenteerde (en best betaalde) muzikanten van hun tijd, die met Duke Ellington als bandleider als een krachtig orkest konden spelen. In de battles (ja, dat deden zij ook!) met andere jazzbands bliezen ze de concurrentie van het podium. Duke Ellington componeerde duizenden nummers, vooral bedoeld voor de 78 toeren-platen die drie minuten muziek konden bevatten. Klassiekers zoals Take The A Train, Mood Indigo en In A Sentimental Mood maakten Duke Ellington wereldberoemd, wat hem zelfs in die tijd nog eens voor een concert naar Nederland bracht.
Vanaf eind jaren ’30, jaren ’40 veranderde de smaak van het publiek. De swing van Benny Goodman werd populair, muziek die net een stukje simpeler en directer was dan het subtiele en melodieuze werk van Ellington. Jazz is music, swing is business schijnt hij daarover gezegd te hebben. Nog moeilijker werden de jaren ’50: big bands waren niet populair meer, de voorkeur ging uit naar kleinere combo’s en naar crooners. Veel big bands stopten ermee vanwege de kosten, maar niet die van Duke Ellington. Hij tourde nog met zijn band en betaalde de tour en de bandleden uit eigen zak door de royalties op zijn oude werk.
Het zag er dus niet heel rooskleurig uit voor hem in 1956. Gelukkig zou alles veranderen door zijn optreden op het Newport Festival. Al begon dat ook anders dan je zou willen. De band startte laat en nog niet alle muzikanten waren aanwezig. Maar toen de band eenmaal op gang kwam, ging het publiek helemaal los. Het schijnt dat een ietwat aangeschoten jongedame in een zwarte jurk daar verantwoordelijk voor was: zij sprong uit haar stoel, begon enthousiast te dansen en spoorde daarmee de band aan om er steeds weer een tandje bovenop te doen (althans, dat vertelt de Wiki-pagina over dit concert. Tot mijn grote verrassing bestaat die en zelfs de naam van de vrouw is daar te vinden. Ze leeft zelfs nog naar het schijnt). Zowel de organisator als Sir Duke himself moesten het publiek meermaals tot rust manen. Men vreesde voor rellen en het was al na middernacht, ver na de geplande eindtijd van het concert.
Het grote hoogtepunt van dit optreden was waarschijnlijk wel Diminuendo And Crescendo In Blue. Twee oudere nummers die door een waanzinnige saxofoonsolo van tenorsaxofonist Paul Gonsalves aan elkaar werden gekoppeld. De muzikaliteit van de bandleden, de intensiteit van de bijna bovenmenselijke solo van Gonsalves, de manier waarop ze elkaar aanmoedigen tijdens het spelen, de solo aan het eind van Cat Anderson, het is allemaal voortreffelijk. En dan stond daar dus een steeds grotere groep mensen bij hun stoel te dansen. Dit moet echt een van de beste jazzoptredens ooit zijn geweest.
Na dit optreden steeg de populariteit van Duke Ellington en zijn band weer. Ze traden meer op en werkten later nog met de groten van de aarde, zoals John Coltrane, Louis Armstrong en Ella Fitzgerald. Tot in de jaren ’70 tourde de hele band de wereld rond. Het Newport Festival was een belangrijke ommekeer in zijn carrière. Hopelijk kan dit nummer, een opname van dat festival, ook het tij keren en het voor elkaar krijgen dat Duke Ellington een plekje krijgt in de Top of Snob.
