De battle van de Angst

Wie het lijden vreest, lijdt al door wat hij vreest.

We hebben allemaal onze angstjes en angsten; de mens kent de meest vreemde fobieën. Sigmund Freud schreef ellenlange epistels over zijn theorieën, maar Herman van Veen legde in één zin het probleem uit: Angst voor de dood is niet bevorderlijk voor de kwaliteit van het leven.

De mooiste uitspraak is wellicht van Nelson Mandela: Ik leerde dat moed niet de afwezigheid is van angst, maar het overwinnen ervan. De dappere man is niet hij die niet bang is, maar hij die die angst overwint.

Het is een onderwerp dat tot de verbeelding spreekt, en tot onze verbeelding.

Keuze Edgar Kruize: Dolly Parton & Porter Wagoner – Jeannie’s Afraid Of The Dark (1968)

Over eeuwige duisternis

Meeschrijven aan dit blog begint voor mij soms een beetje een standaardreflex te worden, zo merk ik. Er komt een thema en vervolgens is de eerste reactie ‘oh, dit of dat nummer’. En die reactie komt steevast voort uit de eigen muzikale bewustwording. Dus 9 van de 10 keer een alt-90’s nummer. Nu het thema ‘angst’ is, was dat helemaal het geval.

Angst was nogal een belangrijk ingrediënt in de alternatieve muziekgolf waar ik in de 90’s gretig op mee aan het surfen was. Prijsschieten dus. Nirvana, Nine Inch Nails, Alice in Chains, Eels, gut wat waren we bang in de 90’s! Mijn instinctieve reactie was om iets van Thelonious Monster te kiezen. Niet Body And Soul. Want hoewel de hoofdpersoon daarin te bang is om zelfmoord te plegen, is dat liedje verre van ondergewaardeerd. I Get So Scared dan maar. Prachtig nummer hoor en als angstige jongeling in de 90’s was het ook een zeer invoelbare track. Blogtekstje was zelfs al af, toen ik me realiseerde dat ik in mijn keuzes wel érg vaak in de 90’s blijf hangen.

Dus verder terug de platenkast in en er is een tranentrekker die me altijd weer grijpt, ook al is het uiteraard kaliber ‘zigeunerjongetje met traan’-sentiment, het verhaal van Jeannie zoals gebracht door Dolly Parton en Porter Wagoner. Het meisje Jeannie kruipt aan het begin van het liedje bij haar ouders in bed, ze kan niet slapen omdat ze bang in het donker is. Als ze ouder wordt, begint het kindje het concept ‘dood’ te begrijpen. Begraven worden boezemt haar angst in. Dan lig je verdorie tot in de eeuwigheid in het donker! Het liedje blijkt een standaard country-tranentrekker. Tot op dat punt zingt Dolly Parton en dan breekt Porter Wagoner in. Hij weeft in parlando de flinterdunne twist door het verhaal. Je ziet het van mijlenver aankomen, Jeannie heeft haar angst niet voor niets en wordt dan ook niet oud…

Maar haar ouders hebben wel een manier gevonden om haar grafje voor altijd licht te houden. Jeannie is tenslotte bang in het donker. Agossie! Het is Dolly Parton die het verhaal met een dusdanige overgave brengt, dat je niet anders kan dan geraakt worden. Al is het maar een beetje. Heb jij geen brok in je keel na afloop? Dan heb je een hart van steen! Verdorie, volgende keer kies ik toch weer die mode-angst uit de 90’s.

Keuze Danny den Boef: ABBA – The Day Before You Came (1982)

Jankend boven een bak bami

Angst om alleen te zijn. Angst om alleen te blijven. Angst om te vervallen in een hersendodend saai leven. Dag in, dag uit. Agnetha bezingt dit alles gehuld in wonderschone alledaagse tragiek in The Day Before You Came.

ABBA is zonder twijfel één van de allergrootste bands aller tijden. En één van de meest briljante. Het klinkt zo simpel allemaal, maar het steekt verdomd goed in elkaar. ABBA. U hoort het goed ja. ABBA. Een Greatest Hits album van ABBA is ook daadwerkelijk een verzameling van hits, en niet een goedkope manier van albums verkopen met als lokkertje een paar nieuwe nummers zoals dat tegenwoordig meestal gebeurd.

