The Battle: Pearl Jam

De populariteit van Pearl Jam bij het grote publiek laat een V-vorm zien. Hun debuutalbum Ten staat muurvast op 1 bij de jaarlijkse Hemelse Honderd van 3FM en is dan ook een legendarisch album voor een hele generatie (die opgroeide in de jaren negentig). De opvolgers Versus en Vitalogy worden ook nog enorm geprezen (en goed verkocht), maar eind jaren negentig is het met No Code even gedaan met de superheldenstatus van Pearl Jam.

Niet dat het ze zelf kan schelen – integendeel, de enorme media-aandacht heeft ze altijd tegengestaan. In 2009 is Pearl Jam weer helemaal het mannetje met het succesvolle album Backspacer en de hit-single Just Breathe. Dat liedje is trouwens gebaseerd op een track van Eddie Vedder’s solo-album Into The Wild (2007), waarmee hij zelfs een Oscar-nominatie in de wacht sleepte.

Anyway. Pearl Jam is deze week in Nederland, en dat is een mooie reden om de wapens op te pakken en uit te vechten wat nu eigenlijk hun meest ondergewaardeerde liedje is.

Keuze Freek Janssen: State of Love and Trust

Pearl Jam in optima forma, maar het haalde geen studioalbum

Pearl Jam kreeg enorm veel fans met het debuutalbum Ten. Toen het even duurde voordat de opvolger Versus verscheen, laafden veel fans (waaronder ik) zich aan nieuw materiaal dat tussendoor uitkwam. Zo kreeg Yellow Ledbetter, de B-kant van Jeremy, een cultstatus – of het nu kwam door de mooie melodielijn, de totaal onverstaanbare tekst of de prachtige Jimi Hendrix-achtige intro.

Nog zo’n liedje dat tussen wal en schip inviel, maar toch hoog in de top-10 van veel Pearl Jam-fans staat, is State of Love and Trust. Het nummer stond op de soundtrack van de film Singles, waar ook Alice in Chains en Soundgarden aan meewerkten. Naar verluidt heeft Eddie Vedder de tekst ook gebaseerd op de film.

State of Love and Trust is Pearl Jam in optima forma: een stevig rocknummer met een spannende opbouw en toch een mooie melodielijn. Onbegrijpelijk dat deze nooit op een studio-album van ze terecht is gekomen (behalve de heruitgave van Ten in 2009).

Mijn favoriete uitvoering van State of Love and Trust is die van MTV Unplugged, waarin de drift en de energie nog beter naar voren komt dan op de studio-opname. Hoogtepuntje in de de documentaire PJ20: toen de band ladderzat op het podium State of love and trust speelde, tijdens de release-party van Singles. Volgens Stone Gossard was dat het moment dat Pearl Jam leerde om ‘nee’ te zeggen als ze ergens voor gevraagd werden.

Keuze Frank Meeuwsen: All those yesterdays

‘Een volwaardige afsluiter van hun beste album’

Eddie Vedder heeft Pete Townsend als zijn grote voorbeeld. Bassist Jeff Ament haalt zijn invloeden uit de oude punkplaten van de jaren ’70 en ’80. Gitarist Mike McCready is duidelijk beïnvloed door Jimi Hendrix en Jimmy Page. Hoe kan het dan dat het laatste nummer op Yield (hun beste album, mind you) zo Beatlesque klinkt? Na de kneiter van Ten, die altijd-moeilijke-tweede Vs. en de experimenten Vitalogy (geslaagd) en No Code (meh…) komt Yield. In mijn ogen het beste album wat de band tot op heden heeft gemaakt. Met een en al ondergewaardeerde nummers, maar het format van deze blog dwingt me een keuze te maken.

All Those Yesterdays is een volwaardige afsluiter. Het kan geen andere plaats op een album hebben dan aan het einde. Een mooie opening met de bariton stem van Eddie: Don’t you think you oughta rest… en het gepingel van Stone en Jeff. Op de achtergrond hoor je ineens die tuba. Of is het wel een tuba? Jeff Ament heeft eens gezegd dat het zijn bas is die door wat pedalen en effecten gaat.

