Ondergewaardeerde Liedjes gaat deze zomer op wereldreis. 31 dagen, 31 verschillende landen, 31 geweldige liedjes. Dompel je de hele maand juli onder in prachtmuziek uit de hele wereld.
Enkele jaren geleden was ik voor het eerst in de Sahara. Het duurde even om er te komen, maar ineens, aan het eind van het wegennet, direct buiten een oase met een stadje, lag de woestijn daar dan. Ik had al vaker woestijn gezien, ook in Afrika, maar dat was niet zo overweldigend als deze keer. Op de andere plaatsen kon je bij wijze van spreken altijd nog wel aan alle kanten een teken van leven zien in de woestijn. Een weg, of andere menselijke activiteit. Maar dit was andere koek. Vele duizenden kilometers naar het oosten lag de Rode Zee. Ik heb er een paar kilometer van afgelegd, op, heel cliché, een kameel. In de verte lag een land waar ik niet mocht komen. Na een nacht in een tent en een terugreis per alweer een kameel zat mijn tocht door de Sahara er op.
Als ik een paar duizend kilometer naar het zuidoosten was gereisd, naar zo’n beetje de plek waar de Sahara overgaat in de Sahel, was ik in Niger uitgekomen. Nou ja, ik niet, want na een half uur zou ik verdwaald, verhit, uitgedroogd en zwaar hulpbehoevend zijn. Maar onder de hoede van Amazigh en Touareg zou het misschien gelukt zijn om de gesloten grenzen over te komen, bandieten te ontwijken en in het noorden van Niger uit te komen. Daar nam op ongeveer hetzelfde moment Mdou Moctar zijn nieuwe album op. Een vuig, rockend album dat hem enige beroemdheid zou geven in de rest van de wereld en deuren opende voor tournees door Amerika en Europa.
Eerder in zijn leven vreesden zijn familieleden voor zo’n artiestenbestaan. Een nog jonge Mahamadou Souleymane bedacht na een concert van desert blues muzikant Abdallah Oumbadougou dat hij zelf ook muzikant wilde worden. Kon hij misschien een gitaar krijgen van zijn vader en moeder? Het zat er niet in, want zijn ouders vreesden voor een leven vol sigaretten en alcohol. Mahamadou was gelukkig niet voor één gat te vangen. Van de remkabels van oude fietsen en van hout knutselde hij zelf een gitaar in elkaar. Met vijf snaren, want er was geen ruimte voor een zesde. Als muzikant verzorgde hij daarna de muziek op bruiloften en partijen. Vrienden moedigden hem aan om zijn eigen muziek eens in een studio op te nemen en Mahamadou trok naar een studio in Nigeria. Zijn toenmalige producer werkte graag met autotune en dat leverde de eerste Touareg-liedjes op met autotune, zoals bijvoorbeeld Anar.
De liedjes werden flink populair in de landen rondom de Sahara, op een bijzondere wijze. Er was nog geen album uitgebracht, maar mensen wisselden de nummers met elkaar uit via de mobiele telefoon. Bluetooth aan, liedjes delen en er was hoogstwaarschijnlijk weer een nieuwe fan bij. Zo kwam het dat Mahamadou tijdens een busreis naar een vriend in Nigers hoofdstad Niamey ineens allerlei mensen naar zijn liedjes hoorde luisteren. Zelfs de buschauffeur had zijn muziek opstaan. Het besef kwam dat hij best populair was. Platenlabel Sahel Sounds wilde een verzamelaar uitbrengen met liedjes die veel via telefoons gedeeld werden in de zuidelijke Sahara en zo kwam Mahamadou als Mdou Moctar aan een platencontract.
In 2019 bracht hij het album Ilana (The Creator) uit. Aan de ene kant een album met ritmes zoals we die kennen van andere muzikanten uit de regio. Maar aan de andere kant een album met spectaculaire gitaarriffs en solo’s. Zowel Mdou Moctar als producer Chris Koltay zijn groot fan van het werk van ZZ Top uit de jaren ’70 en dat is te horen. Het gitaarspel is strak, energiek en rockt stevig. Dat maakt het meer punky dan andere desert blues acts (zoals Tinariwen, een band die nog wel eens een eigen artikel verdient). En zoiets kan je natuurlijk eigenlijk ook wel verwachten van een man die heel DIY ooit zelf zijn gitaar bouwde. Het nummer Tahartazed komt van dit album af. Twee jaar later verscheen Afrique Victime, een nog volwassener album dat voor een nog groter publiek zorgde. De pers haalde de koosnaam ‘de Jimi Hendrix van de Sahara’ steeds vaker van stal voor Mdou, die ook nog eens linkshandig speelt. Thematisch gaan beide albums over liefde, over religie, maar ook over politieke onderwerpen. Zoals het lot van vrouwen in Niger, de ongelijkheid en de wijze waarop met name Frankrijk het land en de bevolking uitbuit voor uranium, vooral in de streek waar Mdou Moctar zelf vandaan komt.
Zijn recente faam maakt het voor Mahamadou Souleymane ondertussen mogelijk om anderen de kansen te geven die hij zelf niet had: naast dat hij helpt met nieuwe waterbronnen slaan, geeft hij de jongeren uit zijn stad gitaren en andere muziekinstrumenten. De volgende nieuwe Jimi Hendrix zou heel goed ook wel eens uit Niger kunnen komen.
