Kate Bush-battle

Als één persoon de term ‘poplegende’ perfect illustreert is het wel Kate Bush. Zelden combineerde iemand excentriciteit, eigenzinnigheid en originaliteit met kluizenaarschap en totale warsheid van supersterrendom. De singer-songwriter brak in 1978 door met de klassieker Wuthering Heights en haar album The Kick Inside. Met een verschijning en een sound die het midden hield tussen een zoetgevooisde sprookjesprinses en een excentrieke theaterdiva, zette de Engelse iets compleet nieuws op tafel.

En dat bleef ze doen, met klassieke albums als The Dreaming, Hounds Of Love en Aerial. Het laatste studiowerk dat ze uitbracht was 50 Words For Snow (2011); een conceptplaat met zeven nummers van elk minimaal zes minuten over sneeuw. En ze klom in 2014 voor het eerst in 35 jaar weer op het podium. Voor het geld? Omdat het verwacht werd? Nope. Omdat ze vond dat ze dat moest doen. Conventies? Doet Kate niet aan. Daarom blijft ze intrigeren, ook na een carrière van bijna 40 jaar.

Keuze Rob Gommans: Houdini (1982)

Sleutelwerk

De jaren 30 van de vorige eeuw. Een middelbare, platinablonde vrouw zit aan een ronde tafel met een aantal anderen. Haar handen omklemmen elk een andere hand. Het gezelschap vormt een kring die geesten van overledenen probeert op te roepen. Voor de vrouw, Bess, is er maar één stem die ze ‘door wil krijgen’: die van haar echtgenoot, de wereldberoemde illusionist Harry Houdini. De twee hebben een code afgesproken die Harry zal laten horen, mocht het hem lukken om tot de levenden door te dringen: Rosabel, believe. Maar Bess krijgt niks door. En denkt terug aan de keren dat ze er, als zijn assistente, op het podium voor zorgde dat haar man zijn levensgevaarlijke boeien-act onder water overleefde. Door het geven van een kus. Waarmee ze een sleuteltje op zijn tong legde. With a kiss I’d pass the key.

Boeken zijn er volgeschreven over Houdini, films werden vol gespeeld. Maar nooit werd de tragiek achter het verhaal van de illusionist en zijn vrouw zo mooi verwoord en verwerkt als door Kate Bush op haar album The Dreaming. Het nummer Houdini is exemplarisch voor dit experimentele meesterwerk, dat Kate in 1982 uitbracht. De toen 24-jarige singer-songwriter moest op dat moment kiezen: bleef ze de excentrieke, maar muzikaal toegankelijke superster met de kenmerkende hoge stem, of zou ze een radicale eigen koers gaan varen? Ga er maar aan staan, op zo’n leeftijd. Uiteindelijk zei Kate fuck it en ze besloot om voortaan ál haar nummers zelf te schrijven en te produceren. The Dreaming werd voor Kate het album dat Kid A voor Radiohead was, en Low voor David Bowie: een radicale breuk met het verleden, een vrije ruimte om ongeremd te experimenteren en een uniek eigen geluidslandschap te creëren. Anders gezegd: het ‘moeilijke’ album dat veel artiesten tenminste één keer in hun carrière maken. En dat in vergelijking tot zijn voorgangers dan ook stukken slechter verkoopt. Critici vonden The Dreaming ook lastig. It’s the sort of album that makes me want to kidnap the artist and demand the explanation behind each track, schreef het blad Melody Maker. Lichtelijk ondergewaardeerd mogen we het dus wel noemen.

Uiteindelijk bleek het echter Kate’s sleutelalbum, waarop ze haar muzikale verleden (ingenieuze composities, feeërieke vocalen, theatraliteit) combineerde met nieuwe elementen (de synthesizer, samples, drukke, snelle percussie en meer agressie in haar zang). Binnen een paar jaar zou ze die sound perfectioneren tot haar meest succesvolle album ooit: Hounds Of Love, waarmee ze definitief doordrong tot het pantheon der invloedrijkste popsterren ever. Maar met The Dreaming probeerde Kate ons als luisteraar the key tot haarzelf al over te dragen. Al voelde dat niet als a kiss maar eerder als een brutale greep in het kruis. The Dreaming is geen gemakkelijke kost, maar verplicht als je Kate’s muzikale landschap écht wilt leren kennen. Met Houdini als het nummer dat je het meest bij de strot grijpt.