Tel daar de harmonieën en de dubbele vocalen bij en je krijgt nog meer het John/Paul/George/Ringo gevoel. Wat maakt dit nummer nu zo Beatlesque? Is het misschien dat woordje Yesterday, bijna net zo gezongen als het gelijknamige nummer van de Beatles? Is het de tekst, geschreven door Stone. Over het gemiddelde, dagelijkse leven, waar je gerust even in kunt wegdromen. Of is het dat rifje op 2:29 wat het nummer omgooit naar een rocksong om daarna op 3:09 vol er in te gaan, samen met de harmoniezang?

Feit blijft dat dit een ondergewaardeerd nummer is. Eigenlijk is alles na Ten ondergewaardeerd, tot Just Breathe anderhalf jaar geleden. Het nummer zul je vrijwel nooit live tegenkomen, het is zeer zeldzaam dat ze het spelen. Slechts 12 keer gespeeld sinds 1998. Dus geniet er van. All Those Yesterdays is met Release de mooiste afsluiter van een Pearl Jam album.

Keuze Evelien Clement: Immortality

Het laatste nummer voordat het stiller werd rondom Pearl Jam

Voor mij een moeilijke, maar niet te vermijden opgave; een stukje schrijven over een liedje van Pearl Jam. Een onervaren schrijver; nooit eerder schreef ik een stuk voor The Battle, of eerlijk gezegd, schreef ik überhaupt iets wat anderen zullen lezen. Maar al vanaf begin jaren negentig groot fan van Pearl Jam. En als daar dan over geschreven wordt en je kunt meedoen…

Dan het volgende probleem. Welk liedje? State of love and trust kwam als een van de eerste liedjes naar boven. Maar al ‘ingepikt’ door Freek. Dan op zoek naar een ander nummer. CD’s opgezet, tig nummers beluisterd, en steeds weer denken: ‘ja, die is mooi!’. Uiteindelijk moet je toch een keuze maken.

Zoals menig meisje in die tijd was ik weg van Pearl Jam en niet op de laatste plaats door de verschijning van de zanger Eddie Vedder. Daarbij kon (en kan) hij nummers met zoveel gevoel zingen, dat het je raakt zonder dat je weet waar het over gaat. Zo ook met dit nummer. Als puber las ik de tekst in het boekje en werd daar weinig wijzer van. Maar dat maakte niet uit, want de muziek zegt genoeg. Een rustig begin, een echte ballad zoals ze er wel meer hebben. En dan in het midden van het nummer steeds harder en even een stukje (instrumentale) rock. Om daarna in een zacht en mysterieus einde weg te ebben. En daaroverheen de gevoelige stem van Eddie.

Met de CD waar dit nummer op staat had ik destijds toch ook wel wat moeite. Buiten een aantal prachtige nummers ook een aantal nummers waar ik me geen raad mee wist. En naar ik later begreep was dat ook de bedoeling. Niet meer zo commercieel wilden ze zijn. Het gaat om de muziek, nergens anders om. En hierna werd het ook wat stiller om de band (of verloor ik ze gewoon een beetje uit het oog?). Nu, jaren later, luister je alle CD’s die ze door de jaren heen hebben gemaakt en moet je toegeven dat ze het verdomde goed hebben vol gehouden. Stuk voor stuk prachtige CD’s die, naar mijn idee, behoorlijk tijdloos zijn. Ik vind ze in ieder geval nog steeds geweldig.

En daarom, omdat ze nooit weg geweest zijn en hopelijk ook nooit gaan: Immortality van Vitalogy.

Keuze Natalie Vijlbrief: Even Flow

De donkere opvolger van Alive die maar geen hit wilde worden

Acht was ik, toen het gelijknamige album Ten van Pearl Jam uitkwam. Niet dat ik bewust meemaakte natuurlijk, sterker nog, in mijn herinnering was de goede muziek van Pearl Jam er gewoon altijd. Evenals Nirvana, Guns ‘N Roses, etc, muziek waarmee ik opgroeide.

Het kiezen van het meest ondergewaardeerde liedje vond ik daardoor ook heel moeilijk. Ik had geen idee welke liedjes er wel/niet hits waren geweest toendertijd. Maar ik viel wel even van mijn stoel toen ik erachter kwam dat Even Flow nooit de top 40 heeft gehaald in Nederland! De tweede uitgebrachte single van hun eerste album wist helemaal niet door te breken in Nederland. Maar ook nu staat het nummer niet in de Top 2000 of gelijksoortige lijstjes. Zeker ondergewaardeerd dus!