Nu is voor sommige mensen enkel de naam ABBA al aanleiding voor plakkerig angstzweet, maar dit gaat toch echt over het bovenstaande nummer van de Zweedse hitsensatie. The Day Before You Came. Het is hun beste nummer. Punt.

Het nummer is zo’n beetje het allerlaatste dat door ABBA is opgenomen. En ook dat is te horen. Agnetha klinkt moe. Moe van ABBA. Moe van het gejaagde leven binnen een wereldband. Moe van het zingen in deze hitmachine. Ze is op. Maar het klopt. Het doet namelijk waar het uiteindelijk allemaal om draait bij muziek; het raakt.

En de manier waarop het raakt, is misschien een beetje onconventioneel. Agnetha beschrijft met die breekbare stem en de hoorbare moeheid haar dag. In en in triest. Ze is bang. Op veel verschillende manieren. En dat is nou precies wat raakt. De angst om alleen te blijven. De angst om te verzanden in de dagelijkse sleur.

Begeleid door een al even angstaanjagende synthesizer beschrijft ze dus stap voor stap haar dag. ‘s Ochtends met de trein, de krant lezend. Op kantoor ruimt ze haar bureau op en begint aan een stapel papierwerk. Rond half één gaat ze zoals altijd even lunchen. Daarna rookt ze een sigaretje en slaat zich door de middag. En dan gaat het verder. Een muzikaal intermezzo dat het kippenvel uit je armen trekt. ‘s Avonds komt ze thuis. Zit ze alleen voor de TV naar Dallas te kijken. Met een bak Chinees op schoot. En zie haar zitten, al jankend boven haar bak Bami. De tragiek. Schreeuwend richting J.R. met een stuk kroepoek in de hand. Bakje sambal op de armleuning van de stoel. En maar blijven janken.

Eenzaam en alleen bezingt ze haar gang naar bed. Maar weer slapen. Om 22.00 uur. De regen tikt op het dak. Bang om alleen te blijven. Totdat hij eindelijk kwam.

And turning out the light, I must have yawned and cuddled up for yet another night.
And rattling on the roof I must have heard the sound of rain; The day before you came

Er is in de muziekgeschiedenis volgens mij niemand die zó zielig kan kijken als Agnetha. Dit nummer onderstreept het allemaal nog maar eens duidelijk. Terwijl de muziek aanzwelt richting een onheilspellend einde, zie je de triest blik van Agnetha voor je. Onvergetelijk.

Keuze Ronald Eikelenboom: Ben Harper – Glory & Consequence (1997)

De angst van de liefde

Er zijn weinig mooiere openingszinnen van een liedje dan deze van Ben Harper.

I’m more afraid of living than I am scared to die.

Banger om te leven dan om dood te gaan. En hij vervolgt met

I’m more afraid of loving  than I am of being scorned.

Banger om geliefd te worden dan geminacht.

Uiteindelijk is Glory & Consequence een liefdesliedje. En zijn niet eigenlijk alle liedjes liefdesliedjes? Een liefdesliedje over alle angsten die horen bij houden van. Houdt zij wel van mij? Heeft ze geen ander? Wat als ik haar overleef? Of zij mij? De liefde, daar kan je goed onzeker over worden, op het angstige af.

Keuze Freek Janssen: Ian Brown – F.E.A.R. (2001)

De Stone Roses-zanger speelde een taalspelletje met zichzelf

Weinig bands en artiesten spreken zo tot de verbeelding als diegene die even héél populair en invloedrijk zijn, om niet veel later uit elkaar te gaan, nooit meer van zich laten horen of te overlijden. Nu ik het er toch over heb: dat zou nog eens een mooi battle-onderwerp zijn…

Enfin, The Stone Roses dus. Vaandeldragers van de Manchester-sound van de late jaren tachtig, legendarisch geworden met Fools Gold en eigenlijk wel dat hele naamloze debuutalbum van ze. Helaas is er te weinig materiaal om van The Stone Roses om een battle rondom te organiseren, al komt daar misschien verandering in: eerder deze maand kwamen ze voor het eerst in ruim twintig jaar met een nieuw nummer.