Keuze Peter van Cappelle: And Dream Of Sheep (1985)

Haar meest pure ballade

Mijn meest favoriete Kate Bush song is eigenlijk Cloudbusting, maar dat nummer is niet bepaald ondergewaardeerd. Daarvoor koos ik een andere favoriet van hetzelfde album Hounds of Love: And Dream of Sheep, waarmee de B-kant van de plaat begint en daarmee ook het concept van The Ninth Wave.

Volgens Kate zelf gaat het nummer over iemand – verloren in het water – vechtend tegen de slaap, en in afwachting totdat hij of zij eindelijk gevonden zal worden. Bijzonder detail: de stem van haar moeder is in het nummer te horen die zegt: Come with me now. Kate vroeg dit aan haar naar aanleiding van haar eigen jeugdherinnering. Wanneer zij als klein meisje een nachtmerrie had, ging ze naar de slaapkamer van haar ouders. Haar moeder sprak dan dezelfde geruststellende woorden tegen haar.

Naar mijn mening is het door de sobere productie en begeleiding één van haar meest pure ballades. Misschien zelfs puurder dan het iets wat bombastische This Woman’s Work (hoewel Kate’s versie daarvan indrukwekkend blijft). Ze nam het vorig jaar opnieuw op voor een bijbehorende videoclip ter promotie van het live album Before The Dawn. Haar stem is ouder geworden, maar gelukkig hebben ze het verder puur gehouden en geen toeters en bellen aan toegevoegd.

Een andere bijzondere versie is de coverversie van Tori Amos (hoewel daar alleen maar publieksopnames van te vinden zijn). Tori heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat ze beïnvloed is door Kate Bush, en haar versie doet weinig onder voor het origineel.

Keuze Ronald Eikelenboom: Reaching Out (1989)

Sleutelwoord in een carrière

Samenwerken is misschien wel het sleutelwoord in de carrière van Kate Bush. David Gilmour produceerde haar debuut, en speelt ook op latere albums nog wel eens gitaar. Jeff Beck en Eric Clapton speelden ook wel eens een solo voor haar. Met Peter Gabriel nam ze Don’t Give Up op en voor haar album The Red Shoes wist ze niemand minder dan Prince te strikken voor het nummer Why Should I Love You?

Ook met mensen uit de klassieke muziek hoek waren er samenwerkingen. Richard Hickox dirigeert zijn koor op het album The Hounds Of Love. Nigel Kennedy speelde op twee albums een aantal nummers mee op viool. Voor Reaching Out schreef componist Michael Nyman, bekend van de zijn samenwerking met filmregisseur Peter Greenaway, een strijkers arrangement, uitgevoerd door het Balanescu Quartet, die je dan misschien weer kent omdat ze een aantal nummers van Kraftwerk hebben bewerkt en opgenomen.

I told him it had to have a sense of uplifting, and I really like his stuff – the rawness of his strings. It’s a bit like a fuzzbox touch – quite ‘punk’. I find that very attractive – he wrote it very quickly. I was very pleased

Keuze Harm Eurlings: You’re The One (1993)

I just can’t take it

Liefde is raar. En vooral ook slecht geregeld. Wie heeft bedacht dat het een goed systeem is waarbij je tot in iedere vezel van iemand kunt houden, en dat je dan toch niet met die persoon samen kunt zijn? Dat zou toch niet moeten mogen. Ik zou zeggen: terug naar de tekentafel, en verzin iets beters. Maar ja, helaas is dat geen optie, en hebben we het er maar mee te doen.

Kate Bush schreef met You’re The One een op het eerste oog niet zo heel opvallend nummer. Hartzeer en missen, het zijn voor haar doen nogal conventionele onderwerpen. Daar zijn albums mee volgeschreven. Maar wat dit nummer bijzonder maakt is dat de radeloosheid zo pijnlijk voelbaar is. De wanhoop. Dat het gewoon niet waar kan zijn. Het zit in het hammond-orgel, de gitaar van Jeff Beck, maar vooral ook in de stem van Kate, eerst rustig, bijna gelaten, tot ze het uiteindelijk uitschreeuwt. Just forget it alright. En dan alsof ze het in je oor fluistert: Sugar, honey.

Auw.

Keuze Marcel Klein: You’re The One (1993)

Juweeltje is een doodlopende weg

Kate Bush blijft een bijzondere vrouw. Ook muzikaal blijft ze in haar hele loopbaan muzikaal verrassen.  In de tweede helft van de 80’er  jaren een gevierde Top 40 artiest, terwijl ze in 1993 een totaal andere weg inslaat met het album The Red Shoes. Tot op vandaag door veel critici en fans als haar minste album gezien. En eerlijk gezegd, over de hele linie ben ik het ook wel een beetje met iedereen eens. Er staan echter op dit album ook wel enkele juweeltjes en  You’re The One  is er wel eentje van.