Het nummer gaat over een zwerver op straat, en hoewel hier veel onduidelijkheid over is, denk ik dat het gaat over de vele gedachten van deze zwerver op zijn leven en de onmogelijkheid om hier iets mee te doen. Even flow, thoughts arrive like butterflies – de gedachten schieten in zijn hoofd over de schaamte en de problemen; Oh, he don’t know, so he chases them away – maar omdat hij niet weet wat hij hiermee aan moet, zet hij de gedachten maar weer uit zijn hoofd.

Of je nu wel of niet naar de lyrics luistert bij dit nummer, Even Flow is muzikaal heerlijk vanwege de donkere gitaren, de uithalen van Eddie en de melodische stukken. Echt briljant!

Keuze Sander van Buuren: Better Man

Voorgenieten van dat kippenvelmomentje, morgen op Werchter

Het kiezen van mijn favoriete Pearl Jam-nummer is als het benoemen van het lekkerste Belgische speciaalbier: bijna onmogelijk. Er zijn zoveel verschillende smaken en afhankelijk van stemming, omgeving of moment is (bijna) ieder nummer lekker.

Ondanks dat ik een vurig pleidooi zou kunnen houden voor een groot aantal Pearl Jam juweeltjes die ik heb grijsgedraaid, is er één nummer waarbij stemming of omgeving helemaal niet ter zake doen, maar dat je gewoon even laat vergeten wat er om je heen gebeurt: Better Man.

Better Man is door Eddie Vedder al in zijn tienerjaren geschreven en belicht de pijn die zijn stiefvader Eddie’s moeder heeft bezorgd. Wat voor mijzelf met terugwerkende kracht opvallend is, is dat Better Man is terug te vinden op Vitalogy, het album waarmee mijn liefde voor Pearl Jam – gelukkig slechts tijdelijk – enigszins bekoelde.

Na in 1991 dolgelukkig met Ten de platenzaak te zijn uitgelopen en twee jaar later genoten te hebben van Vs. raakte Pearl Jam me halverwege de jaren ’90 even kwijt. Tien jaar later kwam (gelukkig) het besef dat ik een paar steengoede albums heb laten lopen en de schade is inmiddels volledig ingehaald.

Het hoogtepunt van de hernieuwde kennismaking vindt aanstaande vrijdag plaats: na 20 jaar ga ik Pearl Jam dan EIN-DE-LIJK live aanschouwen op Rock Werchter. Er is één moment waar ik al wekenlang ontzettend naar uitkijk:
De band komt het podium op, Eddie steekt voorzichtig zijn hand op en neemt glimlachend plaats achter de microfoon. De podiumlampen dimmen totdat een blauwe gloed resteert. Bij de eerste ingetogen gitaarklanken lichten op het immense veld in Werchter overal aanstekers op en terwijl de maan zijn werk doet, klinkt uit tienduizenden kelen:

Waitin’
Watchin’ the clock
It’s four o’clock
It’s got to stop

Eindelijk Better Man zoals Better Man bedoeld is. Ik heb nu al kippenvel…

Keuze Martijn Vet: I Am Mine

De briljante timing van een getormenteerde Eddie

Onvergetelijke scène. Met mijn hobbybandje sta ik op een podium en kondig aan dat we een nummer van Pearl Jam gaan spelen. Het (niet overdreven grote) publiek in de zaal juicht, vermoedelijk hopend op Alive of misschien op Black. “En het is niet Alive”, ga ik verder. Spontane en mooi gespeelde hilariteit achter me: de bassist en de drummer roepen tegelijk quasi-verbaasd: “Oh, wat dan?”

En dat terwijl we onze versie van I Am Mine toch wel minstens drie keer hadden gerepeteerd. Net genoeg om ons iets meer dan oppervlakkig in het nummer te verdiepen. En wat is het nog altijd een fantastisch liedje, al is het ruim tien jaar jonger dan de nummers van het ultieme album Ten. De timing waarmee een getormenteerde Eddie Vedder verzucht: I… am… mine. De manier waarop het refrein na we’re safe tonight weer overgaat in de openingsakkoorden en aan het einde in de solo. De aandoenlijke poëzie van zinnen als The ocean’s full ’cause everyone’s crying. Ik zal niet half zo geloofwaardig zijn overgekomen als Eddie Vedder, maar ons optreden was alleen al de moeite waard omdat een handvol mensen kennis mocht maken met dit nummer, dat natuurlijk gewoon een top-10-hit had moeten zijn.