Zanger Ian Brown ging ondertussen vrolijk door met plaatjes maken en buiten de UK en Ierland hebben die weinig potjes gebroken. Uitzondering is F.E.A.R. uit 2001, dat nog een bescheiden radiohitje was. De clip doet denken aan Bitter Sweet Symphony van The Verve.

De tekst gaat niet zozeer over angst, maar is een taalspelletje dat Brown met zichzelf speelde: hij bedacht wel honderden zinnetjes die afkorting F.E.A.R. vormden. Daar zitten hele leuke vondsten bij:

Finding eternity arouses reactions
Finding everything and realizing
For everything, a reason

Maar als je heel kritisch kijkt heeft de Stone Roses-zanger wel heel veel gevarieerd met het thema ‘For Everything A…’

Het zij hem vergeven, want F.E.A.R. zijn we niet vergeten.

Forgive everybody and remember

Keuze Harm Eurlings: David Bowie – Afraid (2002)

Zelfvertrouwen en kwetsbaarheid

Begin deze eeuw was de sterrenstatus van Bowie aan verval onderhevig. Al een poosje werden nieuwe albums standaard verwelkomd als het beste album sinds de jaren ’70, een geweldige diskwalificatie vermomd als compliment. En commercieel is het succes in deze jaren ook niet zo groot meer. Het lijkt Bowie niet zo veel te kunnen schelen. Hij doet dan al weer jaren vooral waar hij zin in heeft. Zo nam hij een album op waarop voornamelijk nummers stonden die hij in het allerprilste begin van zijn carrière had geschreven, jaren voor iemand ook nog maar van David Bowie gehoord had. Een artiest die zichzelf covert eigenlijk. De platenbazen weigeren het album (Toy) uit te brengen. Jaren later zou het materiaal op internet alsnog uitlekken, en er zijn sterke geruchten dat Bowie zelf het lek was.

Op het album stonden ook twee nieuwe nummers, namelijk Afraid en Slip Away. En deze twee ijzersterke nummers zouden de basis vormen voor het album Heathen dat in 2002 wel uitgebracht werd. Het is een sterk en degelijk album, dat volgens mij behoort tot het allerbeste werk dat hij gemaakt heeft. Muzikaal vernieuwend is het zeker niet, maar het straalt kwaliteit, zelfvertrouwen en kwetsbaarheid uit. Wat een sterke combinatie! Hier staat een Bowie die niet probeert om jong en vernieuwend te zijn, maar die durft oud te zijn en na te denken over de vergankelijkheid van de dingen in het algemeen en de zijn eigen sterfelijkheid in het bijzonder. Het maakt Heathen tot een van de meest persoonlijke albums die hij heeft gemaakt, op dat punt alleen overtroffen door de recente zwanenzang Blackstar.

Met name het nummer Afraid laat een Bowie zien die terugkijkt, vooruitkijkt, en relativeert. Vroeger was hij de grote meneer

I used to wake up the ocean.
I used to walk on clouds

maar nu is het allemaal zo betrekkelijk.

I wish I was smarter.
I got so lost on the shore.
I wish I was taller.
Things really matter to me

En boven alles is er de angst. Daar kan geen succes of carrière wat aan doen. Daartegen helpt geen geloof of persoonlijke ontwikkeling

I believe we’re not alone
I believe my little soul has grown

Uiteindelijk is Bowie net als iedereen sterfelijk en bang voor de eenzaamheid van het einde.

Yes, I’m still so afraid
Yea, I’m still so afraid
on my own

Ruim een decennium later zou zijn dood een publiek kunstwerk blijken te zijn. En toch…het werd ons pas duidelijk toen de ongrijpbare artiest al overleden was. Zijn lijdensweg had hij vakkundig privé weten te houden.