Op dit album speelt een keur van internationale artiesten mee. Zo is er een duet met Prince (helaas niet echt een best nummer), maar ook Eric Clapton, Nigel Kennedy. Michael Kamen en Stuart Elliot spelen mee.

2 andere rasmuzikanten maken You’re The One echter van een wellicht niet bijzonder liefdesliedje over een relatie die voorbij is – waarbij Kate probeert haar leven weer op te pakken, maar toch steeds weer terugdenkt aan hem – tot een klein meesterwerkje.  Waar de stem van Kate haast breekbaar klinkt, bespeelt Gary Brooker het Hammondorgel en geeft dit nummer een stevige duw in de rug. Tel daarbij op de mooie gitaarsolo van Jeff Beck aan het eind van dit nummer en je snapt opnieuw de klasse van Kate Bush. Het zou 12 jaar stil blijven tot de fenomenale opvolger Aerial, maar de klasse van Kate Bush ligt in het feit dat zij weg wil blijven van gebaande paden en dat lukt haar steeds.  Sommige van die wegen zijn wellicht wat minder en lopen zelfs dood, maar leveren (zoals dit nummer) toch pareltjes op.

Keuze Willem Kamps: Mrs. Bartolozzi (2005)

Het oergevoel, de nietigheid

Begin jaren ’90 kwam ik in de Bijstand terecht. Gelukkig aan de goede kant van het loket. Veel gesprekken met cliënten, die vervolgens werden verwerkt in rapportages en voorstellen over het al dan niet continueren van de uitkering of het verstrekken van Bijzonder Bijstand. Eén van die rapportages ging over de gift van een wasmachine. Ik kan me herinneren – je moest toch een beetje ‘ernaartoe’ schrijven – dat mijn pen zei dat ‘niets zo mooi is als je eigen wasmachine gezellig staat te wobbelen en te bobbelen in je badkamer’.

Met datzelfde gevoel zat Kate Bush waarschijnlijk naar haar wasautomaat te kijken. Tussen het opnemen van haar albums door moest toch ook het huishouden worden gedaan, helemaal nadat zij moeder was geworden, en zo’n trillend rond venster met het in schuim tuimelende wasgoed intrigeert dan. Net als een open haard; je blik wordt erin gezogen, ook zonder centrifugale krachten. Het deed Kate aan de zee denken, zoals zij 1 november 2005 op de BBC-radio zei, bij het verschijnen van de dubbelaar Aerial, na twaalf jaar stilte: What I wanted to get was the sense of this journey, where you’re sitting in front of this washing machine, and then almost as if in a daydream, you’re suddenly standing in the sea.

Daar sta je dan, in je bijkeuken of badkamer, plotseling tot ver over je knieën in de branding, schuimkoppen golvend om je heen, je kleren zeiknat, maar straks wel schoon, alleen nog even drogen. Daar kun je een wobbly dobbly-hoempanummer van maken, dat doet de titel Mrs. Bartolozzi – zo’n heetgebakerde Italiaanse wasvrouw – ook vermoeden, maar Kate pakte het anders aan, meditatiever, als een sereen handwasje. Alleen piano en stem, puur vanuit het oergevoel van de mens aan zee. Jij in al je nietigheid aan de rand van die eeuwige deining.

Ik ga eens kijken of ik alweer een wasje kan draaien.

Keuze Miranda Apeldoorn: How To Be Invisible (2005)

Onzichtbaar?

Mijn favoriete album is het briljante The Hounds of Love. Maar je kunt met goed fatsoen géén van de nummers daarop ondergewaardeerd noemen: het album ontving genoeg commerciële en artistieke erkenning.

Ik koos in plaats daarvan voor een nummer dat op het eerste gehoor nogal onopvallend is. How To Be Invisible van het dubbelalbum Aerial. Don’t get me wrong, het klinkt lekker, als een goeie single, maar het lijkt niet meteen een uitschieter in Kate’s oeuvre. Toch is het nummer alsof je per ongeluk over hét geheim van Kate gestruikeld bent. Zie je, in Engeland heeft ze nog altijd de superster-status. En dat is op z’n zachtst gezegd opmerkelijk. Niet alleen omdat ze slechts eens in de eeuwigheid een nieuw album uitbrengt. Maar ook omdat ze wars is van alles rondom het supersterdom. Ze doet niet mee aan spelletjes op tv, ze geeft zelden interviews, ze is niet eens op social media! Ze loopt gewoon lekker rond op dat eiland van haar, verborgen voor de rest van de wereld tot ze zelf besluit tevoorschijn te komen.