Keuze Arno Buurman: Nothingman

Verwijst ‘into the sun’ naar Kurt Cobain?

Ik begon als fan van Ten (dat rijmt!) en Versus, maar na dat tweede album ging was het een beetje gedaan met mijn kalverliefde voor Pearl Jam. Zowel zij als ik werden volwassen(-ish) en dan zoek je toch iets meer diepgang in een relatie. Mijn nieuwe, échte liefde pikte ik op op een studentenfeestje bij vriend Jan in Amsterdam Noord: Vitalogy was uit en stond de hele avond on blast. En hoewel je beter kon dansen en meeschreeuwen op Spin the Black Circle en Better Man, hakte het ingetogen Nothingman er bij mij in.

Ik vind Nothingman vooral mooi om de oneliners en het ingetogen karakter, waarbij het refrein (veel) rustiger is dan de coupletten. Ik hou van de lines: ‘some words when spoken, can’t be taken back’, ‘future’s above, but in the past he’s slow and sinking’ en ‘ she won’t feed him, after he’s flown away’ , waarbij ik mijn eigen gedachten heb, waarover verder maar niet uitwijd, maar waarbij het meer gaat om wat er niet staat in plaats van wel…

Maar ook de verhalen die de ronde doen over de achtergrond dragen (met terugwerkende kracht) bij aan mijn waardering. Zo heeft Eddie het binnen een uur geschreven, en als dat gebeurt weet Eddie dat het goed zit! Daarnaast zijn er de (onbevestigde) referenties naar die andere held, Kurt Cobain, en zijn status vlak voor zijn dood: ‘empty stares, from the corner of a shared prison cell’ over zijn dope-gebruik en ‘ into the sun’ over zijn daadwerkelijke (naderende) take-off.

Voor mij veel redenen om van dit nummer te houden. En toch gebeurt dat maar beperkt. En net zoals je in reguliere relatie wilt dat anderen je liefde leuk vinden, wil ik dat met Nothingman ook, maar gebeurt dat niet. Dat voelt als een keiharde afwijzing en als onderwaardering. Gelukkig is er één lichtpuntje: Pearl Jam zelf waardeert Nothingman wel en speelt het regelmatig live. Deze week nog, in de nieuwe Ziggo Dome. En echte liefhebbers, zoals ik gingen volledig uit hun plaat. En dat is niet nothing, man!

Keuze Vanessa: Release

Release biedt troost, geeft vertrouwen, laat je janken en meeschreeuwen

Bijna ondoenlijk om een nummer te kiezen voor deze battle. Want wat hebben de heren uit Seattle een staat van dienst! Ze gaan al twee decennia mee, moeiteloos lijkt het. Ik heb ze in 2009 in Ahoy voor het eerst live gezien. En wat een spektakel was het. Rockers op leeftijd, maar nog steeds gezegend met de geest van de jonge honden die het ooit waren. Ik heb nog maanden op dat concert kunnen teren, steeds weer met kippenvel op de armen. Want ik ken geen enkele band die zo’n band met het publiek heeft als Pearl Jam. Gisteren heb ik ze weer live gezien in de Ziggo Dome. Dat viel helaas wat in het water door slecht uitzicht op podium, maar de band staat nog steeds als een huis!

Goed, dus toch een keuze gemaakt voor deze battle. Het breekbare Release is een nummer van debuut-cd Ten. Het slotnummer. Zo’n nummer dat na al het gitaargeweld op de cd lucht biedt. Een mooie gitaarriff, kabbelende drums, sfeereffecten en natuurlijk die onnavolgbare stem van Eddie Vedder. De tekst zou gaan over de echte vader van Vedder (zijn oom blijkt zijn vader te zijn, maar dat komt pas na diens overlijden uit).

De tekst van Release gaat mij door merg en been, in combinatie met de muziek en de stem van Vedder. Het maakt je piekerende hoofd leeg, laat de spanning van je schouders glijden. Laat je janken, meeschreeuwen, mijmeren. Het biedt troost op de een of andere manier. Geeft vertrouwen dat het wel goed komt, dat je iemand hebt die over je schouder meekijkt als je je alleen voelt, je de goede richting op stuurt, trots op je is. Dat de persoon die je geworden bent, ondanks alles wat je hebt meegemaakt, er mag zijn. Dat je sterk genoeg bent om overeind te blijven.