Dat was voor hemzelf. Kwetsbaar en bang.

Keuze Tricky Dicky: Blacklist Union – Alive n Well Smack In The Middle Of Hell (2015)

Grote bek

In tegenstelling tot mijn vrouw ben ik niet schrikachtig. Verre van zelfs, maar er was een keer in mijn leven dat zelfs de herinnering zweetdruppeltjes in mijn oksels genereert.

Florida, U.S.A. Een schitterende dag in november en dus besloot ik een tocht te maken met een zogenaamde ‘airboat’; een platbodem met een enorme propeller achterop. De moerassen in op zoek naar de lokale flora en fauna. Het is een heerlijk gevoel om met grote snelheid over het water te scheren op slechts 25 centimeter boven het water. De gids c.q. piloot vertelde dat hij al jaren hier rondzwierf en de beste plekjes kende. En er was geen woord van gelogen; ik zag de mooiste vogels en planten, een wegvluchtende waterslang en zelfs een schildpad, maar geen alligators. Geen krokodil in de Everglades zien is zoiets als op een Afrikaanse safari gaan en geen olifant, leeuw of buffel zien.

Gelukkig wist de piloot wel een plekje waar normaliter een alligator huisde. Daar aangekomen moesten we helaas vaststellen, dat het reptiel een dagje vrij leek te hebben genomen. Het geoefende oog van de gids zag echter een paar mini-alligatortjes. Net uit het ei en zo klein dat het in de schittering van het water bijna niet waar te nemen was. Eén van de medepassagiers leunde overboord om een foto te maken. De piloot zei nog tussen neus en lippen door dat het vreemd was dat mama niet aanwezig was ter bescherming van het grut. Op dat moment bewoog er een graspol  in het water op zo’n 30 centimeter van mijn zitplek aan de bakboordzijde. Daar is ze, riep de clown, en terwijl ik mijn gezicht naar links draai gaat er een muil een halve meter open, die een luid gesis mijn richting uit spuugde. Ik zat letterlijk bij mijn buurman op schoot tot grote hilariteit van de piloot. Wel stelde hij dat we ons maar moesten terugtrekken, want indien we haar agiteerden kon ze zo de boot inklimmen. Geen angst, alles is onder controle, riep de idioot nog. Levend en gezond kon ik het de hel van de Everglades verlaten, maar tot de dag van vandaag vraag ik af of één en ander niet opgezet is om de toeristen tevreden te stellen en dat ik het slachtoffer ben van een misplaatste grap. De piloot brengt je naar deze plek en drukt op een knopje, en hop….de bek gaat open en iemand schrikt zich de pleuris.

Er past maar één lied bij deze ervaring: Alive n Well In The Middle Of Hell van Blacklist Union van hun 4^de CD, Back To Momo! Let op: dit album zal in de rij van meesterwerken als Black Sabbath’s Master of Reality, Guns & Roses’ Appetite for Destruction en Led Zeppelin’s II gezet gaan worden. Zij zullen dus niet veel langer een indieband zijn.

De band bestaat sinds 2004 onder aanvoering van zanger Tony West; zijn stem is een combinatie van Ozzy Osbourne en Axl Rose. Hun muziek is rauw met lekkere riffs. Stevige rock & roll met een smerig ondertoontje. De teksten gaan over alledaagse zaken – zoals een verblijf in de gevangenis en verslavingen – maar bekken lekker mee. Een energieke band, die het midden houdt tussen Alice In Chains en Aerosmith.

Alive n Well gaat over jongeren, die op een dwaalspoor gezet worden door mensen die beter zouden moeten weten. Ze denken een weg naar de hemel te bestraten om later te beseffen dat ze een weg naar de hel hebben gemaakt. Het thema is dat van verzet, uithoudingsvermogen en een wil om de kansen te overwinnen, te zijn wat je wilt, wie je wilt. Alles verpakt in een rauw rock & roll- jasje.

En toch wil ik toch nog even wat kwijt…..heel diep van binnen was ik niet echt bang toen die muil openging.
Echt waar….

[polldaddy poll=9455421]