Zoals toen ze ons in 2014 opeens verraste met die concertreeks in het Hammersmith Apollo. Wat?! Na dertig jaar geen tour! Deze vrouw, die alleen een soort vooroorlogse website heeft, verkocht deze concertreeks uit binnen dertig seconden. Dertig. Seconden. Opnieuw: wat?! Hoe dan?

How To Be Invisible. Als je even niet oplet, mis je dit fijne nummer. Net als Kate, als zij niet wil dat je haar ziet.

Keuze Ilja Edwards: An Endless Sky Of Honey (2005)

Verkocht

Een Kate Bush-battle is haast onmogelijk en weer een duidelijk geval van Kill Your Darlings. Ik heb ook lang zitten twijfelen tussen twee nummers, die beide veel indruk op me maakte tijdens haar optreden in Londen waar deze lucky bastard bij mocht zijn. Eerst wilde ik gaan voor And Dream of Sheep, omdat het beeld van Kate Bush liggend als drenkeling in het water nog steeds in m’n netvlies gebrand staat. Dit maakte heel erg veel indruk op mij.

Maar na de pauze kwam het tweede gedeelte met An Endless Sky Of Honey (CD2 van Aerial) en toen was ik pas echt verkocht. De opbouw in dit nummer is zo mooi met in het begin de stem Bertie (haar zoon) en later de vogels die echt wat lijken te zeggen. De piano en zang werkt zo mooi naar een hoogtepunt toe om over de fretloze bas nog maar te zwijgen. Het klinkt allemaal zo lekker organisch. Logisch, want we zijn niet meer in de jaren ’80 en ‘90; dus het werd tijd voor een nieuwe sound. Een lijn die ze gelukkig met haar volgende albums heeft doorgetrokken.

Kate Bush heeft met de comeback gemaakt waar iedereen maar van heeft kunnen durven dromen. Haar stem is een stuk lager dan vroeger maar de magie ontbreekt geen moment. Prelude Prologue is een mooi begin naar een prachtig tweede deel van een geweldige plaat.

Keuze Tricky Dicky: Among Angels (2011)

Vraagteken?

Kaatje heeft heel veel mooie liedjes gemaakt, maar er bestond geen enkele twijfel welk nummer ik wilde kiezen. Omdat het een onderwerp is dat mij bezig houdt: het concept van de ziel. Heeft de mens een ziel of is het gewoon een overblijfsel van de religieuze indoctrinatie door de eeuwen heen? Het hemel en vagevuur-verhaal om de horde ongeletterden in het gareel te houden? Misschien was J.C. wel een buitenaards wezen, die genezende gaven bezat en over water kon lopen. Voor de mensen in de oudheid is hij dan een god (of de zoon van), maar iedereen die uit een helikopter stapt zou in die tijd ook als een god vereerd worden. De mens kon tenslotte niet vliegen. Ik bedoel te zeggen dat een fenomeen of gebeurtenis altijd in het tijdsbeeld geplaatst dient te worden.

Diep in mijn hart geloof ik in de oersoep. Een big bang en na miljarden van jaren is er menselijk leven. Mijn atheïstische inborst zegt dat wanneer we overlijden het boek dicht gaat. Simpel. Over en sluiten. Maar wat is dan dat licht dat sommige mensen op de rand van de dood zien? En het ontvangst door een geliefde? Is het een dimensie waar de ziel naar toe gaat, of is het een laatste trucje van onze hersenen? Een laatste herinnering ophalen of een onbewuste wens in die 30 seconden dat het brein nog actief is? En wat wanneer je overlijdt tijdens de slaap?

Among Angels gaat over het concept van de dood. Over het feit dat een kind niet snapt waarom haar vader niet terug komt. Haar hele leven is er een gapend gat en ze blijft hem missen. Totdat ze zelf overlijdt en hem weer terug ziet.

Ik ben geen grote Bush-fan, maar de rust van dit lied, de tekst en de animatie (door Michael Dudok de Wit) raken mij diep. Wellicht omdat ik mijn vader op veel te jonge leeftijd verloren heb. Ik kan daar na 35 jaar nog steeds niet over praten zonder emotioneel te worden. Ik mis hem nog steeds verschrikkelijk en ik wou dat ik – al was het maar vijf minuten – even met hem kon praten. Een omhelzing. Een schouderklopje als troost en geruststelling.

[polldaddy poll=9823558]