Ondergewaardeerde Liedjes gaat deze zomer op wereldreis. 31 dagen, 31 verschillende landen, 31 geweldige liedjes. Dompel je de hele maand juli onder in prachtmuziek uit de hele wereld.
Men kan alles vinden over de Nederlandse muziekcultuur. ’s Lands muziek is over de jaren opbeurend, poëtisch, dansbaar, kitscherig, rampzalig, of geniaal geweest. Echter, voor muziek die we als spiritueel zouden omschrijven, moeten we behoorlijk ver terug de tijd in. Het collectieve geheugen laat ons in de steek hier. Dit heb ik empirisch ondervonden door het aan drie mensen te vragen – voor N=1 doen we het uiteraard niet.
Nu Ondergewaardeerde Liedjes zich deze zomer heeft ontpopt tot etnomusicologische globetrotters, leek het mij een mooi moment om stil te staan bij een sociologische tak van muziek die wij (helaas) vergeten lijken te zijn: spirituele muziek. Er waren veel kandidaten voor dit criterium, maar al snel viel de keuze op Pakistan. Deze keuze is berust op één kolos van een legende: Nusrat Fateh Ali Khan en zijn kippenvel-ontlokkende uitvoeringen van de qawwali.
Qawwali is eeuwenoude muziek van het soefisme, waar een zanger (qawwal) een uitspraak van de profeet Mohammed (qaul) zingt. Hierin wordt de zanger vaak begeleid door een tabla en harmonium. Het repetitieve aspect – wat we kennen van Indiase raga’s – geeft het gehele muziekstuk een hypnotiserend en meditatief karakter. Combineer dit met de woest-expressieve Nusrat Fateh Ali Khan, en er ontstaat magie.
Het woord qawwali klinkt wellicht wat vreemd in onze oren, maar Eddie Vedder of Peter Gabriel…? Bekender krijgen we ze hier niet! Allebei hebben ze met Nusrat Fateh Ali Khan gewerkt, nadat deze in de jaren 90 wereldberoemd werd. In Pakistan wordt hij na zijn dood nog altijd als een grootheid gezien, maar hier zijn we hem helaas wat uit het oog verloren. Misschien omdat spiritualiteit hier minder belangrijk is? Maar hé, Flemming verdient ook een platform!
In veel delen van de wereld is dit – gelukkig! – geen ondergewaardeerde muziek, maar ik wil graag zijn postume zegetocht uitbreiden naar ons kikkerlandje. Hoog tijd dat we ons collectieve oor buigen naar deze waanzinnige muziek: luister naar Kali Kali Zulfon Ke Pandhe Na Dalo. Luister naar die uithalen, naar die melodieën, naar die kracht, die toewijding, die passie, dit geloof, dit samenspel…
We vergeten soms wat muziek kan zijn. Nusrat, help ons herinneren.