N.B.: tot woensdag 4 juli kun je de prachtdocu over Pearl Jam hier terugkijken. Aanrader!

Keuze Kari-Anne Fygi: Unthought Unknown

Melancholie en sympathie verenigd in één nummer

Unthought Known is volgens de Britse psychoanalist Christopher Bollas alles wat we ‘weten’ maar ‘for any variety of reasons, cannot actually think about. They may be things we’ve forgotten or have an intuitive or felt sense for that we sometimes find ourselves desperately struggling to put into words.’ We schijnen die ervaringen op te doen in de baarmoeder tot ons derde jaar.

Leerzaam.

Het is ook de titel van een van de ‘rustigere’ nummers op Pearl Jams laatste album Backspacer. Er staan een paar lekkere nummers op maar Unthought Known is het hoogtepunt voor mij. Melancholisch en sympathiek. En hoewel er al een liedje over golven op staat (Amongst the Waves) hoor ik de golven ook in Unthought Known. Maar dat terzijde.

Unthought Known van Pearl Jam gaat over de menselijke pysche die Bollas hierboven beschrijft.

‘All the thoughts you never see
You are always thinking
Brain is wide, the brain is deep
Oh, are you sinking?’

Hoewel ik van Vedders donkere teksten houd, zijn de tekstregels van Unthought Unknown die mij op Backspacer het meest raken.

Positieve regels:

‘See the path cut by the moon
For you to walk on
See the waves on distant shores
Awaiting your arrival’

En leerzaam:

‘Dream the dreams of other men
You’ll be no one’s rival
Dream the dreams of others then
You will be no one’s rival’

Een erg ondergewaardeerd liedje.

Keuze Dorien de Boef: Rearviewmirror

Zoveel onvrede, dat je de drumstokjes tegen de muur hoort kletteren

Hoe kun je een blogje schrijven over het meest ondergewaardeerde liedje van Pearl Jam? Zijn die liedjes er? Het nummer dat ik heb uitgekozen, heeft zelfs een eigen Wikipedia-page. Ik vind dat dat tégen de ondergewaardeerdheid van Rearviewmirror pleit. Maar daar schreef ik dit blogje nou juist niet voor.

Ik hoef niemand hier iets over PJ te vertellen. En m’n eigen ervaringen en gevoelens bij liedjes en optredens van ze zijn hier ook zó overbodig. Die hebben we namelijk allemaal!

Nee. We gaan het hebben over anger management. En over Rearviewmirror. Zóveel mooie ballads. Maar wat Pearl Jam ook monsterlijk goed kan, is boos zijn en doen. Daarmee creëren ze dan weer positieve energie. Echt grimmig wordt het namelijk nooit, maar soms gaat het er wel even heftig aan toe. Lekker. Stampvoeten, je vuisten ballen en je armen de lucht in, springen en heel, heel hard meezingen. En daarna uithijgen en je mede-stampers glimlachend en begripvol aankijken. Want éven, heel even maar, snapte je elkaar vol-le-dig. Yeah!

Persoonlijk ben ik best wel eens boos. Ik maak me druk over dingen. Ik vind óveral wat van en ik kan er moeiteloos uren mee rond lopen. Maar er iets mee doen, nou nee. Herkenbaar? Nou, dít nummer ontlaadt zóveel energie. Het is catchy, het tempo ligt vanaf het begin heel hoog, tot aan de brigde, die niet te lang duurt, waarna zich een ongekende spanning opbouwt en het liedje explodeert. Helemaal tot aan het einde. Vedder zíngt zelfs boos. Tussen z’n tanden door.
Het nummer gaat over het achterlaten van een slechte situatie (het einde van een relatie misschien?), en hoe meer afstand ook meer duidelijkheid schept:

Saw things so much clearer once you were in my rearviewmirror.

Het verhaal gaat dat de band ook wel wat zweet en tranen heeft gelaten voordat dit nummer op de band stond, wegens onvrede van Vedder zelf, die het schreef. En wegens een pushy producer. Als je goed naar de studio opname luistert, schijn je te kunnen horen dat de drummer z’n stokken tegen de muur gooit. Maar goed, meer van dit soort weetjes dus op die Wikipedia-page. Hmmf.

Luister en oordeel zelf. En o ja. Voorzichtig met het beluisteren van dit nummer in je auto. Zelfs mijn auto blijkt 160 te kunnen.

[polldaddy poll=6351603]